Steeds vaker wordt een verband gelegd tussen parfum en onvruchtbaarheid. En dat is niet het enige risico van synthetische geuren! Welke schade richt het nog meer aan?

Verbeter uw stemming en vergroot uw (seksuele) aantrekkingskracht! Dat is de overheersende boodschap in reclames voor parfums. Maar afgelopen najaar werd er toch een smet geworpen op dit romantische beeld toen de pers berichtte over een verband tussen parfum en onvruchtbaarheid.

Professor Richard Sharpe, hoofdonderzoeker van de afdeling Menswetenschappen van het Medisch Adviescollege in Edinburgh (Schotland), ontdekte dat bij ratten het voortplantingssysteem van mannelijke foetussen vanaf acht weken schade opliep door chemische stoffen die ook in parfums en andere cosmetica zitten.

Volgens Sharpe kan zulke schade later tot problemen leiden. Voorbeelden hiervan zijn niet ingedaalde teelballen, zwak sperma en zelfs teelbalkanker. Hoewel nog vervolgonderzoek nodig is, werd zwangere vrouwen veiligheidshalve geadviseerd om met het oog op de gezondheid van hun baby parfums en geparfumeerde crèmes te vermijden1.

De Britse CTPA (Cosmetic Toiletry & Perfumery Association, het samenwerkingsverband van de cosmetica-, toiletartikelen- en parfumeriebranche) reageerde snel en verklaarde de angst voor parfum ‘ongegrond’.

Toch is dit niet de eerste keer dat parfums onder vuur liggen en is het niet het enige onderzoek dat aanwijzingen oplevert dat parfums schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.

Milieuhygiëne

In 2005 sloeg de milieuorganisatie Greenpeace alarm toen uit onderzoek bleek dat in veel parfums chemicaliën worden gebruikt die niet alleen schadelijk zijn voor het milieu maar ook voor onze gezondheid (zie www.greenpeace.org/international/press/reports/perfume-an-investigation-of).

Toen er 36 merken eau de toilette en parfum werden getest, bleken in vrijwel ieder merk ftalaten en synthetische muskus voor te komen. De ftalaat die het meest werd aangetroffen, was diëthylftalaat (DEP).

Dit wordt in cosmetica en toiletartikelen gebruikt als oplosmiddel en om de geur toe te voegen, maar ook om de alcohol ongeschikt te maken voor consumptie. Hoewel de SCCP (EU’s Scientific Committee on Consumer Products, de Europese wetenschappelijke commissie voor consumentenproducten) DEP als veilig bestempelde, ziet men in klinisch onderzoek een verband tussen DEP, en andere ftalaten, en schadelijke effecten aan het voortplantingssysteem.

Dit kunnen veranderingen van hormoonspiegels zijn, genetische veranderingen in sperma en afwijkingen aan geslachtsorganen2,3,4. Hoewel DEP zich niet in weefsel lijkt op te hopen, stelt Greenpeace ‘…..dat wel bewezen is dat het snel de huidbarrière passeert en zich door het lichaam verspreidt als het op de huid wordt aangebracht’.

De metabolieten (stofwisselingsproducten) van DEP zijn aangetroffen in menselijke urine in concentraties die 32 maal zo hoog zijn als die van andere metabolieten5. De hoogste concentraties werden gevonden bij vrouwen, waarschijnlijk omdat zij meer producten zoals make-up, schoonheidscrème en parfum gebruiken6.

Hoewel sommige ftalaten vanwege de giftigheid in de EU inmiddels verboden zijn voor gebruik in make-up, wordt DEP nog steeds op grote schaal toegepast.Een andere gevaarlijke stof, die Greenpeace ontdekte, was synthetische muskus.

Deze industrieel vervaardigde stof wordt gebruikt in parfums, aftershaves, cosmetica, huidverzorgingsproducten en zelfs in schoonmaak- en wasmiddelen. Deze stof hoopt zich wel degelijk in vetweefsel op en wordt aangetroffen in menselijk bloed en zelfs in moedermelk7,8.

Sommige soorten muskus – waaronder ook die welke gewoonlijk in parfum wordt gebruikt – blijken invloed te hebben op het hormoongestuurd communicatiesysteem van waterdieren9,10. In laboratoriumproeven blijkt dat borstkankercellen door deze soorten significant sneller groeien11. Daarnaast kunnen ze het effect van de blootstelling aan andere gifstoffen versterken12.

Andere giftige effecten

Parfums bevatten ook andere ingrediënten (zie kader). Meestal zijn dit stoffen op basis van petroleum, zoals benzeenderivaten, aldehyden en andere bekende gifstoffen en allergiebevorderende stoffen (sensibilisatoren).

Deze kunnen de oorzaak zijn van kanker, geboorteafwijkingen, aandoeningen van het centraal zenuwstelsel en allergische en astmatische reacties. Er zijn bewijzen te over dat blootstelling aan parfum tot acute en chronische gezondheidseffecten kan leiden.

Zo blijken synthetische geurstoffen de luchtwegen te irriteren en een belangrijke uitlokker van astma-aanvallen te zijn. In een onderzoek onder astmapatiënten bleek dat 72 procent slecht op parfum13 reageerde en bij meer dan 20 procent verergerden de symptomen nadat ze aan parfumstrips uit tijdschriften hadden geroken14.

Een andere studie, waarin werd onderzocht of het de geur was of de chemische stoffen die een astma-achtige reactie uitlokten, wees uit dat de vluchtige chemicaliën de boosdoener waren15. Parfum kan zelfs de oorzaak zijn van astma16.

Zo blijken arbeiders in de parfumindustrie significant vaker aan (beroeps)astma te leiden dan een vergelijkbare groep17. Ook huiduitslag en eczeem zijn gangbare reacties op parfum. In 2007 werden geurstoffen door het Amerikaanse Contactdermatitis Genootschap zelfs uitgeroepen tot ‘allergeen van het jaar’18.

En dat is nog niet het enige. Als we deze stoffen – die vaak neurotoxisch (schadelijk voor het zenuwstelsel) zijn – inademen, kunnen ze invloed hebben op de hersenen en de bloedcirculatie. Dit kan leiden tot hoofdpijn, verwardheid, lusteloosheid, concentratieverlies, depressie en slapeloosheid19.

Uit dieronderzoeken blijkt dat parfums giftig zijn voor longen, lever en nieren20. Bedrijfsgeneeskundige onderzoeken laten verder een verband met kanker zien21, 22.

Natuurlijke parfums

Het kan moeilijk zijn om een echt natuurlijke geur te vinden omdat termen als ‘hypoallergeen’, ‘natuur’ en ‘bloemen’ niet betekenen dat u het product achter het etiket kunt vertrouwen. Maar WDDTY’s zustertijdschrift Proof vond een aantal producten die veiliger zijn (zie kader).

Nog een goede bron voor informatie is de cosmeticaveiligheidsdatabase van de milieuwerkgroep Skin Deep (www.cosmeticdatabase.org). Deze kan u exact vertellen wat er in een product zit. Het is echter wel een Amerikaanse website, waardoor de samenstelling van producten kan afwijken vanwege de strengere normen die de EU hanteert.

Een andere mogelijkheid is uw eigen unieke parfum te vervaardigen met behulp van essentiële oliën zoals jasmijn, citroen, sandelhout of ylang-ylang. Omdat u de meeste hiervan niet direct op de huid mag aanbrengen, dient u ze te mengen met een basisolie van bijvoorbeeld zoete amandelen, abrikozenpitten, saffloer, hazelnoten of zelfs zonnebloemolie. Gebruik niet meer dan één druppel essentiële olie op 1 ml basisolie.

Tot slot. Door meer natuurlijke en geurstofvrije alternatieven te kiezen zorgt u er mede voor dat de overvloed aan schadelijke geurstoffen in het milieu wordt beperkt.
Joanna Evans

BRONNEN:
1 Daily Telegraph, 31 August 2008
2 Environ Health Perspect, 2006; 114: 270-276
3 Hum Reprod, 2007; 22: 688-695
4 Environ Health Perspect, 2005; 113: 1056-1061
5 Environ Health Perspect, 2003; 111: 1164-1169
6 Environ Health Perspect, 2004; 112: 331-338
7 Chemosphere, 2005; 59: 487-492
8 Chemosphere, 1996; 33: 2033-2043
9 Environ Sci Technol, 2004; 38: 997-1002
10 Dietrich DR, Hitzfeld BC. Bioaccumulation and ecotoxicity of synthetic musks in the aquatic environment, in The Handbook of Environmental Chemistry. Berlin/Heidelberg: Springer Verlag, 2004: 233-244
11 Arch Environ Contam Toxicol, 2002; 43: 257-264
12 Environ Health Perspect, 2005; 113: 17-24
13 Am J Med, 1986; 80: 18-22
14 Ann Allergy Asthma Immunol, 1995; 75: 429-433
15 Allergy, 1996; 51: 434-439
16 Hum Biol, 1996; 68: 405-414
17 Occup Med, 1998; 48: 481-485
18 Pediatr Ann, 2008; 37: 102-103
19 Thomas P. Skin Deep: The Essential Guide to What´s Really in the Toiletries and Cosmetics You Use. Rodale, 2008
20 Flavour Fragr J, 2002; 17: 361-71
21 J Occup Environ Med, 2000; 42: 517-525
21 Br J Ind Med, 1988; 45: 275-276