Ik heb vaak last van obstipatie en vroeg me af of Medisch Dossier hiertegen natuurlijke middelen kan aanbevelen? Ik heb alle gangbare adviezen al uitgeprobeerd, zoals het eten van veel vezels, maar het lijkt niet te helpen.
L.K., via e-mail

Je bent niet de enige. Obstipatie komt erg veel voor; het treft wereldwijd tot 15 procent van de mensen.1 Naast onregelmatige stoelgang omvat de definitie van obstipatie overmatig persen, een gevoel van onvolledige darmlediging, harde ontlasting en een opgeblazen gevoel.2

Obstipatie kan een symptoom zijn van verschillende aandoeningen. Een essentiële eerste stap is daarom naar een arts gaan om onderliggende oorzaken, zoals het prikkelbaredarmsyndroom of een hormonale aandoening, uit te sluiten. Maar het komt vaker voor dat constipatie wordt veroorzaakt door voedings- en levensstijlfactoren, zoals onvoldoende vezels eten, negeren van de aandrang om naar het toilet te gaan, gebrek aan beweging en stress.

Ook veel medicijnen kunnen obstipatie veroorzaken, zoals opioïden, NSAIDs (niet-steroïde ontstekingsremmers), maagzuurremmers, antihistaminica en diarreeremmers. Vaak stopt obstipatie ook weer zonder duidelijke oorzaak. Dit staat bekend als chronische idiopathische obstipatie.

Een standaardbehandeling bij obstipatie is toevoeging van meer vezels aan de voeding, maar bij sommige patiënten kan dit de symptomen juist verergeren.3 Wat echter van belang kan zijn, is dat je zorgt dat je de juiste soorten vezels binnenkrijgt.

Ook laxerende medicijnen zijn een veelvoorkomende behandeling, maar deze kunnen vervelende bijwerkingen veroorzaken, zoals misselijkheid en braken, diarree, buikkrampen en een opgeblazen gevoel.4

Ervan uitgaand dat je alle gebruikelijke adviezen al hebt geprobeerd en geen duidelijke oorzaak weet voor je klachten, volgen hier enkele natuurlijke opties die je kunt overwegen bij obstipatie.

Zorg voor de juiste vezels

Bij obstipatie kan het goed zijn om je vezelinname te vergroten,5 maar zorg ervoor dat je het geleidelijk doet en drink veel water om het risico op bijwerkingen te verminderen. Het is ook van belang welke soort vezels je kiest. Het is namelijk bekend dat onoplosbare vezels, die massa aan de ontlasting toevoegen –
waaronder inuline, zemelen en rogge – kunnen leiden tot meer opgeblazenheid en winderigheid.6 En als je dit vezelrijke voedsel eet, terwijl je het eigenlijk niet goed kunt verdragen (zie hieronder), dan kan het de problemen verergeren.

De beste optie is misschien om een mix te eten van zowel voeding rijk aan oplosbare vezels, waaronder noten, zaden, bonen en linzen, als voeding met onoplosbare vezels, daarbij rekening houdend met mogelijke allergenen.

Wat betreft een vezelsupplement zijn psylliumvezels, gemaakt van het omhulsel van de zaden van de Plantago ovata-plant, een goede keuze. Een onderzoek wees uit dat het meer dan drie keer effectiever was dan tarwezemelen om de hoeveelheid ontlasting te vergroten.7 Maar vergeet de rest van je voedingspatroon niet. Volg een uitgebalanceerd, gezond dieet met volwaardige voeding.

Onderzoek allergieën

Het kan ook zijn dat een voedselallergie of -intolerantie de oorzaak is van je obstipatie. In een onderzoekje met vier vrouwen die alles al hadden geprobeerd, van laxeermiddelen tot vezelsupplementen, bleek een oligoantigeen dieet – waarbij alle voeding die mogelijk een allergische reactie kan uitlokken wordt vermeden – de klachten volledig op te lossen.8

Je kunt ook een eliminatiedieet proberen waarbij veelvoorkomende allergenen zoals gluten, zuivel en eieren worden weggelaten en kijken of dat verschil uitmaakt. Of zoek een ervaren voedingsdeskundige die je kan helpen zoeken en die een dieet op maat kan maken en je voortgang volgt.

Probeer acupunctuur

Onderzoek uit China toont aan dat acupunctuur effectief is bij obstipatie.9 In één onderzoek was elektroacupunctuur – waarbij een elektrisch stroompje wordt doorgegeven tussen paren acupunctuurnaalden – effectiever dan medicatie tegen obstipatie bij het verbeteren van de stoelgang en het verminderen van symptomen.10

Beweeg meer

Lichaamsbeweging is ook goed voor de darmbeweeglijkheid. Uit studies blijkt zelfs dat lichaamsbeweging een effectieve behandeling kan vormen tegen obstipatie. Het hoeft niet intensief te zijn. Rustige beweging zoals een dagelijkse wandeling of qigong kunnen ook goed werken.11

Buikmassage

Kruidengenezer en acupuncturist Meilyr James beveelt zelfmassage van de buik aan om de bloedsomloop naar de spijsverteringsorganen te verbeteren en obstipatie te voorkomen. Volgens studies zou het de symptomen aanzienlijk kunnen verbeteren.12

Zo doe je het:

• Plaats een hand plat op de maag, onder het borstbeen, en strijk zachtjes maar stevig naar beneden, naar de onderbuik.
• Als de eerste hand de onderkant van de buik bereikt, herhaal je de beweging met je andere hand, zodat de handen een fietsbeweging creëren, waarbij de handen om en om naar beneden strijken en weer naar boven worden gebracht.
• Doe dit tweemaal daags 5 minuten.

Overweeg laxerende kruiden

Het is bekend dat sommige kruiden werken. Het best kun je een kruidengeneeskundige raadplegen voor advies op maat over de beste kruiden en veilige doseringen, maar hieronder vind je enkele veelgebruikte voorbeelden. Meestal worden ze aanbevolen voor kortdurend gebruik.

Senna. Het populaire stimulerende laxeermiddel sennakruid – dat de samentrekking van de darmspieren stimuleert – zit vaak in obstipatiemiddelen, zowel vrij verkrijgbare als receptmedicijnen. De werking ervan wordt ondersteund door talrijke studies.13

Aloë vera. Aloë vera is een traditioneel Indiaas geneesmiddel tegen obstipatie. In de latex van de aloë-veraplant zitten stoffen genaamd anthraquinonen, die laxerend werken.14 Dit middel is echter zeer krachtig en kan de symptomen soms verergeren, dus het is raadzaam om een arts te raadplegen als je het wilt gebruiken.

Heemst. Althea officinalis, of heemst, is een rustgevend kruid dat door kruidkundige Meilyr James wordt aanbevolen bij obstipatie. Het bevat een gelachtige slijmstof die het spijsverteringskanaal smeert en een zacht laxerend effect heeft, aldus James.

Ga voor probiotica

Probiotica, die goedaardige bacteriën, kunnen goed helpen tegen obstipatie, met name Bifidobacterie- en Lactobacillus-stammen.15 Maar volgens de laatste aanwijzingen is probiotica met meerdere soorten bacteriestammen wellicht de beste keuze; deze zijn beter in het verhogen de darmperistaltiek en verbeteren de consistentie van de ontlasting en een opgeblazen gevoel dan probiotica van één soort.16

Voorgestelde dosering: kies een formule van hoge kwaliteit en met meerdere stammen en volg de instructies op het etiket.

Pak stress aan

Van psychische stress is bekend dat het darmproblemen veroorzaakt,17 dus stressverlagende technieken zoals meditatie, yoga en ademhalingsoefeningen kunnen nuttig zijn. Zoek wat bij jou past en maak het onderdeel van je dagelijkse routine.

Bronnen
1 Am J Gastroenterol, 2004; 99: 750 –9
2 Handb Exp Pharmacol, 2017; 239: 59–74
3 Am J Gastroenterol, 2005; 100: 232–42; Aliment Pharmacol Ther, 2016; 44: 103–16
4 Avicenna J Phytomed, 2019; 9: 517–29
5 Aliment Pharmacol Ther, 2016; 44: 103–16
6 Aliment Pharmacol Ther, 2016; 44: 35–44
7 J Am Assoc Nurse Pract. 2020;32(1):15–23
8 Scand J Gastroenterol. 2006 Apr;41(4):498-504
9 Am J Chin Med, 2013; 41: 717–42
10 Acupunct Med, 2017; 35: 324–31
11 Scand J Gastroenterol, 2019; 54: 169–77
12 Int J Nurs Stud, 2009; 46: 759–67
13 J Pediatr Surg, 2017; 52: 84–8; J Clin Pharm Ther, 2018; 43: 595–605
14 Indian J Dermatol, 2008; 53: 163–6