Vakanties kunnen geweldig leuk zijn of zwaar tegenvallen. Als u volgens holistische richtlijnen leeft en alternatieve remedies als eerstelijns gezondheidszorg toepast, dan kan het een bron van zorg zijn de koffer voor de zomervakantie – of welke vakantie dan ook – in te pakken. Het is altijd verleidelijk de EHBO-doos thuis te laten, zodat er meer ruimte overblijft voor een paar favoriete kledingstukken. Er is echter niets erger dan ziek worden in het buitenland en de gewone alternatieve medicijnen niet binnen handbereik te hebben. Daarbij brengt reizen vaak zijn specifieke klachten met zich mee, zoals een jetlag of buikloop. Door een koffertje te vullen met uw eigen geneesmiddelen bent u er zeker van dat u het gezin en uzelf indien nodig de vertrouwde holistische behandeling kunt geven.

Om uw vakantie EHBO-doos goed te kunnen inpakken is het nodig dat u uw eigen behoeften en die van uw medereizigers kent, evenals de mogelijke risico’s op de plek van bestemming. Daarnaast is het altijd handig bepaalde basisartikelen bij de hand te hebben. Afgezien van de gebruikelijke rolletjes verband, pleisters, verbandwatten en pincet moet u ook het volgende overwegen:

• Een klein flesje lavendelolie: verzachtend, ontsmettend en handig om brandwonden te behandelen; ook een goed slaapmiddel;
• Een klein flesje pepermuntolie: helpt meteen bij hoofdpijn en werkt ook bij verstopte luchtwegen;
• Een fles duizendbloemenolie voor allerlei doeleinden: tegen de onvermijdelijke stress en vermoeidheid van het reizen;
• Echinacea-tinctuur: een spray is veel beter omdat u deze als keelspray en als ontsmettingsspray bij verwondingen kunt gebruiken;
• Een zalf voor alle doeleinden: bijvoorbeeld van Calendula of smeerwortel;
• Keelpastilles: verzachtend bij keelpijn en weerstandverhogend; ze helpen ook de pijnlijke druk op de oren bij het opstijgen en/of landen te verlichten;
• Tijgerbalsem of een vergelijkbare warme zalf: voor tijdelijke verlichting van pijn en verstuiking.

Neemt u kruiden mee op vakantie, doe ze dan niet los in uw koffer, want dit kan in sommige landen tot veel oponthoud bij de douane leiden. Neem in plaats daarvan commerciële producten en tincturen met duidelijke etiketten mee, evenals theezakjes van een bekend merk zoals kamille en pepermunt (helpen respectievelijk tegen stress en bij maag- en darmklachten).
De genoemde producten zijn simpel in gebruik en geschikt om een groot aantal uiteenlopende klachten te behandelen (raadpleeg ook Pamela Hirsch The Traveler’s Natural Medicine Kit, Rochester, VT; Healing Arts Press Voor specifieke klachten is het wellicht ook handig enkele van onderstaande producten in te pakken.

Diarree

Maagklachten kunnen een paar dagen aanhouden, wat in een korte vakantie van bijvoorbeeld een week natuurlijk jammer is. Wees voorzichtig zijn met voedingsmiddelen die eerst gewassen en daarna bereid worden, zoals sla en ongekookte producten als rauwe vis en vlees en niet-uitgeserveerde maaltijden (voedsel van een lopend buffet) waar vliegen en andere insecten op kunnen gaan zitten. Als het leidingwater niet geschikt is om te drinken, drink dan alleen uit afsluitbare flesjes en neem geen ijsklontjes in uw drankjes in bars of restaurants.

Als u toch ziek wordt, kunnen enkele commerciële producten voorkomen dat u uitdroogt. Onze medewerker Harald Gaier is echter van mening dat u deze producten heel eenvoudig zelf kunt maken wanneer u de juiste ingrediënten heeft. Zet bijvoorbeeld thee van een halve liter gekookt water met een halve theelepel venkelzaadjes en gedroogde pepermuntblaadjes. Voeg een kwart theelepeltje tafelzout toe, een achtste theelepeltje natriumbicarbonaat en een achtste kaliumchloride (Lo-Salt, verkrijgbaar in supermarkten) en een theelepel druivensuiker. Drink er zoveel mogelijk van en vul de thee aan met in water oplosbare vitamine B-complex en vitamine C.

Hoofdpijn

Tijdens de reis kunt u gemakkelijk hoofdpijn krijgen wanneer u urenlang in een air-conditioned vliegtuig zit of alcohol en koffie drinkt. Daardoor droogt u namelijk enigszins uit. Ook abrupte temperatuurwisselingen en aanpassing aan een nieuwe omgeving en andere leefwijze kunnen hoofdpijn veroorzaken. Een van de slimste oplossingen tegen hoofdpijn die we zagen, zijn de instant ‘ijspacks’ die voor een paar euro in de supermarkt of bij de drogist te koop zijn. Deze dunne, met gel gevulde katoenen kompressen blijven aan de huid plakken. U kunt ze op maat knippen en daarna op de pijnlijke plek leggen. Anders dan gewone ijspacks stopt u ze zo in uw zak of tas en u kunt ze direct gebruiken. Het verkoelende effect werkt soms wel vier uur door.

Reisziekte

Wanneer u reist, bent u in beweging, per auto, met het vliegtuig of per schip. Voor iemand die aan reisziekte of wagenziekte lijdt, betekent dit een hoop ellende. Sommige mensen zweren daarvoor bij gember (in welke vorm dan ook, van gembersnoepjes tot capsules). Ook acupressuurpolsbandjes en homeopathische middelen als Nux vomica, Tabacum en Cocculus zijn voor sommige mensen effectief. Reisziekte is soms echter moeilijk behandelbaar, dus u zult waarschijnlijk wat moeten experimenteren om erachter te komen wat voor u het best werkt.

Een goed product dat tegen reisziekte kan helpen, is een speciale geluidstape die door zeilers over de hele wereld in stormachtige omstandigheden werd getest (zie www.travelwell.co.uk). De tape is gebaseerd op het idee dat reisziekte in het oor begint. Bij mensen die er ontvankelijk voor zijn, reageert het oor niet snel genoeg op veranderingen in beweging. Doordat op de geluidstape een brede band van frequenties staat, waarvan sommige tonen zelfs niet hoorbaar zijn, wordt het oor aangespoord aandachtig te luisteren. Men zou 20-30 minuten voor aanvang van de reis naar de tape moeten luisteren. U kunt de tape tijdens de reis nog eens een halfuur opzetten, maar de meeste mensen voelen zich dan inmiddels goed genoeg en vinden het niet meer nodig.

Bescherming tegen de zon

Terwijl de meeste mensen denken dat zonnebrandmiddelen ons beschermen, is uit onderzoek gebleken dat zonnefilters huidkanker bevorderen.1 Ook bevatten sommige chemische stoffen in zonnebrand wel eens oestrogenen2 die allergische reacties kunnen veroorzaken3 – niet bepaald het idee van bescherming waar de meeste mensen op hopen. Het is onmogelijk een zonnefilter te maken die geen chemische stoffen bevat. Maar het beste alternatief zou toch een zonnebrandcrème zijn die deze stoffen tot een minimum beperkt en die voldoende vitamine C en E bevat om onze huidcellen tegen beschadiging door de zon te beschermen 4 en ook nog effectief is als zonnefilter.5

Wij hebben drie soorten goede zonnecrèmes ontdekt die een gematigde bescherming bieden en een plaatsje in elke reiskoffer verdienen:
• elke al dan niet licht-geparfumeerde zonnecrème met zonnebloemzaadjes, olijven, palm-, avocado- en wortelolie, sheabutter en aloë vera plus etherische oliën en plantenextracten;
• een sunblock van titaandioxide met natuurlijke oliën en plantenextracten als paardenkastanje;
• elke rijke, op wortelolie gebaseerde samenstelling met etherische oliën en plantenextracten als paardenkastanje.
Als u toch niet in de zon gaat zitten, overweeg dan u op een andere manier te beschermen. Bedek in ieder geval de blote delen. De meeste zomerkleren zijn gelijk aan een beschermingsfactor van minstens 10. Neem vitamine C- en E-supplementen om het risico van verbranding te verkleinen.6 Ook carotenoïden in combinatie met vitamine E-supplementen kunnen bescherming tegen de zon bieden.7

Insecten werende middelen

Etherische oliën, met name citronella en eucalyptus (afzonderlijk of gemengd met andere oliën zoals geranium en palmarosa) kunt u inzetten tegen irritant zoemende en stekende muggen en werken verrassend goed.8 Citronella (Cymbopogon nardus) van citroengras is effectief, maar werkt korter dan de commerciële producten.9 Door het vaker op te brengen verlengt u de werking ervan.

Andere insectenweerders zijn eucalyptus (E. citriodora of E. globulus) en neemolie , dat in combinatie met kokosolie de muggenbeten beperkt.10 Ons onderzoek heeft een paar natuurlijk werkzame producten opgeleverd:
 elke wateroplossing met citronella, cederhout, eucalyptus en pepermunt;
 een samenstelling met oliën van citronella, pijn (van de pijnboom), lavendel, cipres, eucalyptus, sinaasappel, tijm, majoraan, laurier en kruidnagel plus etherische oliën met hazelnootolie;
 neemolie, bergamot, rozemarijn en eucalyptus op basis van water/alcohol/olie;
 volledig natuurlijke mengsels van etherische oliën en plantenextracten zoals citroeneucalyptus, bergamot, lavendel, kwassie, aloë, moederkruid en alsem.

Ook is aangetoond dat muggen op donkere kleding afkomen, dus lichte kleuren kunnen meer bescherming bieden.11 Als u gestoken bent, kunt u het in Engeland (en via internet) verkrijgbare product Zanza-Click overwegen, een apparaatje dat een elektrische impuls afgeeft die tegen de jeuk helpt, waarschijnlijk doordat de histamine in het lichaam erdoor wordt verlaagd12 en het endorfinegehalte verhoogd.13 Hoewel het apparaatje vooral is bedoeld om de jeuk van muggenbeten te verlichten, kunt u het op reis ook voor andere doeleinden gebruiken. Bent u bijvoorbeeld bekend met acupunten, dan kunt u met dit apparaatje zelf elektroacupunctuur toepassen om hoofdpijn, gewrichtspijn en andere klachten te verlichten.

Schoon water

Vooral in een warm klimaat is water absoluut noodzakelijk. Als u geen zin meer hebt om elke keer flesjes water te kopen (en u naar een gebied toe gaat waar het water schoon is), kunt u overwegen Pres2Pure aan te schaffen (www.auravita.com). Deze draagbare, voor hergebruik geschikte plastic knijpfles bezit een koolstofmicrofilter die honderden schadelijke stoffen en bacteriën filtert, waaronder Escherichia coli, Giardia, Staphylococcus en Cryptosporidium, terwijl de mineralen behouden blijven. De flesjes zijn wel prijzig, maar u kunt er meer dan 700 liter water mee filteren voordat ze aan vervanging toe zijn. Daarbij hoeft u ook niet meer elke keer als u dorst heeft over de prijs van water te kibbelen.

Pat Thomas

1 Int J Cancer, 2000; 87: 145-50; J Invest Dermatol Symp Proc, 1999; 4: 97-100
2 Environ Health Perspect, 2001; 109: 239-44
3 Contact Derm, 1997; 37: 221-32
4 Mol Carcinogen, 1999; 24: 169-76
5 Acta Derm Venereol, 1996; 76: 264-8
6 J Am Acad Dermatol, 1998; 38: 45-8
7 Am J Clin Nutr, 2000; 71: 795-8
8 J Am Mosq Control Assoc, 2002; 18: 107-10
9 Ann Intern Med, 1998; 128: 931-40
10 Southeast Asian J Trop Med Publ Health, 1995; 26: 180-2
11 J Econ Entomol, 1947; 40: 326-7
12 Anaesthesiol Reanim, 1990; 15: 145-50
13 Lancet, 1980: ii: 946-9

Vermijd een jetlag

Hoe goed u uzelf ook voorbereid hebt op een lange vliegreis en hoe gezond u ook leeft, wanneer u door verschillende tijdzones reist zal uw biologische klok toch van slag raken. De belangrijkste factor daarbij is het aantal tijdzones dat u passeert; oostwaarts reizen blijkt bovendien meer problemen te veroorzaken dan westwaarts reizen. Wanneer u gesteld ben op een vaste routine, heeft u waarschijnlijk meer last dan iemand die zich gemakkelijk aanpast; zo lijken baby’s nauwelijks ontvankelijk voor een jetlag.