IK MAAK ME ONGERUST OVER DE GEVAREN VAN PLASTIC. Ik heb gehoord dat huishoudfolie kankerverwekkend kan zijn, en mijn dochter heeft een plastic beugel voor ’s nachts gekregen; kan die gevaar opleveren?
– SM, East Sussex

Folie

Er zijn in feite vijf soorten plastic, die allemaal tot op zekere hoogte een risico voor de gezondheid kunnen inhouden. De giftigste is pvc (polyvinylchloride), een hoofdbestanddeel van doorzichtig plastic folie. PVC wordt veelvuldig in de bouw toegepast en voor de verpakking van non-foodartikelen.

Sommige pvc-folies worden echter in de voedingsmiddelenbranche gebruikt om supermarktproducten in te verpakken en veel soorten plastic folie voor thuisgebruik zijn ook van pvc gemaakt.
Hoewel men van pvc denkt dat het kanker veroorzaakt bij de werknemers die bij de fabricage betrokken zijn, zijn consumenten vooral bezorgd over de chemische plastificeermiddelen die aan pvc worden toegevoegd om het flexibel en transparant te maken.

Het probleem is dat plastificeermiddelen inherent zijn aan beweeglijke moleculen, die zich gemakkelijk van de verpakking naar het voedsel kunnen verplaatsen. Een veelvoorkomend plastificeermiddel is di(2-ethyl-hexyl)adipaat (DEHA) dat kankerverwekkend bleek te zijn bij proefdieren, waarschijnlijk omdat het hun endocriene systeem aantast.

In plaats van een algeheel verbod op plastic huishoudfolie af te kondigen heeft de EU zich beperkt tot regelgeving voor de hoeveelheid DEHA die van het verpakkingsfolie naar het voedsel mag ‘migreren’. De veilige bovengrens is vastgesteld op 18 deeltjes DEHA per miljoen deeltjes voedsel (niet meer dan een ruwe schatting van wat ‘een toelaatbare dagelijkse inname van 0,3 mg/kg lichaamsgewicht’ inhoudt): op het eerste gezicht een nogal hoog getal.

Niettemin toonde recent Deens onderzoek aan dat zelfs deze bovengrens voor veel in winkels verkrijgbare verpakte kazen werd overschreden.1 Bij later onderzoek in Denemarken ontdekte men dat maar liefst 60 procent van het huishoudfolie – dat volgens de EU-voorschriften volkomen veilig is – in feite niet voldoet aan de officieel vastgestelde DEHA-grenzen.2

Het is mogelijk dat sommige voedingsmiddelen, meer dan andere, DEHA-moleculen aantrekken. Zo ontdekte men in 1987 na grootschalig onderzoek in de Verenigde Staten dat de meeste DEHA-restanten voorkwamen in in folie verpakte kazen, gebak en sandwiches, kleinere hoeveelheden in gekookt vlees en gevogelte, en de minste restanten in groenten en fruit. In het algemeen geldt: hoe hoger het vetgehalte in voedsel, hoe hoger de verontreiniging met plasticfolierestanten.

Bij mensen thuis vonden dezelfde Amerikaanse onderzoekers nog hogere DEHA- waarden; dat kwam voornamelijk doordat mensen voedsel in de magnetron bereidden. Uit daaropvolgende testen bleek dat vetrijk voedsel als vlees, taart, cake en gebak het kwetsbaarst zijn voor verontreiniging met plasticfolierestanten als ze worden opgewarmd.

Als het folie echter tijdens het koken niet direct in contact komt met het voedsel, is er weinig tot geen DEHA-migratie.

Nog een mogelijke bron van DEHA zijn in de winkel gekochte sandwiches; en dan niet per se de sandwichverpakking op zichzelf, maar de pvc-handschoenen die de sandwichbereiders dragen. In Japan zijn pvc-handschoenen bij voedselbereiding inmiddels verboden.

Bestaat er een veiliger alternatief voor PVC in de keuken?

Polyethyleen, een plastic dat voor diepvrieszakjes en huishoudfolie wordt gebruikt, bevat geen plastificeermiddelen, en wordt over het algemeen veilig geacht om voedsel te bewaren en voor de magnetron.

Tandheelkunde

Wat de beugel van uw dochter betreft: die is waarschijnlijk van polymethylmethacrylaat (PMMA) gemaakt, een acrylaat. Dit is de meest gebruikte plasticsoort in de tandheelkunde en gaat al een jaar of veertig mee.

In PMMA zijn plastificeermiddelen gebruikt die ‘ftalaten’ heten, hormoon nabootsende chemicaliën die bij hoge doses bij proefdieren testikel- en vruchtbaarheidsproblemen kunnen veroorzaken. Om te testen of ftalaten veilig zijn voor de mens adviseerde men ooit in een rapport dat beugels van PMMA eerst op apen moeten worden getest, maar zulke experimenten zijn nooit uitgevoerd of, indien wel, nooit gepubliceerd.3

Ondertussen wordt PMMA in de tandheelkunde gewoon gebruikt en omdat het geen duidelijke klachten van toxiciteit heeft veroorzaakt, hebben de tandheelkundige autoriteiten geconcludeerd dat het gebruik veilig is.

Dat zeiden ze echter ook van amalgaamvullingen. Volgens veel holistische tandartsen is plastic weliswaar niet ideaal, maar toch zeker ook de minst erge van twee kwaden. Het alternatief, metaal, creëert namelijk een elektrische stroom in de mond en stapelt zich bovendien in veel organen van uw lichaam op.

BRONNEN:
1 Food Addit Contam, 1995; 12: 245-53.
2 Food Addit Contam, 1997; 14: 345-53
3 J Prosthet Dent, 1977; 37: 74-82