Mijn man hoort een continu rinkelen in zijn oren sinds hij ze heeft laten uitspuiten. IS UITSPUITEN DE OORZAAK VAN HET OORSUIZEN EN WAT KUNNEN WE ERAAN DOEN?
– BW, Nottingham, Engeland

Oren uitspuiten is een heel gewone procedure in de huisartsenpraktijk om een teveel aan oorsmeer te verwijderen. In Engeland krijgen wekelijks zo’n 20.000 mensen deze behandeling. Toch weten ook artsen dat het niet zonder risico is. Het trommelvlies kan erdoor beschadigen en er kunnen infecties ontstaan1. Dat zijn geen kleine complicaties en ze treden op in maar liefst 1 op de 1000 gevallen2. Dat betekent dat in Engeland jaarlijks 1000 mensen oorschade oplopen door het uitspuiten.
Het is zeer waarschijnlijk dat het oorsuizen, ofwel tinnitus, bij uw man is ontstaan door het uitspuiten, hoewel er ook zo’n 136 medicijnen op recept zijn waarvan bekend is dat ze het kunnen veroorzaken. De belangrijkste verdachten zijn pijnstillers, antibiotica, antidepressiva en kalmeringsmiddelen. Oorsuizen is een symptoom en geen ziekte. Het wordt gekenmerkt door een continu rinkel- of zoemgeluid in het oor. Het komt voor bij maar liefst 17 procent van de algehele bevolking en 33 procent van de ouderen. De oorzaken kunnen zijn oorletsel, infectie, stapeling van oorsmeer of continue blootstelling aan harde geluiden zoals bouwwerktuigen, geweerschoten en harde (pop)muziekconcerten.
De conventionele geneeskunde kan niet veel doen aan oorsuizen, behalve de patiënt adviseren en helpen ermee te leren leven. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 75 procent van de patiënten dat ook doet. De dappersten, of misschien wel de wanhopigen, kiezen voor een operatie aan de gehoorzenuw. Maar daarmee lopen ze het risico voorgoed doof te worden en op evenwichtsstoornissen of een nog erger oorsuizen. De tinnitus lijkt toe te nemen door roken, koffie of alcohol drinken, of chocola eten. Ook lijkt het vooral door stress beïnvloed te worden, dus meditatie of visualisatietechnieken kunnen helpen als de tinnitus op z’n sterkst is.
Naast een dieet en veranderingen in de levensstijl zijn er twee vormen van behandeling op de voorgrond gekomen: akoestische therapie en tinnitus retraining therapie (TRT). Akoestische therapie lijkt een uitvloeisel van de oude Chinese remedie waarbij je hoofdpijn minder lijkt te worden als er iemand een keer hard op je voet stampt. De patiënt krijgt namelijk een ‘geluidsgenerator’ in de oren waaruit plezierige muziek of andere achtergrondgeluiden komen, om hem af te leiden van het zoemen of rinkelen.
TRT is wat subtieler en draait de heersende opvatting van oorsuizen volledig om. In plaats van oorsuizen te zien als oorprobleem, luidt de aanname van neurowetenschappers zoals Pawel Jastreboff, dat oorsuizen in verband staat met het limbisch systeem in de hersenen. Dit systeem speelt een sleutelrol bij onze emoties, en staat in verbinding met het autonome zenuwstelsel dat de aanzet levert voor onze respons van ‘vechten-of-vluchten’3. Jastreboff erkent dat tinnitus een veelvoorkomend probleem is, maar stelt dat het soms sterk samenhangt met een negatieve emotie doordat de patiënt bang is dat er iets ernstigs aan de hand is met zijn gehoor of zelfs met zijn hersenen. Door die focus wordt zijn autonome zenuwstelsel op scherp gezet en lijkt de tinnitus op zijn beurt te verergeren, zodat er een vicieuze cirkel ontstaat. Ondanks alles blijft het een raadsel waarom in geen van de bestaande theorieën iets gedaan wordt met de belangrijke doorbraak van Sir Edward Mellanby en F.R. Nager uit 1938, die ontdekten dat stoornissen van het binnenoor, inclusief tinnitus, ontstaan door een tekort aan vitamine A (zie het kader).

1Br J Gen Pract, 2002; 52: 906-911
2Aust Fam Physician, 2003; 32: 150-151
3Neurosci Res, 1990; 8: 221-254
 

kader
Behandelingen van oorsuizen
Het idee van een verband tussen een tekort aan vitamine A en gehoorstoornissen werd in eerste instantie met wantrouwen benaderd, omdat het gebaseerd was op dierproeven en observaties. Maar elf jaar later, in 1949, herleefde het door de bekende New Yorkse keel- neus- en oorarts M.J. Lobel, die 300 patiënten met een afnemend gehoor behandelde door hun zes weken lang tweemaal per week 50.000 IE vitamine A te geven. Na de eerste zes weken was er een positieve respons bij 83 procent van de patiënten. Lobel zag dat ook progressieve tinnitus dramatisch verbeterde en bij sommige patiënten zelfs helemaal verdween.
Zijn bevindingen zijn daarna nog door verschillende onderzoeken bevestigd en in 1953 publiceerde Hoffmann-La Roche een belangrijk artikel waarin het verband tussen gehoorstoornissen en vitamine-A-tekort definitief werd bewezen. Vreemd genoeg is dat werk echter nooit nagevolgd en raakte de vitamine-A-therapie in onbruik ten gunste van farmaceutische middelen voor stoornissen van het binnenoor.
Meer recent is er uit trials met het kruid Ginkgo biloba naar voren gekomen dat het helpt tegen tinnitus, ook in ernstige gevallen, al bleek bij een analyse dat de vijf trials met Ginkgo die tot dusver zijn gedaan, onwetenschappelijk waren en te veel fouten bevatten1.

1Clin Otolaryngol, 1999; 24: 164-167