Opvliegers en nachtzweet maken mij het leven tegenwoordig heel onaangenaam. Ik ben vijftig jaar en heb geen zin om een hormoontherapie te volgen. En nu wordt aan de werking van alle kruiden getwijfeld. KUNT U MIJ EEN NATUURLIJKE METHODE AANRADEN TEGEN MENOPAUZEKLACHTEN? – S.T. via e-mail

Het is verstandig dat u geen hormoontherapie (HRT, hormone replacement therapy) wilt volgen, gezien de talrijke onderzoeken die de ernstige neveneffecten belichten die hiermee samengaan. De voorzitter van de Duitse Commissie voor Veilige Medicijnen, professor Bruno Muller-Oerlinghausen, noemde de hormoontherapie in 2003 zelfs ‘het nieuwe thalidomide’ (Softenon) en brandmerkte het als een ‘nationale en internationale tragedie’.
HRT leidt tot een verdubbeld risico op borstkanker en vergroot de kans op een hartaanval, bloedstolsels of een beroerte. De afgelopen tien jaar was deze therapie alleen al in het Verenigd Koninkrijk verantwoordelijk voor 20.000 extra gevallen van borstkanker1. Onlangs bleek hij ook samen te gaan met een significant verhoogd risico van een beroerte2. En dit is nog maar het topje van de ijsberg.
Toen vrouwen bang werden om nog HRT te gebruiken, zijn ze verschillende fyto-estrogenen gaan proberen, die nu als ineffectief of zelfs gevaarlijk worden beschouwd3. Zo bleken de plantaardige oestrogenen equol en enterolactone de groei van oestrogeenafhankelijke borstkankercellen te bevorderen4.
Als HRT dus niet is aan te raden en soja verdacht5 is ter behandeling van menopauzeklachten, wat is er dan verder nog?
 

Aromatherapie
Bij aromatherapie gebruikt men essentiële oliën die aan de bloemen, bladeren, vruchten, bast of wortels van geneeskrachtige planten zijn onttrokken. Een aromatherapeutische massage werkt in op het zenuwstelsel via de reuk- en tastzin.
In een klein onderzoek in Japan bleek dat aromatherapie vrouwen kan helpen bij klachten rond de menopauze. Een gynaecoloog onderzocht vijftien vrouwen voordat zij een aromatherapie van een halfuur kregen die bestond uit voorlichting, een massage en aanwijzingen voor massage thuis. Zij meldden allemaal een aanzienlijke verbetering van hun symptomen6.
Van salie wordt gezegd dat het spanningen en depressie verlicht en tevens de hormonen in balans brengt, terwijl kamille in combinatie met lavendel tot een betere ontspanning en kalmering van de zenuwen kan leiden. Jeneverbes, lavendel en rozemarijn kunnen spier- en gewrichtspijn verzachten, terwijl lavendel en pepermunt goed tegen hoofdpijn werken.
 

Fytonutriënten (plantaardige voedingstoffen)
Door meer fruit en groenten te eten kunt u de consumptie van plantaardige voedingsstoffen in evenwicht brengen en de kans dat één bepaalde plantaardige voedingsstof daarin oververtegenwoordigd is verkleinen. Uit een onderzoek bleek dat vrouwen die dagelijks veel fruit en groenten aten, minder kans liepen vroegtijdig te overlijden door welke oorzaak dan ook7. Voedingsmiddelen met een hoge dosis fytonutriënten zijn tomaten, broccoli, knoflook, citrusvruchten, bosbessen, appels, wortelen, spinazie, groene thee en linzen.
 

Omega-3-vetzuren
Een Zweeds onderzoek heeft uitgewezen dat omega-3-vetzuren bij menopauzeklachten kunnen helpen en mogelijk ook osteoporose, borstkanker en aandoeningen aan hart en vloedvaten in de postmenopauze helpen voorkomen8. Omega-3-vetzuren verminderen het aantal triglyceriden; een hoge triglyceridewaarde hangt samen met hartziekten, met name bij vrouwen.
 

Flavonoïden
Er is steeds meer belangstelling voor de mogelijke gezondheidsvoordelen van flavonoïden, antioxidante plantpigmenten, vanwege hun vermogen te beschermen tegen beschadiging door vrije radicalen. De flavonoïde hesperidine, die in citrusvruchten zit, blijkt in combinatie met 1200 mg vitamine C per dag goed te werken tegen opvliegers9.
 

Vitamine E
Vitamine E kan symptomen van de menopauze als opvliegers, stemmingswisselingen of een droge vagina verlichten10. Vrouwen die tweemaal daags 400 IE vitamine E innamen gedurende vier weken hadden aanzienlijk minder opvliegers11.
 

Lichaamsbeweging
Uit observatiestudies blijkt dat regelmatige lichaamsbeweging ertoe kan bijdragen dat de klachten rond de menopauze verminderen12, 13.
 

Stofwisselingsdieet
Hoewel hierover weinig onderzoek bestaat, raden artsen vaak aan om een dieet te volgen dat op de persoonlijke stofwisseling is afgestemd (zie Medisch Dossier, nr. 5, jrg. 6 (2005).
 

Homeopathie
Er zijn verschillende homeopathische middelen die kunnen helpen de ongemakken van de menopauze te verlichten. Raadpleeg een erkend homeopaat om te achterhalen welke voor u en uw klachten het best zijn.

1 Lancet, 2003: 362: 419-27
2 BMJ, 2005; 330-342
3 Drug Saf, 2005; 28: 1085-100
4 Breast Cancer Res Treat, 1987; 1o: 169-75
5 Zie What Doctors Dont Tell You, vol. 16, nr. 8
6 J Altern Complement Med, 2005; 11:491-4
7 JAMA, 200; 283: 2109-15
8 Obstet GFynecol Surv, 2004; 59: 722-30
9 Chic Med, 1964; 67: 193-5
10 NY State Med, 1952; 52: 1289
11 J Clin Oncol, 1998; 16: 495-500
12Am Fam Physician, 2002; 66: 1
13 Med Sci Sports Exerc, 2002; 34: 2115-23

kader
Meer plantaardige middelen voor de menopauze
* Gamma-oryzanol. Deze in de natuur voorkomende combinatie van plantaardige sterolen en ferulazuur bleek klachten rond de menopauze terug te dringen bij veertig vrouwen die in de overgang waren, wanneer zij een dagelijkse dosering van 300 mg per dag namen gedurende vier tot acht weken1.
* Monnikspeper (Vitex agnus castus). Dit non-oestrogene kruid werkt in op de schildklier. Het blijkt de hormoonhuishouding te stabiliseren en is een nuttig middel gebleken om menopauzeklachten onder controle te houden2.
* Koreaanse rode ginseng. Tijdens de menopauze kan Panax ginseng helpen tegen depressie3.
* Anijszaad (Pimpinella anisum) en passiebloem (Passiflora, maracuja). Er zijn anekdotische aanwijzingen dat deze middelen mogelijk helpen tegen menopauzeklachten. De traditionele Chinese geneeskunde gebruikt anijs als thee om een verstoord hormoonevenwicht te behandelen en de hormoonproductie te stimuleren. In Europa wordt de passiebloem al bijna tweehonderd jaar gebruikt bij menstruatieproblemen en bij spierkramp, neurose en pijn in het algemeen.

1 Nippon Sanka Fujinka Gakkai Zasshi, 1982; 34: 243-251
2 Complement Ther Nurs Midwifery, 2003; 9: 157-160
3 Int J Gynaecol Obstet, 1999; 67: 169-174