IN HET VOORJAAR WILLEN VEEL MENSEN NOG SNEL WAT PONDJES VERLIEZEN VOOR DE ZOMER. DE GROENE SUPERMARKTEN EN FABRIKANTEN VAN VOEDINGSSUPPLEMENTEN BIEDEN EEN SCALA AAN NATUURLIJKE HULPPRODUCTEN OM AF TE VALLEN. MAAR HELPEN DIE WEL ECHT OM AF TE VALLEN EN GEZONDER TE GAAN ETEN?

We weten het allemaal: de wintermaanden zijn een ramp voor onze slanke lijn. In Amerika is officieel vastgesteld (door het US Human Nutrition Research Center) dat de zes weken waarin de Amerikanen Thanksgiving, kerst en oud en nieuw vieren, verantwoordelijk zijn voor 51 procent van het gewicht dat mensen jaarlijks aankomen. Veertien procent van de mensen kwam zelfs 2,5 kilo of meer aan. Die gewichtstoename was groter bij mensen die reeds overgewicht of obesitas hadden1.
In hun pogingen om die overtollige kilo’s weer kwijt te raken zijn veel mensen op zoek naar een gemakkelijk middeltje, zoals de middelen die een natuurlijke ondersteuning zeggen te bieden van de vetverbranding, een snellere spijsvertering of vermindering van de eetlust, soms zelfs alledrie in één!
Maar werken die producten ook? Hierna staat een handige leidraad over de ingrediënten die vaak in deze producten voorkomen.
 

Wat werkt
Groene-thee-extract
In een dubbelblind gecontroleerd Japans onderzoek is gebleken dat catechinen, de actieve ingrediënten van groene-thee-extract, het lichaamsvet verminderen indien ze dagelijks worden ingenomen. De 38 gezonde mannelijke proefpersonen (leeftijd 24-46 jaar) werden onderverdeeld aan de hand van hun BMI (body mass index) en taille-omtrek. Eén groep consumeerde oolongthee met 690 mg catechinen uit groene-thee-extract; de andere groep dronk de oolongthee met maar 22 mg groene-thee catechinen. Na twaalf weken waren bij de eerste groep de BMI, het gewicht, de taille-omtrek en het lichaamsvet en onderhuids vet significant lager2.
Bij een ander onderzoek bleek dat wie groene-thee-extract met veel catechinen gebruikte bij ontbijt, lunch en avondeten, meer vetcalorieën per dag ging verbranden. De conclusie van de wetenschappers was dat groene thee thermogene eigenschappen heeft. Met andere woorden, het jaagt de spijsvertering aan. Belangrijker is dat groene thee niet tot een verhoogde pols leidt, een bijwerking die veel gezien wordt bij afslankproducten op basis van stimulatie3.
De bijwerkingen van een overmatige consumptie van groene thee (meer dan acht koppen per dag) zijn niet ernstig. Voorbeelden zijn winderigheid, een maag die van streek raakt, misselijkheid, maagzuurbranden, buikpijn, duizeligheid, hoofdpijn en spierpijn.
 

Hydroxy-citroenzuur (HCA)
Hydroxy-citroenzuur (HCA) zit in de vrucht van de tamarinde (Garcinia cambogia). Het is een populair ingrediënt van natuurlijke afslankhulpmiddelen. In gebieden waar het vaak bij het koken wordt gebruikt, zoals Zuidoost Azië, wordt gezegd dat de voeding er beter door ‘vult’4.
Bij placebo-gecontroleerde onderzoeken is inderdaad gebleken dat HCA het gewichtsverlies kan vergroten en de eetlust kan remmen5,6, de calorie-inname kan verlagen7 en de vetverbranding bij sporters kan verhogen8. Bij een onderzoek werd geconstateerd dat men meer afviel na behandeling met HCA en chroom9.
Uit recentere publicaties blijkt echter dat de werkzaamheid van HCA per dosering en soort HCA-supplement kan verschillen. Zo ontdekten Nederlandse onderzoekers bij onderzoeken met ratten (de uitslag geldt dus niet per se voor mensen) dat de producten Citrin K en Regulator significant effectiever de voedselinname verminderden dan Super CitriMax HCA-600-SXS, hoewel er dezelfde doseringen gebruikt werden, namelijk van 150 mg/kg en 300 mg/kg10. Voordat u een middel aanschaft, loont het dus de moeite na te gaan hoe het zit met de wetenschappelijke onderbouwing.
 

Dehydro-epiandrosteron (DHEA)
Van 7-keto-DHEA is gebleken dat het tot significant gewichtsverlies kan leiden indien het wordt gecombineerd met driemaal per week een uur fitnesstraining. In vergelijking met een controlegroep die dezelfde trainingen kreeg in combinatie met een placebo, vielen de deelnemers die DHEA kregen drie keer zo veel af in een periode van acht weken11. Bij ander onderzoek, zij het met ratten, is gebleken dat de schildklier beter gaat werken na toediening van 7-oxo-DHEA en dat de thermogenese groter wordt. Dit houdt in dat het lichaam warmer wordt waarbij ook overmatig ingenomen calorieën sneller verbrand kunnen worden12,13.
Voorzichtigheid geboden
Geconjugeerd linoleenzuur (CLA)
Geconjugeerd linoleenzuur is een natuurlijk voorkomende vetzuur dat in dieren en planten zit. Inmiddels zit het ook in afslankproducten omdat het de vetvrije massa kan verhogen en de vetopslag kan verminderen.Dit effect is in verschillende dierexperimentele onderzoeken aangetoond14,15, en de gegevens uit studies met mensen zijn veelbelovend. Bij een dubbelblind placebo-gecontroleerd onderzoek van een jaar met 180 mannen en vrouwen met overgewicht werd bijvoorbeeld vastgesteld dat langdurige aanvulling met CLA (ofwel als deel van een grotere molecuul (triglyceride) ofwel als vrije vetzuur) het lichaamsvet deed afnemen en goed verdragen werd, zelfs zonder lijnen of lichamelijke inspanning16.
Er heerst echter enige bezorgdheid over het gebruik van CLA door mensen met overgewicht, omdat het wel eens de insulineresistentie zou kunnen vergroten en zo het risico van diabetes kan verhogen.
Chroom
De gegevens over chroom zijn wat tegenstrijdig als het erom gaat of het nu wel of niet een goed hulpmiddel is bij het afslanken of het verbeteren van de verhouding vet/vetvrij weefsel. Bij een onderzoek met 154 mensen kreeg men of een placebo, of 200 mcg of 400 mcg chroompicolinaat per dag. Na 72 dagen was het gewichtsverlies significant hoger bij diegenen die chroom gebruikten dan bij de placebogebruikers (meer dan 1,2 kilo vs 0,1 kilo). Tevens kregen ze meer vetvrije massa17. Bij andere, kleinere onderzoeken zijn die resultaten echter niet herhaald18. Bovendien zijn de langetermijneffecten van chroomstapeling in het lichaam niet goed bekend.
Ma huang
Bij veel onderzoeken bleek dat het Chinese kruid ma huang (Ephedra sinica) het lichaam aanzet tot snellere verbranding van energie (calorieën), waardoor iemand afvalt19. Maar bij een onderzoek in opdracht van de Amerikaanse Food and Drug Administration bleek dat natuurlijke afslanksupplementen met dit kruid kunnen leiden tot hartvaatproblemen, zoals hoge bloeddruk en hartkloppingen. Meer dan een kwart (26 procent) van alle meldingen van negatieve bijwerkingen die zeker, waarschijnlijk of mogelijk te maken hadden met Ephedra, betroffen een overlijden of een blijvende handicap20.
Joanna Evans

1Nutr Rev, 2000; 58: 378-379
2Am J Clin Nutr, 2005; 81: 122-129
3Am J Clin Nutr, 1999; 70: 1040-1045
4Gene Expr, 2004; 1: 251-262
5Int J Obes, 1997; 21 [Suppl 2] : S61
6Diabetes Obes Metab, 2004 ; 6 : 171-180
7Int J Obes Relat Metab Disord, 2002; 26: 870-872
8J Nutr Sci Vitaminol [Tokio], 2002; 48: 128-133
9Am J Bariatr Med, 1993; zomer: 17-19
10Nutr Metab [Londen], 2005; 2: 23
11J Exerc Physiol [online], 1999; 2: ISSN 1079-9751
12Proc Natl Acad Sci USA, 1995; 92: 6617-6619
13Arch Biochem Biophys, 1997; 341: 122-128
14Am J Physiol, 1999; 276: R1172-1179
15Br J Nutr, 2003; 89: 219-229
16Am J Clin Nutr, 2004; 79: 1118-1125
17Curr Ther Res Clin Exp [USA], 1996; 57/10: 747-765
18Med Sci Sports Exerc, 1996; 28: 139-144
19Int J Obes, 1987; 11: 163-168
20N Engl J Med, 2000; 343: 1833-1838
 

kader 1
Kijk zelf maar…
De hierna beschreven afslankproducten zijn ofwel nauwelijks onderzocht ofwel traditioneel en niet wetenschappelijk onderbouwd.
• Chitosan is een voedingsupplement dat gewonnen wordt uit chitin, een zetmeel uit het skelet (na verbrijzeling) van garnalen, krabben en andere schaaldieren. Gezegd wordt dat het vet bindt en vasthoudt zodat het wordt uitgescheiden, wat tot gewichtsverlies leidt. Maar bij een systematische analyse van veertien trials met mensen bleek dat het effect marginaal was1.
• L-Carnitine en andere aminozuren kunnen het uithoudingsvermogen verbeteren en de vetvrije massa vergroten bij mensen die gezond, actief en fit zijn2. Helaas betekent dat niet dat het ook werkt voor mensen met overgewicht en een zittend bestaan.
• Appelciderazijn is een middel dat van oudsher als eetlustremmer wordt gebruikt. Er is echter geen wetenschappelijk bewijs dat het helpt bij vermagering.
• Maté is een Zuid-Afrikaans kruid (Ilex paraguariensis). In een preparaat waarin het gecombineerd was met het stimulerende middel uit de Amazone guarana (Paullinia cupana) en een zeer oud Maya afrodisiacum damiaanblad (Turnera diffusa), bleek het een significante gewichtsafname te geven bij vrijwillige proefpersonen met overgewicht3. Voor een conclusie over de effectiviteit en veiligheid is echter extra onderzoek nodig.
• Gotu kola (Centenella asiatica) is een populaire toevoeging in afslanksupplementen en -oplossingen, maar er zijn geen onderzoeken waaruit blijkt dat het helpt gewicht kwijt te raken.

1Obes Rev, 2005; 6: 35-42
2Nutrition, 2004; 20: 709-715
3J Hum Nutr Diet, 2001; 14: 243-250
 

kader 2
Andere manieren om af te vallen
Hoewel bepaalde supplementen wellicht bij sommige mensen werken, bestaat er geen wondermiddel om af te vallen. Vergeet niet dat zelfs als een product u helpt af te vallen, u het waarschijnlijk moet blijven gebruiken om het resultaat te handhaven. Uiteindelijk is de beste manier om blijvend af te vallen uw leefstijl en eetgewoonten blijvend te veranderen. Enkele tips:
• Het GI-dieet (glycemische index). Uit een onderzoek gepubliceerd in JAMA (Journal of the American Medical Association) bleek dat een dieet met weinig calorieën en de nadruk op voedingsmiddelen met een lage glycemische belasting [GI maal het aantal gram koolhydraten per portie, gedeeld door 100] beter is dan een traditioneel dieet met minder vet om een goede energie-omzet in stand te houden en het risico van hartziekten, overgewicht en diabetes te verkleinen1. Zie voor voedingsmiddelen en hun glycemische waarde www.natuurgeneeskunde-praktijk.nl/Bloedsuiker/glycemindex.htm.
• Metabole type. Deze afslankmethode is gebaseerd op het idee dat er niet een enkel universeel dieet is dat voor iedereen werkt, omdat we allemaal op een andere manier voeding verwerken. Heeft u eenmaal uw metabole type bepaald (eiwit, koolhydraat of gemengd), dan kunt u uw voedingsmiddelen eten in de verhouding die voor u optimaal is om uw lichaam en geest het best te voeden. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met The Metabolic Typing Education Centre UK (tel +44 1625 824 887) of op de website kijken: www.metabolictyping.co.uk.
• Eet vaak kleine hoeveelheden. Bij een onderzoek werden de proefpersonen verdeeld in twee groepen: de ene groep kreeg een bepaalde hoeveelheid voeding in drie maaltijden per dag; de andere groep kreeg precies dezelfde voeding, maar in de vorm van zeventien tussendoortjes gedurende de hele dag. Na twee weken hadden diegenen met het tussendoortjesdieet een lager insulinegehalte dan de afslankers met de drie maaltijden per dag. Aangezien insuline de vetproductie in het lichaam stimuleert, kan het in de slag tegen de kilo’s helpen de hele dag door te grazen2.
• Sport – veel! Uit de voedingsadviezen van 2005 van het Amerikaanse ministerie van landbouw (USDA) blijkt dat iemand per dag een uur matige tot zware inspanning moet leveren om te voorkomen dat hij of zij langzaam zwaarder wordt, en dat op de meeste dagen van de week. Om blijvend af te vallen is zelfs dagelijks een tot anderhalf uur matige inspanning noodzakelijk.

1JAMA, 2004; 292: 2482-2490
2N Engl J Med, 1989; 321: 929-934