Een beroerte treedt op als de bloedtoevoer naar de hersenen wordt verstoord. Hersencellen kunnen afsterven als gevolg van de verminderde bloedtoevoer, die een gebrek aan zuurstof veroorzaakt. Er zijn grofweg twee categorieën te onderscheiden: een beroerte als gevolg van een stremming van de bloedtoevoer (de meest voorkomende categorie, aangeduid als een ischemische beroerte) en een beroerte tengevolge van een bloeding (aangeduid als een hemorragische beroerte).

Alle leeftijdsgroepen kunnen door een beroerte worden getroffen, en dat geldt voor beide seksen van elk ras in alle landen. Zelfs een foetus in de baarmoeder kan erdoor getroffen worden. Vaak treedt een beroerte op als complicatie bij ziekten zoals diabetes en hartstoornissen.

Het goede nieuws is dat u de kans op een tweede beroerte kunt halveren door de risicofactoren te verminderen.
• Fruit en groenten kunnen het risico op een beroerte aanzienlijk verlagen.1 Groenten bieden de beste bescherming, wellicht omdat ze vezelrijk zijn (waardoor de bloeddruk verlaagd wordt). Groenten en fruit bevatten ook carotenoïden, vitamine C en andere heilzame stoffen, zoals tannine, fytaanzuur, flavonoïden en fyto-oestrogenen, allemaal stoffen die het cholesterolgehalte omlaagbrengen.• Lichaamsbeweging. Mensen die een zittend leven leiden, lopen bijna tweemaal zoveel risico op een beroerte als actieve mensen.2 Intensieve sportbeoefening op jonge leeftijd beschermt tegen een beroerte op latere leeftijd, ongeacht andere ‘risicofactoren’ zoals sociale achtergrond, roken, alcoholgebruik, ziektegeschiedenis van de familie, hypertensie (hoge bloeddruk) of eetgewoonten. Door veel aan lichaamsbeweging te blijven doen helpt u het risico nog meer te verkleinen. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook het herstel na een beroerte bespoedigen.3

• Volkoren graanproducten. Vrouwen die meer dan één portie volkorenproducten per dag eten, kunnen het risico op een ischemische beroerte met 35 procent verminderen ten opzichte van degenen die geen volkorenproducten eten.4

• Het roken van sigaretten bevordert de opeenhoping van vetten in de arteria carotis, de belangrijkste halsslagader voor de bloedtoevoer naar de hersenen. Een stremming in deze slagader is de belangrijkste oorzaak van een ischemische beroerte. Nicotine veroorzaakt ook een hogere bloeddruk en sigarettenrook maakt het bloed dikker, zodat het eerder klontert. Door op welke leeftijd dan ook met roken te stoppen verkleint u ook het risico op longziekten, hartziekten en een aantal soorten kanker, waaronder longkanker.

• Hoge bloeddruk en hartstoornissen. Hartziekten zoals een aandoening van de krans(slag)aderen, van de hartkleppen of hartritmestoornissen of een vergroting van een van de hartkamers kunnen bloedstolsels veroorzaken die vrijkomen en daarna aderen in of leidend naar de hersenen blokkeren. De meest voorkomende oorzaak van een hoge bloeddruk is atherosclerose, veroorzaakt door vetafzettingen in de slagaders. Vermindering van het risico op atherosclerose vermindert eveneens de kans op een beroerte. Dit betekent onder andere: op gewicht blijven, stress voorkomen of verminderen, uw eetgewoonten aanpassen, minder zout eten en regelmatig aan lichaamsbeweging en ontspanning doen.

• Antioxidanten. Slachtoffers van een beroerte met een hoog vitamine-A-gehalte in hun bloed, herstellen sneller en lopen minder risico eraan te sterven dan mensen met een lager vitamine-A-gehalte.5 Vitaminesupplementen zoals A, C en E kunnen tegen beschadiging door oxiderende stoffen helpen; bij ouderen kan een dagelijkse hogere dosis vitamine C tegen een beroerte beschermen.6

• Diabetes veroorzaakt destructieve veranderingen in de bloedvaten door het hele lichaam, inclusief de hersenen. Als de bloedsuikerspiegel op het moment van een beroerte hoog is, is de hersenbeschadiging meestal ook ernstiger en meer verspreid dan wanneer het glucosegehalte op peil is. De behandeling van diabetes kan ervoor zorgen dat complicaties die het risico op een beroerte vergroten, minder kans maken.

• B-vitaminen, met name foliumzuur, B6 en B12, helpen homocysteïne af te breken dat bij een te hoog gehalte schade aan de bloedvaten kan toebrengen en de basis kan leggen voor cholesterolafzettingen. Het homocysteïnegehalte neemt toe als mensen te veel methionine binnenkrijgen, dat voornamelijk in vlees zit. Zorg er dus voor dat u behalve uit uw voedingssupplementen uw eiwitten uit andere bronnen dan alleen vlees krijgt.

• Zwaarlijvigheid verdubbelt het risico op een beroerte. Overgewicht belast de hele bloedsomloop en maakt iemand vatbaarder voor andere risico’s op een beroerte, zoals hoge bloeddruk, diabetes, een hoog cholesterolgehalte en obstructieve slaapapneu (waarbij de patiënt tijdens de slaap tijdelijk met ademhalen stopt). U doet er dus verstandig aan op gewicht te blijven.

• Walnoten kunnen het risico op een beroerte verminderen,7 en samen met soja of canola-olie essentiële omega-6-alfalinoleenzuren (ALA) leveren. In een onderzoek nam met elke 0,13 procent toename van ALA in het bloed het risico op een beroerte met 37 procent af. Misschien vermindert ALA de vorming van bloedstolsels. Andere gunstige effecten worden bereikt met andere soorten noten, zaden en vette vis.8

• Hormoonsubstitutie (ook wel HRT: hormone replacement therapy). Hoewel hormonen aan sommige mensen wordt voorgeschreven om een beroerte te voorkomen, weten we inmiddels dat HRT het risico op een beroerte verhoogt en wel met 41 procent in de eerste vijf jaar. Het risico op bloedstolsels is twee keer groter dan voor vrouwen die geen HRT nemen.9

• Tandenpoetsen. Er is afdoende bewijs dat mondhygiëne en een gezond hart verband met elkaar houden. Onderzoekers ontdekten dat mensen met een ernstige tandvleesaandoening tweemaal zoveel risico lopen op een beroerte als gevolg van dichtgeslibde slagaderen.10

BRONNEN:
1 Int J Epidemiol, 1997; 26: 1-13.
2 Am J Epidemiol, 1996; 143: 860-9.
3 Stroke, 1998; 29: 2049-54, 2055-60.
4 JAMA, 2000; 284: 1534-40.
5 Lancet, 1992; 339: 1562-5.
6 BMJ, 1995; 310: 1563-4.
7 JAMA, 1995; 273: 1563.
8 Stroke, 2002; 33: 2086-93.
9 JAMA, 2002; 288: 321-33, 366-8.
10Arch Intern Med, 2000; 160: 2749-55.

Ga voor natuurgeneeskracht; Drie soorten kruiden kunnen helpen een beroerte te voorkomen.

• Knoflook verdunt het bloed en zorgt ervoor dat bloedklonters sneller oplossen.1 Slechts vier weken lang 800 mg/dag knoflookpoeder of dagelijks een verse teen in uw maaltijd zal het risico van bloedstolsels aanzienlijk verminderen.2,3 Neem hoogwaardige knoflookpoedersupplementen, maar vermijd olie-extracten, omdat deze vorm van knoflook het minste effect heeft.4
• Ginkgo biloba is eveneens een krachtige bloedverdunner. Een enkele orale dosis van 600 mg Ginkgo wist de samenklontering van bloedplaatjes aanzienlijk te remmen.5 Lagere doses (120-240 mg/dag) hebben wellicht evenveel effect.
• Gember. Een dosis van 2 gram gedroogde gember had geen effect op de bloedplaatjes,6 maar een week lang 5 gram/dag rauwe gember had tot gevolg dat tromboxaan met 37 procent afnam, een stof die de aggregatie van bloedplaatjes veroorzaakt.7 Toevoeging van 5 gram gedroogde gember aan een zeer vet dieet was veel effectiever dan de placebo om ‘dik bloed’ terug te brengen naar normaal.8

BRONNEN:
1Eur J Clin Pharmacol, 1993; 45: 333-6.
2 Arzneim Forsch, 1993; 43: 119-22.
3 Prostagl Leukotr Essent Fatty Acids, 1995; 53: 211-2.
4 Clin Exp Pharmacol Psysiol, 1995; 22: 414-7.
5 Haemostasis, 1989; 19: 219-23.
6 Thromb Haemost, 1994; 71: 110-1.
7 Prostagl Leukotr Essent Fatty Acids, 1989; 35: 183-5.
8 Indian J Med Res, 1993; 98: 240-2.

De alcoholparadox

De flavonoïden in fruit, groenten, wijn en thee zijn effectieve antioxidanten met een stollingsremmende werking.1 Hoewel flavonoïden een ischemische beroerte op een directere manier voorkomen, kunnen ze ook het risico op een hemorragische beroerte verkleinen.2

Maar pas op. Te veel drinken kan hartritmestoornissen veroorzaken en de bloeddruk verhogen, waardoor de kans op een beroerte toeneemt. Sterker nog: drinken blijkt het risico van een hemorragische beroerte twee- tot viermaal te vergroten. Verwarrend genoeg kan matig alcoholgebruik het risico op een ischemische beroerte juist weer verkleinen, omdat het bloedstolsels tegengaat en de ‘goede’ cholesterolsoort HDL doet toenemen. Zoals altijd geldt ook in dit geval dat we het best ‘alles met mate’ kunnen doen.

1 Biochem Pharmacol, 1987; 36: 317-22.
2 JAMA, 1995; 273: 317-22.