Nog een copernicaanse revolutie

Menselijk leven kent een intense verwevenheid met micro-organismen en virussen.

De sterrenkundige Nicolaas Copernicus (1473-1543) zorgde voor een radicale verschuiving in de wetenschap: hij stelde dat niet de zon om de aarde draaide (geocentrisch wereldbeeld), maar dat de aarde om de zon draaide (heliocentrisch wereldbeeld). Als wij gaan zien waar wij staan in het geheel, zou er opnieuw een revolutie van dit formaat kunnen plaatsvinden.

Ontwikkelingen in de microbiologie laten zien dat de mens in biologische zin mogelijk veel mínder in het middelpunt van de natuur staat, dan wij lang hebben gedacht. De patholoog-anatoom Rudolf Virchow (1821-1902) stelde dat de cel de basiseenheid van het leven is. De centrale rol van de cel werd nog verder versterkt door de ontdekking van het DNA in 1956. Deze erfelijkheidscode, gelegen in de kern van elke cel, werd gezien als een set van instructies die ons biologisch leven totaal zouden bepalen. Bovendien werd aangenomen dat onze genen zelf het ‘besluit’ nemen om de genetische commando’s vanuit de celkern te versturen.

Nu is gebleken dat niet onze genen de leiding hebben bij de expressie van ons genetisch potentieel, maar signalen van buiten de cel. En deze signalen zijn: wat we eten, of we wel of niet bewegen, hoe we omgaan met stress, etcetera. Bovendien heeft de Franse geleerde Louis Pasteur ons op het verkeerde been gezet door te stellen dat micro-organismen de oorzaak zijn van ziekte. De microwereld als vijand.

Samengevat zou je kunnen zeggen dat ons zelfbeeld wordt gekenmerkt door het idee dat wij op onszelf staan tegenover een boze buitenwereld vol bedreigende microben.

‘We went viral’

Als je kijkt naar de herkomst van ons genetisch materiaal, is het verrassend dat meer dan de helft van de genetische informatie van de mens afkomstig blijkt te zijn van virussen. Onderzoek van de laatste decennia naar het microbioom en het viroom laat zien dat menselijk leven een intense verwevenheid heeft met micro-organismen en virussen. Je kunt feitelijk stellen dat wij er grotendeels uit bestaan. Maar getalsmatig zijn we met 20 duizend genen maar een piepklein onderdeel van de totale genetische database. Een vlo heeft tweemaal zoveel genen: 40 duizend. Hetgeen uitnodigt tot bescheidenheid. Maar zo gedragen wij ons niet. We hebben een agressieve houding naar het microbioom en het viroom van de planeet: vervuiling, bestrijding met antibiotica, ontsmettingsmiddelen, landbouwgif, enzovoorts. En ook vaccins passen in die verzonnen oorlog: ‘Samen krijgen we het coronavirus eronder’, zeggen onze stoere ‘generaals’ Rutte en De Jonge.

Het viroom begrijpen

De aantallen zijn niet te bevatten. In het gezonde menselijk lichaam bevinden zich ongeveer 1015 virussen. Naar schatting zijn er meer dan een 1031 virussen in de lucht, in de oceanen en in de aarde. Het menselijk lichaam is letterlijk doordrenkt van en omgeven door een zee van virussen. Virussen zijn geen micro-organismen (zoals bacteriën, schimmels, gisten). Het zijn stukjes (genetische) informatie afkomstig van micro-organismen, dieren en medemensen. Deze onvoorstelbaar grote hoeveelheid biologische informatie noemen we het viroom.

En die enorme database is in continue uitwisseling met de genetische informatie in onze cellen, met onze genen. Wij ontvangen voortdurend ‘informatie-updates’ uit het viroom. Deze updates helpen om ons aan te passen aan de telkens veranderende omgeving.

Hoe dieper je kijkt naar het totaal van deze microwereld in relatie tot mens, dier en plant, hoe meer je gaat beseffen dat alles met elkaar is verbonden. Een dynamische uitwisseling kenmerkt alle leven op aarde.
En wij hoeven dat leven niet te domineren om eraan deel te nemen.

Politiek en zorg zien virus als het probleem. De gezondheidsautoriteiten en politici promoten het SARS-CoV-2-vaccin als de voornaamste uitweg uit de crisis. We krijgen een in het laboratorium ontwikkeld ‘genetisch commando’ toegediend. Denken onze leiders in politiek en zorg nou echt dat een vaccin tegen één enkel virus (van de honderdduizend miljard virussen) de oplossing is?

De focus van het beleid is de bestrijding van het coronavirus. De oorzaak krijgt veel minder aandacht. Dit coronavirus is een zoönose, een infectieziekte die van dier op mensen kan overgaan. En de intensieve veehouderij is een belangrijke bron van zoönosen. Een andere oorzaak is de beschadiging van onze primaire defensie, het (aangeboren) immuunsysteem. Landbouwgif, met name glyfosaat (Roundup), schaadt de integriteit van de slijmvliezen van luchtwegen en darmen en maakt deze meer doorlaatbaar voor micro-organismen.

Invitatie

Deze pandemie is een uitnodiging om het misplaatste beeld van een superieur afgescheiden zelf tegenover een boze buitenwereld los te laten. De beperkende overtuiging dat wij de natuur moeten domineren en micro-organismen moeten vernietigen om te kunnen overleven, doet niet alleen de natuur schade, maar uiteindelijk vooral onszelf als integraal deel van die natuur.

Copernicus heeft een belangrijke stap gezet wat betreft onze plaatsbepaling in de macrokosmos. Wij kunnen nu opnieuw een stap zetten door onze eenheid met het allerkleinste te zien en te respecteren.

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Maarten Klatte

Moestuingeluk

De beelden van onszelf werken als verborgen bestuurders

Vaccineren. Is het nodig? Is het effectief? Is het veilig?

Soja – So-nee

Vitamine D-factor deel II: onmisbaar voor een optimale gezondheid

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Maarten Klatte avatar

Over de auteur

Dr. Maarten Klatte starte in 1983 zijn algemeen medische praktijk al met het accent op leefstijlgeneeskunde en preventie. Een echte pionier dus. Gaandeweg kwam hij tot nieuwe inzichten. Het zijn vooral onze gevoelens en gedachten, onze kijk op de werkelijkheid, wat wij eten en of we wel of niet bewegen, die de genetische expressie en daarmee onze gezondheid bepalen.
Lees meer artikelen van Maarten Klatte