Naar het ziekenhuis;En vervolgens het verblijf aldaar overleven

De toenemende bezorgdheid over besmetting met MRSA(Methicillineresistente Staphyloccus Aureus) in de ziekenhuizen in het Verenigd Koninkrijk kreeg een verontrustende ondertoon toen het nieuws over het recentste slachtoffer van de bacterie de krantenkoppen bereikte. Baby Luke, een gezonde baby van 3400 gram, overleed plotseling 36 uur na de geboorte. Oorzaak: Sepsis (bloedvergiftiging) ten gevolge van MRSA. Het incident bracht een schok teweeg onder het publiek dat toch al weinig vertrouwen heeft in het Britse systeem van gezondheidszorgd. De vader van Luke uitte kort en bondig wat de natie voelde: ‘Ik zal voortaan altijd bang zijn als ik naar een ziekenhuis moet’

Ook al zult u altijd willen proberen te vermijden in een ziekenhuis terecht te komen, soms zult u er niet aan kunnen ontkomen. Maar als het zover is, hoeft u zich echt niet over te leveren aan het toeval. Veel van de ziekenhuisinfecties zijn immers te voorkómen, net zo goed als de tienduizenden medische missers ten gevolge van menselijke fouten of verwijtbare nalatigheid.
In ons onderzoek ontdekten wij dat achter de meeste gevallen van besmetting met MRSA, evenals achter de meeste gevallen van missers bij het medisch handelen, inderdaad ontoereikende ziekenhuisprocedures schuilgaan. Tref daarom vooral preventieve maatregelen voordat u in een ziekenhuis wordt opgenomen. Doe dit door u op de hoogte te stellen van de ziektekiemen die u kunnen bedreigen, door na te gaan hoe medische blunders kunnen ontstaan en door enkele alternatieven te overwegen die hun nut hebben bewezen.

Dodelijke micro-organismen

Ziekenhuizen zijn feitelijk broeikassen van ziekteverwekkende organismen. Binnen enkele uren na opname raken patiënten besmet met enkele stammen van ziekenhuisbacteriën, zowel op hun huid als in hun luchtwegen en hun urogenitale stelsel. De meeste van deze bacteriën zijn voor gezonde mensen niet echt gevaarlijk, maar bij wonden of huidbeschadigingen kunnen ze in het lichaam binnendringen en infecties veroorzaken. En voor een ziekenhuispatiënt die een verlaagde weerstand heeft, kan zo’n aanval dodelijk zijn. Daarbij komt nog dat stammen van ziekenhuisbacteriën als bijzonder virulent bekend staan. Niet alleen zijn de meeste resistent tegen antibiotica, maar ze vermenigvuldigen zich ook nog eens extra snel.

Twee factoren zijn verantwoordelijk voor de toegenomen resistentie tegen antibiotica. Enerzijds hebben bacteriestammen het vermogen om door mutaties (veranderen van hun erfelijke eigenschappen) zodanig te evolueren dat ze ongevoelig worden voor de gangbare antibiotica en te overleven. Anderzijds heeft het overvloedige gebruik van antibiotica voor ieder wissewasje de toestand dramatisch verslechterd.

Nederland kan gelukkig bogen op het beste MRSA-beleid en de laagste frequentie van besmettingen in Europa, maar ook hier draagt 5 tot 10 procent van de mensen in ziekenhuizen (patiënten en personeel) de bacterie bij zich. En ook hier neemt het aantal ziekenhuisinfecties jaarlijks toe.

MRSA staat het meest in de belangstelling van de media. Toch zijn er genoeg andere microben in de bacteriesoep van het ziekenhuis die minstens even veel schade kunnen aanrichten. We noemen er enkele:
• Staphylococcus soorten: S. epidermidis is een bacteriestam die zich kan hechten op niet levende oppervlakken zoals intraveneuze buisjes/spuiten en prothesen. Deze bacterie is verantwoordelijk voor de meeste bloedvergiftigingen in het ziekenhuis; kankerpatiënten en pasgeborenen die intraveneus worden gevoed, lopen de meeste risico’s. Ook is deze bacterie vaak in het spel bij endocarditis (ontsteking van de binnenbekleding van het hart) nadat er een kunstmatige hartklep is geplaatst.
S. saprophyticus leeft in en rond de urethra bij 5 procent van de gezonde individuen. Deze stafylokok is verantwoordelijk voor 10 tot 20 procent van de gevallen van urineweginfecties in ziekenhuizen.
• Enterococcus soorten: deze bacteriën horen tot de normale darmflora van gezonde mensen en dieren. Er zijn meer dan vijftien stammen; de twee stammen die ziekenhuisinfecties veroorzaken, en meer in het bijzonder urineweginfecties, zijn: E. faecalis en E. faecium. Vooral bij oudere mensen komen deze infecties nogal eens voor, waarschijnlijk doordat bij hen vaker wordt gekatheteriseerd.
Deze bacteriën staan bekend om hun hardnekkige ongevoeligheid voor de meeste antibiotica. Even bedreigend als de MRSA zijn dan ook de VRE’s: vancomycine resistente enterokokken.
• Pseudomonas aeruginosa. Dit organisme wordt aangetroffen in aarde, water, planten en dieren. In tegenstelling tot de hiervoor genoemde organismen is P. aeruginosa alleen ziekteverwekkend bij individuen die al ziek zijn of wier afweersysteem is verzwakt. In zeer zeldzame gevallen kan de bacterie een gezond iemand ziek maken. Wanneer patiënten op de intensive care een longontsteking oplopen, komt P. aeruginosa op de tweede plaats als oorzaak.

Al te gemakkelijk binnen

Wat verhoogt de kans op een ziekenhuisinfectie? In het kort gezegd kunt u ervan uitgaan dat bacteriën steeds gemakkelijker hun weg naar binnen vinden naarmate het aantal buisjes waarmee u wordt behandeld, toeneemt. Katheters voor de urine, intraveneuze lijnen, beademingsapparatuur: al dit invasieve instrumentarium verhoogt de kans op ziekenhuisinfecties met een factor zeven.1
De meest optredende ziekenhuisinfecties zijn die van de blaas. Meestal treden ze op na katheterisatie. Katheterisatie wordt om uiteenlopende redenen uitgevoerd: om de blaas totaal te ledigen; om eventuele druk in de blaas op te heffen; om de hoeveelheid urine vast te stellen of om geneesmiddelen in de blaas te brengen. Hoe lang de katheter in de blaas blijft, is afhankelijk van het doel waarvoor hij wordt geplaatst, maar feit is dat de kans op een urineweginfectie toeneemt naarmate de katheter langer in de blaas blijft.

De ziekenhuisinfecties die op de tweede plaats van frequentie staan, zijn de longontstekingen. Vooral op de intensive care komen ze vaak voor: daar treft men veel multiresistente ziekenhuisstammen van bacteriën aan. Bovendien liggen daar veel patiënten met een geïntubeerde luchtpijp om de ademhaling te vergemakkelijken. De bacteriën hebben hiermee natuurlijk gemakkelijk toegang tot de longen. Ook worden de patiënten door de apparatuur belemmerd in hun normale reflexen, zoals hoesten en braken, om schadelijke micro-organismen uit de longen te weren. Ongeveer de helft van de patiënten op de intensive care loopt een longontsteking op ten gevolge van beademingsapparatuur; 37 tot 50 procent van deze helft overlijdt aan de aandoening.2
Chirurgische ingrepen bieden een andere voor de hand liggende toegangsweg voor bacteriën naar gebieden in het lichaam die normaliter steriel zijn.

Een infectie kan het gevolg zijn van besmet chirurgisch instrumentarium of van direct contact met het behandelend team. Na de chirurgische ingreep is de wond uiteraard, zoals bij alle huiddefecten, een gemakkelijke prooi voor infecties. Lokale infecties kunnen optreden in de huid rondom de plaats waar een intraveneuze katheter is ingebracht voor het toedienen van geneesmiddelen of voeding rechtstreeks in een ader van de patiënt. Deze intraveneuze lijnen bieden de bacteriën directe toegang tot de bloedsomloop, waardoor een gegeneraliseerde infectie kan ontstaan die in ernstige gevallen tot bloedvergiftiging kan leiden.

Zoals hiervoor gesteld werd, kunnen de meeste ziekenhuisinfecties worden vermeden. Wat nodig is, is een goede hygiënische standaard. Jammer genoeg voorziet de gezondheidszorg vaak niet in voldoende controlerende maatregelen om een goede hygiëne te waarborgen. In Nederland zijn de regels wel streng en de resultaten behoren tot de beste in de wereld, al blijken ook hier soms de protocollen niet goed te werken, bijvoorbeeld doordat ze niet duidelijk zijn voor het personeel.

Maar ook een goed beleid werkt pas werkelijk als de regels wereldwijd even strikt worden gehandhaafd. Zo zijn in Canada de regels voor hygiëne in restaurants bijvoorbeeld strenger dan die voor ziekenhuizen. Terwijl de voedsel- en drankenindustrie voortdurend zijn onderworpen aan gezondheidsinspecties, zijn daar geen ‘waakhonden’ om de maatregelen te controleren die in ziekenhuizen worden genomen om infecties te voorkómen.

Vaak worden budgettaire argumenten aangevoerd om onvoldoende maatregelen goed te praten: dat zijn natuurlijk valse argumenten. In het Verenigd Koninkrijk bracht een onderzoek dat werd uitgevoerd door een patiëntenvereniging, aan het licht dat de beheersing van infectiekansen in de ziekenhuizen ook daar te wensen overliet. Een voorbeeld: toen men vroeg of endoscopen na ieder onderzoek werden gesteriliseerd, bleek dat in 95 procent van de gevallen niet zo te zijn: ze werden alleen gedesinfecteerd. Bij desinfecteren wordt slechts het aantal micro-organismen dat op het instrument zit gereduceerd, terwijl bij sterilisatie de micro-organismen totaal worden verwijderd. Er is dus geen garantie dat de volgende patiënt die met de endoscoop wordt onderzocht, van die endoscoop geen infectie oploopt.

U bent waarschijnlijk niet in de gelegenheid na te gaan hoe schoon het ziekenhuis is waar u naartoe gaat. Wél kunt u ervoor zorgen dat u zelf en uw omgeving heel goed schoon zijn en dat degenen die met u in contact komen, hygiënisch te werk gaan. Deze maatregelen lijken eenvoudig, maar ze kunnen precies het verschil maken in de strijd tegen de ziektekiemen. We noemen enkele maatregelen:
• Zorg ervoor dat de omgeving direct rond uw bed smetteloos schoon is. Als u stof of vuil rond of onder uw bed vindt, eis dan dat er beter wordt schoongemaakt.
• Kom niet te dicht bij andere patiënten.
• Was uzelf altijd met antibacteriële zeep als u andere patiënten hebt aangeraakt of als u materialen hebt aangeraakt die in direct contact zijn geweest met andere patiënten, bijvoorbeeld een zuurstofmasker.
• Let erop dat uw bezoekers en het personeel bovengenoemde maatregelen ook in acht nemen.
• Verzeker u ervan dat toiletten en bad schoon zijn alvorens er gebruik van te maken.
• Draag altijd schoenen of slippers. Met blote voeten pakt u vuil op van de vloer dat daardoor in uw bed terechtkomt.
• Gebruik tissues niet meer dan een keer.
• Zorg ervoor dat u goed eet, zodat uw afweersysteem zo sterk mogelijk is.
• Voorzie uzelf van een aantal essentiële oliën die in staat zijn als effectieve antibacteriële/antischimmel agentia te werken (zie kader ).

Rommelen met geneesmiddelen

Een ziekenhuis is dus een ideale broedplaats voor ziekteverwekkers. Daarnaast bestaat het personeel in het ziekenhuis uit gewone mensen, die net als iedereen fouten kunnen maken. Vaak moeten ze vreselijk lang achter elkaar werken en dat nog wel, gezien de voortdurende bezuinigingen, met te weinig adequate hulpmiddelen. Daarbij komt dat de meeste patiënten nog steeds overtuigd zijn van de onfeilbaarheid van de witte jassen. Ze durven hun behandelend arts geen vragen te stellen. Dat alles leidt ertoe dat er verontrustend vaak medische missers voorkomen.

De meeste medische fouten liggen op het terrein van de geneesmiddelenverstrekking. In het Verenigd Koninkrijk geeft 18 procent van de patiënten aan dat ze in de afgelopen twee jaar slachtoffer zijn geweest van verkeerd voorgeschreven/verstrekte geneesmiddelen; in de VS sterven ongeveer 7000 mensen aan dit soort fouten.

Een consumentenonderzoek van de Food and Drug Administration (FDA) in de VS laat zien dat een van de hoofdoorzaken van deze fouten de verwarring is die bestaat over de namen van de geneesmiddelen (zie www.fda.gov/fdac/features/2000/500_err.html). Dat is niet verwonderlijk, aangezien het aantal geneesmiddelen de afgelopen tien jaar met 500 procent is gestegen. Alleen al op de Amerikaanse markt zijn momenteel 17 000 merken en (merkloze) stofnamen geregistreerd.

Hoe geneesmiddelen met op elkaar lijkende namen kunnen worden verward blijkt uit het voorbeeld van het anti-epilepticum (tegen vallende ziekte) Lamictal en het antifungale middel (tegen schimmelinfecties) Lamisil. Als patiënten met vallende ziekte Lamisil wordt toegediend, kunnen hun toevallen verergeren; als patiënten die niet aan vallende ziekte lijden, Lamictal krijgen, kunnen ze ernstige huiduitslag krijgen tezamen met veranderingen in de bloeddruk en andere bijwerkingen. De gevolgen van zo’n verwisseling zijn dus niet te verwaarlozen. Er werd zo vaak gemeld dat bovengenoemde geneesmiddelen fout werden voorgeschreven, dat de fabrikant, Glaxo Wellcome, werd verplicht een rondzendbrief te doen uitgaan naar apothekers waarin ze werden gewezen op deze mogelijke verwisseling.

Een andere vaak voorkomende fout is de verwisseling van Celebrex (een middel tegen arthritis/gewrichtsontsteking), het anticonvulsivum (middel tegen flauwvallen) Cerebyx en het antidepressivum Celexa. Er zijn meer dan honderd gevallen bekend van verwisseling van deze geneesmiddelen, gelukkig zonder ernstige gevolgen voor de patiënten.
Een andere bron van fouten met geneesmiddelen komt doordat men het voorgeschrevene verkeerd leest, bijvoorbeeld doordat het handschrift onleesbaar is, doordat de dosering fout wordt gelezen of /en doordat er verkeerde afkortingen zijn gebruikt.

Ook kunnen fouten ontstaan doordat de gegevens van de patiënt niet voldoende bekend zijn: is hij allergisch voor bepaalde middelen of gebruikt hij nog andere geneesmiddelen? Verder kunnen de geneesmiddelen onvoldoende zijn geëtiketteerd. Tegenwoordig wordt geprobeerd aan fouten met geneesmiddelen paal en perk te stellen door in ziekenhuizen en gezondheidscentra met elkaar communicerende computersystemen te gebruiken. Deze systemen zijn zo ontworpen dat ze het proces van geneesmiddelen verstrekken in hoge mate verbeteren: ze zorgen ervoor dat minder recepten verloren gaan, dat de transcriptietijd korter is en de kosten lager zijn. Ook verminderen ze de twijfels die ontstaan door slecht handschrift en incomplete voorschriften.

Computers houden ook de dossiers van de patiënten elektronisch bij. Wordt er een nieuw geneesmiddel voorgeschreven, dan kan men daardoor een mogelijke gevaarlijke interactie tussen geneesmiddelen direct op het spoor komen.
Deze technologie is echter prijzig; de meeste ziekenhuizen kunnen haar niet betalen, de meeste artsen ook niet. Bovendien zijn computers niet feilloos. Eén enkele technische storing van zo’n computer zou een tijdrovend vals alarm geven.

Daar komt bij dat het systeem pas werkt nadat het door een mensenhand wordt aangezwengeld: een beetje zorgeloosheid van degene die de gegevens invoert, en bingo, het hele dure systeem, opgezet om fouten te voorkómen, is waardeloos geworden.
Wat kunt u zelf doen om te voorkomen dat u slachtoffer wordt van een medische misser die vermeden had kunnen worden? Hierna volgen enkele maatregelen:
• Wees vasthoudend in uw vragen. Ondervraag de arts uitgebreid, zorg ervoor dat de antwoorden die hij geeft u gerust stellen en laat u niet met een kluitje in het riet sturen. Is de voorgeschreven medicatie echt nodig? Zijn er alternatieven die hetzelfde effect hebben? Welke geneesmiddelen of voedselproducten moet u vermijden als u het voorgeschreven geneesmiddel gebruikt? Vraag naar de bijwerkingen: zowel de zeldzame als de gewone.
• Double-check het voorgeschrevene. Zoals hiervoor werd beschreven kunnen gelijkluidende namen van geneesmiddelen tot verwarring leiden. Overtuig u ervan dat u het juiste geneesmiddel voor uw aandoening krijgt voorgeschreven. Stel u niet tevreden met enkel het woord van uw arts als het gaat om de veiligheid van het voorgeschreven geneesmiddel. Er zijn nogal wat artsen die blindvaren op verkooppraatjes en vertegenwoordigers van de farmaceutische industrie en wat ze in advertenties lezen.
• Controleer altijd wat u moet innemen. Leer de namen van de geneesmiddelen die u in het ziekenhuis worden voorgeschreven en zoek het doseringsschema. Vraag iedere keer dat u het geneesmiddel wordt toegediend, aan de arts of de verpleegkundige of alles klopt: het geneesmiddel en de dosering. Misschien wordt u dan beschouwd als lichtelijk paranoïde, maar zo’n licht duwtje kan voor vermoeide werkers in het ziekenhuis net genoeg zijn om wakker geschud te worden en geen fatale fouten te maken.
• Let goed op het intraveneuze infuus. Neem dezelfde maatregelen als hiervoor omschreven. Stel u op de hoogte van de inhoud van het infuus en controleer of het etiket op de fles klopt.
• Zorg voor nóg een paar oplettende ogen. Vraag een vriend of een familielid ook een oogje in het zeil te houden bij de geneesmiddelen en de dosering, vooral als u zelf niet altijd daartoe in staat bent.

BRONNEN:

1BMJ, 1997; 314: 1503
2Infect Dis Clin North Am, 1998; 12: 761-779.


De hoge kosten van medische fouten.

Een van de hoofdoorzaken van overlijden – Veel gevallen worden niet gemeld

Het is heel moeilijk om te achterhalen hoe vaak medische fouten voorkomen: veel incidenten worden niet gemeld. De geschatte aantallen echter laten een verontrustend beeld zien.
In de VS overlijden jaarlijks meer dan 98 000 patiënten als gevolg van medische fouten gemaakt in ziekenhuizen. In Amerika vallen dan ook, volgens een rapport van het US Institute of Medicine, de medische fouten onder de tien hoofdoorzaken van overlijden1.

In het Verenigd Koninkrijk is de situatie al niet beter. In een onderzoek van Sir Liam Donaldson, Chief Medical Officer, bleek dat bij 10 procent van de opgenomen patiënten een fout werd gemaakt2. Verder geeft 5 procent van de bevolking aan dat ze te maken hebben gehad met letsels of andere ziekmakende effecten van medische behandelingen; bijna een derde van die groep meldt dat de gebeurtenis een permanent negatief effect heeft op hun gezondheid.
Ook in andere landen is naderhand soortgelijk onderzoek uitgevoerd, waarbij de resultaten vergelijkbaar bleken te zijn met die van Amerika. In Nederland is nooit onderzoek uitgevoerd. Op basis van het Amerikaanse onderzoek is het minimum aantal vermijdbare medische fouten in Nederland 30.000.3

1To Err is Human: Building a Safer Health System, 1999
2Making Amends, juli 2003
3www.nevemedis.nl


Een beetje voorbereiding duurt wel even

Voor het geval dat: verken uw ziekenhuis als u gezond bent – Overweeg de keuze voor een academisch ziekenhuis

Onnodig te zeggen dat de kansen op genezing en overléven van een ziekenhuisopname groter zijn naarmate het ziekenhuis beter is en betere zorg verleent. Het loont dan ook de moeite om wat huiswerk te verrichten en onderzoek te doen naar de kwaliteit van zorg die voor u beschikbaar is. Dit kunt u het best doen als u nog geen zorg nodig hebt. Zodra u wel een medische behandeling nodig hebt, staat uw hoofd er niet naar. Daarom volgen hier enkele zaken waarop u moet letten:

• Ga na hoe de prestaties van uw ziekenhuis zijn in vergelijking met andere ziekenhuizen in het land. In het Verenigd Koninkrijk geven de National Health Service (NHS) en het Department of Health (DoH) regelmatig tabellen uit waarop ziekenhuizen volgens bepaalde indicatoren worden gerangschikt, waaronder wachttijden, wachttijden voor kankerpatiënten, het aantal doden door MRSA, het aantal doden gerelateerd aan chirurgische ingrepen, het aantal klachten (zie www.nhs.uk of www.dh.gov.uk). Sinds vorig jaar kunnen we in Nederland, via de site van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), de kwaliteit van ziekenhuizen vergelijken. In de Databank Kwaliteit is te zien wat een ziekenhuis doet op het gebied van de kwaliteit van zorg, de patiëntveiligheid en de patiëntvriendelijkheid. (www.nvz-ziekenhuizen.nl). De Databank Kwaliteit is het ‘zusje’ van de Databank Wachttijden die in 2000 verscheen.
• Overweeg de keuze voor een academisch ziekenhuis. In die ziekenhuizen verlenen de assistenten in opleiding meestal de dagelijkse zorg; bovendien zijn deze ziekenhuizen in staat de modernste behandelingen en onderzoekmethoden te leveren voor gecompliceerde gevallen.
• Bezoek als dat mogelijk is open dagen van ziekenhuizen. De ziekenhuizen zullen zich dan weliswaar van hun beste kant laten zien, maar u krijgt toch een indruk van de standaard van de medische zorg. Ook kunt u zelf waarnemen hoe verpleegkundigen en ander personeel omgaan met de patiënten.
• Maak een lijstje van prioriteiten. Houd bij uw onderzoek steeds voor ogen welke factoren direct van invloed zijn op uw gezondheid. Een mooie omgeving kan weliswaar aantrekkelijk zijn, maar belangrijker voor een goed resultaat van de opname is de vraag hoe hygiënisch en schoon het ziekenhuis is. Laat bepaalde negatieve aspecten niet te zwaar wegen, zoals onverwachte verandering in het tijdschema, of wakker worden ’s nachts door andere patiënten of door verplegend personeel dat de temperatuur komt opnemen. Dat kan hinderlijk zijn, maar het zal uw gezondheid niet schaden.


MRSA bestrijden met aromatherapie

Veel etherische oliën zijn krachtige bestrijders van microben – Kruiden zoals knoflook werken net zo goed als antibiotica

Veel antibiotica richten op hun weg naar genezing veel schade aan. Etherische oliën daarentegen hebben het voordeel dat ze ziekteverwekkers doden zonder het omringend weefsel te beschadigen.
Uit een aanzienlijk aantal onderzoeken blijkt dat etherische oliën beschermend werken tegen veel voorkomende bacteriën, schimmels en virussen, met inbegrip van die welke in ziekenhuizen voorkomen. Uit een Frans onderzoek blijkt dat etherische oliën in de vorm van verstuivers bacteriën zoals Staphylococcus, Streptococcus en Proteus doen uitdrogen. Binnen drie uur na verstuiven bleek 90 procent van de microben dood. De krachtigste oliën bleken kruidnagelolie, lavendel, citroen, marjolein, pepermunt, niaouli (Melaleuca Quinquenervia), dennenolie, rozemarijn en tijm1.
• Kaneel werkt ook sterk antibacterieel en antifungaal2. Andere etherische oliën met sterke antimicrobiële werking zijn oliën van eucalyptus, tea tree, jeneverbes, oregano, salie en anijs.
Aanwijzingen voor het gebruik:
 Voor massage: neem 5 tot 10 druppels etherische olie op 50 ml basisolie (zoals amandelolie); gebruik de olie alleen op gezonde huid.
 Voor het bad: meng 5 tot 8 druppels etherische olie met een emulgator, bijvoorbeeld met 20 ml oilatum en voeg dit toe aan het badwater.
 Als verstuiver: los 10 druppels etherische olie op in 20 ml water en spray dit mengsel iedere een of twee uur rond in de omgeving van het bed.
Andere populaire natuurlijke bestrijders van microben zijn:
• honing. In Dubai constateerden onderzoekers dat honing die op geïnfecteerde chirurgische wonden werd aangebracht, Staphylococcus aureus en Klebsiella vernietigde en bovendien de wondgenezing sneller deed verlopen. De wetenschappers concludeerden dat honing net zo goed werkte als lokale antibiotica3.
Voorstel voor toepassing: wondverzorging.
 knoflook. Dit krachtige kruid werkt zowel tegen virussen als tegen bacteriën van grampositieve en meer virulente gramnegatieve stammen zoals Staphylococcus, Streptococcus, Pseudomonas, Proteus, Salmonella, Enterobacter en Klebsiella.
Voorstel voor toepassing: eet rauwe knoflookteentjes of neem drie capsules knoflook per dag zodra u symptomen van een infectie bespeurt.
 guldenroede (Hydrastis canadensis). Dit kruid heeft een brede werking als antibioticum. Zo werkt het tegen Chlamydia, Escherichia coli, Salmonella en Helicobacter pylori4,5. Ook kan het de immunoglobulinen, eiwitsamenstellingen die de hoofdrol spelen bij het afweersysteem van het lichaam, ondersteunen6.
Voorstel voor toepassing: neem 4 tot 6 gram poeder van guldenroede per dag of 250-500 mg drie keer per dag, of neem 10 tot 15 druppels per dag in een drankje.Voor uitwendig gebruik kunt u 2 tot 4 ml guldenroede als tinctuur in een beker warm water gebruiken, echter niet langer dan drie weken achter elkaar.
 echinacea (E. purpurea en E. angustifolia). Een alom bekend natuurlijk middel tegen verkoudheden en griep. In klinische studies is gebleken dat het middel zowel bij kort- als langdurig gebruik volkomen onschadelijk is7,8,9.
Voorstel voor toepassing: neem bij opkomende verkoudheden een hoge dosis (900 mg).
 extract van grapefruitzaadjes (GSE). Vanwege zijn zeer sterke antiseptische eigenschappen wordt GSE toegevoegd aan commerciële schoonmaakmiddelen. Het wordt gebruikt in ziekenhuizen om chirurgisch materiaal schoon te maken, in zwembaden als alternatief van chloreren en op boerderijen om materiaal te steriliseren en infecties van dieren te behandelen.
Voorstel voor toepassing: voeg 5 tot 15 druppels toe aan water of een sapje en drink dit twee tot drie keer per dag. Ook als vaginale douche kan het worden gebruikt, evenals in neussprays voor infecties van de bovenste luchtwegen.
 wilde indigo (Baptisia tinctoria). Bij oraal gebruik kan dit kruid de hoeveelheid witte bloedlichaampjes die infecties bestrijden, binnen twee tot drie uur met 30 procent doen toenemen10. Het middel is met name effectief bij het bestrijden van infecties van de bovenste luchtwegen en de sinussen, de bekleding van de neus en de achterwand van de keel, en de lagere luchtwegen.
Voorstel voor toepassing: als mondwater: los 5 tot 10 druppels op in water.

1Chir Dent Fr, 1976; 46: 53
2Pharmazie, 1980; 35: 698-701
3J Med Food, 2004; 7: 210-222
4Antibiotics, 1976; 3: 577-588
5Phytother Res, 2003; 17: 217-221
6Immunol Lett, 1999; 68: 391-395
7Phytomedicine, 1999; 6: 1-6;
8Arzneim Forsch, 1991; 41: 1076-1081
9Arzneim Forsch, 2001; 51: 563-568
10McKenna, J. Natural Alternatives to Antibiotics. Gill & MacMillan, Dublin 2003

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Lynne McTaggart

Voorwoord: De waarheid bestaat niet

Reflectie: Mediteren tegen Alzheimer

Voorwoord: Gekke vrouwen

Voorwoord: Het einde van allergieën

Op de Vloer

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Lynne McTaggart avatar

Over de auteur

What Doctor’s Don’t Tell You, het moederblad van Medisch Dossier is eind 1998 opgericht door Lynne McTaggart samen met haar man Bryan Hubbard. Daarnaast is McTaggart toonaangevend wetenschapsjournalist en auteur van meerdere succesvolle boeken. Ook is zij woordvoerder op het gebied van bewustzijn, kwantumfysica en geneeskunde.
Lees meer artikelen van Lynne McTaggart