Van alle veelvoorkomende kinderongemakken wekt er geen zo’n afkeer op bij volwassenen als hoofdluis (Pediculus humanus capitis), ofwel neten. Ze vormen steeds vaker een probleem op scholen, en sommige ouders gruwen van de behandeling ervan. Veel ouders vatten het op als een blamage voor hun eigen hygiëne als hun kinderen besmet worden, maar in werkelijkheid heeft hygiëne, of tenminste reinheid, er zelden iets mee te maken.

Neten zijn parasieten die in het haar en op de schedel leven en menselijk bloed nodig hebben om te overleven. Omdat ze door rechtstreeks contact worden verspreid, kunnen ze bij iedereen terechtkomen, ongeacht hoe ‘schoon’ iemand is. In feite is schoon, vetvrij haar, dat niet behandeld is met chemicaliën of is ontdaan van zijn natuurlijke vetten, voor neten zelfs gemakkelijker om zich op vast te zetten.

Eigenlijk zijn neten de eitjes van hoofdluizen. Ze zitten stevig aan de haarschacht vast en worden vaak ten onrechte aangezien voor roos. Ze zijn ovaal en meestal geel tot wit van kleur. Neten ontwikkelen zich in ongeveer zeven dagen tot nymfen of bijna-volwassen hoofdluis.

Als ze eenmaal volwassen zijn, kunnen luizen wel dertig dagen op iemands hoofd leven en wel honderd eitjes per maand leggen. Een volwassen luis is ongeveer zo groot als een sesamzaadje, heeft zes pootjes en is geelbruin tot grijswit, maar lijkt donkerder in donker haar.
Bestrijdingsmiddelen niet aan te slepen
In Nederland zijn drie soorten medicinale anti-hoofdluismiddelen te koop. Ze bevatten bestrijdingsmiddelen die ook in de landbouw worden gebruikt. Het gaat om:
• Middelen met bioalletrine/piperonylbutoxide, deze kunnen allergische huidreacties oproepen en, bij orale inname, het centrale zenuwstelsel lamleggen. De merknaam is Para-Speciaal.
• Middelen met malathion, een organisch fosfaat met insecticide werking, kunnen schade aan de zenuwen veroorzaken; regelmatige blootstelling is in verband gebracht met chronische moeheid en fibromyalgie. Merknaam is Prioderm en Noury.
• Middelen met permetrine, een pyretroïd dat in de natuur in chrysanten wordt aangetroffen. Het is misschien de oorzaak geweest van ziekten bij veteranen uit de Golfoorlog. Merknaam is Loxazol.

Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, kunnen deze producten beter niet gebruiken. Dien ze dus ook niet bij anderen toe. De stoffen zijn waarschijnlijk giftiger bij jonge kinderen die minder goed kunnen ontgiften. Ze kunnen ook allergieën en astma verergeren. Behandel kinderen met wondjes op hun hoofd, kinderen met een zwakke gezondheid en kinderen die medicijnen gebruiken, ook niet met deze middelen.

Er zijn sterke aanwijzingen dat de erkende behandelingen die bij één enkele dosering luizen en neten horen te doden, dat niet doen. Door de jaren heen zijn hoofdluizen resistent geworden tegen de behandeling, wat ertoe heeft geleid dat de conventionele middeltjes steeds sterker werden. Ook komt het steeds vaker voor dat een kind meer dan eens wordt behandeld en dat het ene na het andere bestrijdingsmiddel wordt ingezet.

Daarnaast denken veel mensen onterecht dat het hele gezin moet worden behandeld als er een gezinslid is besmet, of ze nu tekenen van hoofdluis vertonen of niet. Het gevolg is dat veel ouders naar de dokter komen met kinderen met acute hoofdpijn door de conventionele oplossingen of shampoos met bestrijdingsmiddelen. Tevens komen uitslag en nog ernstigere allergische reacties voor, ook bij de ouders zelf.

De beste manier om te zien of uw kind besmet is, is kijken. Neten zijn gemakkelijker te zien, omdat ze ‘vastgeplakt’ zitten aan de haarschacht. Nymfen en volwassen luizen zijn moeilijker te vinden en worden snel gemist door uw zoekende vingers.

De beste behandeling is een fijne kam en een conditioner (of een natuurlijke behandeling; zie kader). Uiteindelijk bepaalt niet het ‘spul’ dat u op het haar doet, maar de vraag hoe zorgvuldig u bent met het uitkammen erna of u echt de oorlog tegen hoofdluis wint.

Pat Thomas

Natuurlijke middelen

Niet-toxische hoofdluisproducten
In navolging van veel buitenlandse consumentenorganisaties propageren wij een niet-medicinale aanpak van hoofdluis. Het devies is kammen, kammen en nog eens kammen, eventueel gecombineerd met een niet-medicinale anti-luizenshampoo. Meer informatie vindt u op de website van Ouders Online: www.ouders.nl/mpri2003-luizentips.htm. Op deze website vindt u veel tips voor de behandeling van hoofdluis. Verder kunt u via de website www.luisweg.nl een speciale kit bestellen (€ 19,95), waarin onder andere een flacon schuimlotion zit, twee kammen, waarvan een met ingebouwd vergrootglas, een informatieboekje met stappenplan en een bijsluiter.
De onderstaande producten zijn te koop voor de bestrijding van hoofdluis:

Delacet
(www.thehoneydoctor.com/ acatalog/NITDOCTOR.html
Ridderspoortinctuur, azijnzuur
+ € 11,00 (110ml)
Chinese Whispers Lice Shampoo
(www.goodnessdirect.co.uk)
Radix stemonae, schors van de Amur-kurkboom, Chinese Star Arise, vrucht van de gardenia, gehydroliseerde Japanse zijde, ultrapuur water, dimeticon, cyclometicon, druivenpitolie, zijde-aminozuren, essentiële oliën, citroenzuur, grapefruitextract. + € 7,00 (250 ml)
Neemosan
http://members.home.nl/buysen/
winkelmillium.htm Lanalool, lavendelolie, tea tree bladolie, neemolie, Limoneen, tijmextract, brandnetelextract. € 11,95 excl verzendkosten
(125 ml)
Milliumshampoo (kit) www.millium.nl Insektenwerende planten € 14,00 excl. verzendkosten
(200 ml)
FOLLICEL
www.bibiheadlice.co.uk) Op basis van citruspulp: water, citroenzuur, Yucca schidegra, groenteglycerine, propyleenglycol € 15,39 (incl. verzendkosten)
Nice’n’Clear Lotion
www.nicenclear.co.uk (distributeur in Nederland: TS Reform in Harderwijk, tel (0341) 426966) Water, cetearylalcohol, glycerylstearaat, cetrimoniumchloride, neem, tea tree olie, lavendelolie, netelextract, thijmextract, propyleenglycol, tri-ethanolamine (TEA), methyl, butyl, ethyl en propylparabenen + € 13,00 excl. verzendkosten
(200 ml)

Over de vetgedrukte ingrediënten bestaat gerede bezorgdheid omdat het oppervlakteactiever stoffen zijn, of oplossingen die overgevoeligheidsreacties kunnen geven, of conserveermiddelen met potentieel oestrogene effecten. Misschien kiest u liever producten die deze stoffen niet bevatten.