Democratisering van gezondheid en zelfzorg zijn door corona teruggedreven naar de donkere middeleeuwen

Velen van ons zijn de laatste tijd behoorlijk bezig geweest met reflecteren. Mijn waarnemingen sinds het uitroepen van de pandemie in maart 2020 kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën: controle, verbinding en communicatie.

Controle

De pandemie heeft geleid tot een enorme verschuiving van richting binnen de gezondheidszorg. Gedurende vele jaren werd gestreefd naar meer medische autonomie, personalisatie en patiënt- of burgergerichte zorg. Dit was een reactie op erkende tekortkomingen in onze meer paternalistisch ingestelde gezondheidszorgsystemen, die steeds minder goed leken te kunnen omgaan met de complexiteit van de chronische en degeneratieve ziekten die deze systemen het meest bleken te belasten.

Deze ziekten vragen meer dan een snelle symptoomgerichte diagnose van de huisarts. De heersende instelling, met benaderingen die neerkomen op ‘voor elke ziekte een pil’ en ‘plak er een etiket op en houd het in toom’ hebben weinig gedaan om de neerwaartse spiraal van leefstijlgerelateerde ziekten te veranderen.

Ten tweede speelde het gebrek aan betrokkenheid van de patiënt. Mensen begrepen hun ziekten of aandoeningen niet goed genoeg om in te schatten welke opties voor hen het beste zouden zijn. Het was de taak van de dokter geworden, niet die van de patiënt, om te beslissen wat te doen.

Het voormalige hoofd van Natwest Bank, Derek Wanless, publiceerde in 2002 en 2004 twee rapporten in het Verenigd Koninkrijk, op verzoek van toenmalig premier Tony Blair. Het doel was om de National Health Service (NHS), ‘s werelds op vier na grootste werkgever, te beoordelen en te kijken wat er moest gebeuren om duurzaam te worden.

De oplossing was natuurlijk om een ​​samenleving te ontwikkelen met mondige en betrokken burgers. Het kunnen kiezen van de voor jou meest zinvolle aanpak van je behandeling of herstelproces, omdat jij jezelf en jouw omstandigheden als geen ander kent.

Ook zelfzorg op een hoger niveau was een groot deel van de oplossing; ervoor zorgen dat mensen meer mogelijkheden hadden om voor zichzelf te zorgen zonder te hoeven wachten op een recept of aanbevelingen van de arts.
Deze ideeën – democratisering van gezondheid, de regie bij de patiënten en zelfzorg – hebben in de loop der jaren een impuls gekregen. Maar toen kwam corona en werden we teruggedreven naar de donkere middeleeuwen.

Het waren niet langer de huisartsen die verantwoordelijk waren voor de gezondheid van hun patiënten, maar selecte groepjes wetenschappers. Top-down, uniforme gezondheidszorg op zijn slechtst. En ook nog eens bijziend – gericht op één ziekteverwekker, ten koste van de niet-overdraagbare ziekten die consequent de grootste moordenaars in de samenleving zijn gebleven, zelfs tijdens de pandemie.

Verbinding

Ik maak me ernstig zorgen over de manier waarop een pandemie, gebaseerd op een nieuwe ziekteverwekker die ogenschijnlijk eiste dat we afstand moesten houden van elkaar, een litteken heeft achtergelaten op ons als fundamenteel sociale soort. De sociale cohesie is aangetast.

We horen veel over polarisatie, maar er zijn niet zomaar twee kampen. Samenlevingen zijn versplinterd, precies nu ze te horen krijgen dat ze zich moeten aanpassen aan mondiaal bestuur, iets wat prioriteit lijkt te hebben gekregen door de dubbele crisis van klimaatverandering en Covid-19.

Er heerst verdeeldheid in families over de kwestie van vaccinatie. Moeders die zich zorgen maken over een mRNA-gegenereerd spike-eiwit dat zich misschien zou kunnen concentreren in de eierstokken van hun jonge dochter, worden gemarginaliseerd en gestigmatiseerd als ‘antivaxers’, simpelweg omdat ze bezorgd zijn. Ook mensen met een geschiedenis van auto-immuunziekte, die erin geslaagd zijn om tot op zekere hoogte hun normale gezondheid terug te krijgen na het uit de weg gaan van alle mogelijke omgevingstriggers, krijgen dit stigma als ze ervoor kiezen om zich niet te laten vaccineren.

Waarom is het oké om rechten en burgerlijke vrijheden te verdelen naar gelang de vaccinatiestatus?

Aan de positieve kant zijn sommigen meer verbonden geraakt met het milieu of zich meer bewust geworden van de enorme uitdagingen waarmee dit wordt geconfronteerd. Velen hebben manieren gevonden om hun negatieve impact op het milieu te verminderen – het is bijna alsof we een zekere mate van sociale verbondenheid hebben ingeruild voor verbondenheid met het milieu.

Communicatie

Wanneer zagen we eerder dat afwijkende standpunten op een dergelijke georkestreerde manier buitenspel werden gezet? Niet sinds het McCarthyisme in de jaren vijftig, althans niet in de westerse wereld, en zeker niet tijdens dit digitale tijdperk. We moeten manieren vinden om het evenwicht in de journalistiek en de vrijheid van meningsuiting op sociale media te herstellen.

Politici in democratische samenlevingen moeten, als gekozen vertegenwoordigers, hun verplichtingen jegens de burgers onthouden en onze zorgen verwoorden in plaats van ze in de kiem te smoren. De pandemie heeft ons achteruit doen wankelen, en de zogenaamde ‘vrije wereld’ heeft zich, althans voorlopig, afgekeerd van elke schijn van vrijheid van meningsuiting, die alle wonderbaarlijkheden van het mens-zijn hielp weerspiegelen.

Uit de geschiedenis weten we dat alleen een energieke burgerrechtenbeweging dit mogelijk kan maken. Dus laten we aan de slag gaan.