[Dossier: Massage]

Massagetechnieken onder de loep

Er is een breed scala aan massagebehandelingen beschikbaar, variërend van ‘deep tissue’ en Thaise massage tot ‘myofasciale releasetherapie’. Cate Montana gaat op zoek naar de juiste behandeling voor specifieke aandoeningen.

Door: Cate Montana

De grote Romeinse arts Galen zei tweeduizend jaar geleden al dat massage, in combinatie met een gezond dieet, lichaamsbeweging en rust, onontbeerlijk was voor gezondheid en welzijn. En bij de Grieken maakte massage onderdeel uit van zowel de sport als de geneeskunde. Niemand minder dan Hippocrates adviseerde ‘wrijving’ als een behandelmethode voor blessures.
Het begint nu ook tot de moderne wetenschap door te dringen dat de mensen in de oudheid nog niet zo dom waren met hun inzicht dat massage meer therapeutische voordelen biedt dan alleen maar een goed gevoel. Uit onderzoek blijkt dat massage niet alleen bijdraagt aan ontspanning, beweeglijkheid en meer spiertonus (natuurlijke spanning) maar ook aan een betere lichaamshouding, een groter bewegingsbereik, een betere bloedcirculatie, 1 een sterker immuunsysteem door meer witte bloedlichaampjes,2 minder stress door een lagere cortisolproductie,3 minder pijn, depressie en angst,4 en een verhoogd algeheel gevoel van welzijn.
In het Westen is Zweedse massage de bekendste techniek, maar tegenwoordig zijn er tientallen andere technieken beschikbaar. De namen klinken soms wetenschappelijk en soms exotisch, zoals triggerpointbehandeling, myofasciale releasetherapie, neuromusculaire therapie, Jin Shin Do, Hilot-massage, Indiase hoofdmassage en Lomi Lomi-massage. De technieken zelf variëren van diepe, soms pijnlijke behandelingen gericht op de fascie (bindweefselvliezen), spieren en gewrichten, tot vederlichte, bijna onvoelbare aanrakingen die bedoeld zijn om energie te verplaatsen of het lichaam in verschillende houdingen te kunnen strekken en buigen.
De verschillende technieken beloven genezing en dat wordt nu ook ondersteund door klinische studies. Ook wordt er vergelijkend onderzoek gedaan om te achterhalen of bepaalde soorten massagetherapie bij mensen met specifieke aandoeningen effectiever zijn dan andere. Een bijzonder zware opgave, niet alleen omdat er zoveel verschillende aandoeningen en massagebehandelingen zijn, maar ook omdat dit soort studies vaak onderhevig is aan subjectiviteit en er meestal weinig geld beschikbaar is. Toch laten deze onderzoeken zien dat mensen mét massagebehandeling vaak minder fysieke en psychische complicaties hebben na een medische behandeling dan mensen zonder.5,6
In het Verenigd Koninkrijk hebben enkele beroepsorganisaties uit eigen beweging verschillende controlemiddelen en registratiemethodes in het leven geroepen. Alternatieve en complementaire gezondheidstherapeuten zetten zich in om massagetherapie officieel erkend te krijgen. Daarom willen ze een aantal formeel vastgestelde richtlijnen en protocollen gaan volgen.
‘Om de kwaliteit van massagetherapie te kunnen waarborgen en de patiënten te beschermen, strijden we voor de handhaving van deze richtlijnen’, aldus Earle Abrahamson, voorzitter van het Massage Training Institute, een Engels opleidingsinstituut voor massage. ‘We moeten alleen beloftes doen die we ook waar kunnen maken, bijvoorbeeld over hoe massage in positieve zin kan bijdragen aan de gezondheid en het genezingsproces.’
Zoals ook uit onderzoek blijkt, sluiten sommige technieken echter beter aan bij bepaalde klachten of voorkeuren dan andere.
Om u te helpen bij het kiezen van een techniek die het beste past bij uw specifieke klachten geeft Medisch Dossier hier een overzicht van enkele populaire technieken en de toepassingen waarvoor ze het meest geschikt zijn.

Zweedse massagetherapie
Wat is het? De oudste populaire massagetechniek in het Westen is de Zweedse Massagetherapie. Deze vormt de basis voor veel andere behandelingen. De therapie heeft een langgevestigde reputatie op het gebied van algehele ontspanning en het verlagen van de bloeddruk en hartslag.7
Vandaar dat deze techniek al vaak wetenschappelijk is onderzocht.
Kenmerkend zijn de vloeiende en vegende strijkbewegingen over het hele lichaam. Ook wordt er gebruikgemaakt van kneden, diepe, ronddraaiende bewegingen, vibraties en kloppen. ‘Het ontspant het weefsel en stimuleert de bloedsomloop, waardoor ook het zenuwstelsel zich kan ontspannen. Dit kan weer helpen bij de behandeling van psychische klachten als stress, angst en trauma’, aldus de Engelse therapeut Anna Archer.
Wat is er anders? Vergeleken met andere vormen van massage wordt er lichtere druk uitgeoefend. De techniek richt zich op het hele lichaam en niet alleen op specifieke spieren waar de pijn of spanning zich bevindt, hoewel die gebieden soms wel speciale aandacht krijgen. Je hebt geen speciale diploma’s nodig om Zweedse massage toe te passen.
Waar is het goed voor? Zweedse massage richt zich vooral op ontspanning en vermindering van stress. Veel mensen hebben last van stress, en we weten dat stress de kans op hart- en vaatziekten, astma, hoofdpijn, angst en depressie verhoogt. Massage helpt stress te verlichten en heeft daarom een heilzaam effect op de gezondheid. Ook helpt de massage tegen bijvoorbeeld pijn.
Wat is het bewijs? Zweedse massage kan pijn verlichten en de
stemming van kankerpatiënten verbeteren.5 Het veroorzaakt ook een aanzienlijke vermindering van de hoeveelheid arginine-vasopressine (AVP), een hormoon dat de bloeddruk helpt reguleren. Daarnaast kan het de aanmaak van het stresshormoon cortisol verlagen, terwijl het de aanmaak van de ‘gelukshormonen’ serotonine en dopamine juist verhoogt.
Zweedse massage kan zowel de bovendruk (systolische druk) als de onderdruk (diastolische druk) bij vrouwen met een te hoge bloeddruk verlagen. Ook verlaagt de massage het aantal ontstekingsmarkers, met name de markers die samenhangen met atherosclerose (aderverkalking).7 Verder is Zweedse massage ook effectief gebleken tegen eczeem bij kinderen.8
Bij mij heeft het gewerkt. Louise, een 46-jarige vrouw, had naast hoofdpijn en migraine al meer dan vier jaar last van pijn in haar schouders, nek en gezicht. Chiropractie en fysiotherapie hadden slechts een kortstondig effect en Louise had het idee dat ze er niet op vooruitging. Ze besloot contact op te nemen met een therapeut die gespecialiseerd was in Zweedse massage. ‘Eindelijk heb ik het gevoel dat het me gaat lukken om mijn chronische klachten onder controle te krijgen,’ vertelt ze. ‘Iedere dag heb ik minder last en minder pijn!’

Deep tissue massage
Wat is het? In plaats van te focussen op de ontspanning van de cliënt door lange, zachte, strijkende bewegingen, richt deep tissue massage (bindweefselmassage) zich op de dieper gelegen lagen van het spierweefsel. De behandeling richt zich op bepaalde probleemgebieden, waar de massage de bloedsomloop stimuleert met als doel chronische spanning en pijn in specifieke spieren te verminderen.
Wat is er anders? Deep tissue wordt vaak in combinatie met andere massagemethodes gebruikt. De therapeuten oefenen veel druk uit met hun vingers en volgen daarbij de lijn van het spierweefsel of gaan juist tegen de vezelstructuur van de spieren, pezen en fascie in. Zo maken ze verklevingen (onderhuids littekenweefsel) los, die ontstaan zijn door overbelasting en blessures.
Bij chronische of langdurige klachten kan een deep tissue behandeling soms pijnlijk zijn. De hoeveelheid verklevingen, de mate van spanning en beknelling van de spieren bepalen tot welke diepte de therapeut het spierweefsel moet bewerken met zijn handen, onderarmen en ellebogen om het gewenste resultaat te bereiken.
Waar is het goed voor? Bodybuilders, voetballers, dansers en andere sporters gebruiken deze therapie niet alleen voor de verlichting van specifieke fysieke problemen zoals spierpijn, maar ook om hun beweeglijkheid en bewegingsbereik (range of motion: ROM) te vergroten. De behandeling geeft vaak onmiddellijk verlichting.
Wat is het bewijs? Uit onderzoek bleek dat deep tissue massage helpt de pijn te verlichten en de spierfunctie te verbeteren bij patiënten met chronische pijn in de onderrug.9 Ook blijkt deze techniek de bloeddruk en hartslag significant te verlagen.10 Deep tissue massage behandelt de weke delen, zodat littekenweefsel en ander klem zittend spierbindweefsel losgemaakt wordt. Dat maakt dat de behandeling ook verlichting kan geven bij een chronische achillespeesontsteking (achilles tendinitis).11
Bij mij heeft het gewerkt. De 41-jarige Francesco Stea had erg veel pijn in zijn rug en nek, en leed aan een slaapstoornis. Hij kon niet eens zijn hoofd draaien zonder een stekende pijn te voelen. De artsen zagen geen andere oplossing dan hem pijnstillers voor te schrijven. Maar toen Francesco begon met meerdere deep tissue behandelingen per week voelde hij voor het eerst dat zijn pijn minder werd. Hij ging zelfs zoveel vooruit dat hij uiteindelijk het aantal behandelingen kon terugbrengen tot eenmaal per week. Ook slaapt hij tegenwoordig weer goed. ‘Het belangrijkste is dat ik niet meer zoveel medicijnen slik.’
Aromatherapie- massage
Wat is het? Aromatherapiemassage combineert het gebruik van essentiële oliën met verschillende massagetechnieken. De therapeut kiest een massagetechniek en een specifieke melange van oliën, waarvan hij verwacht dat die het best bij de cliënt passen. Men denkt dat aromatherapie invloed heeft op de bulbus olfactorius-receptoren (geurreceptoren) in onze hersenen. Deze receptoren wekken reacties van ontspanning of prikkeling op in het limbisch systeem in onze hersenen (dat verband houdt met de emotie en het geheugen). De oliën zelf functioneren een beetje als hormonen en helpen het lichaam, de geest en de emoties in een gezond evenwicht te houden. ‘Allemaal hebben ze, in mindere of meerdere mate, ontstekingsremmende, antivirale en antibacteriële eigenschappen’, zegt de Engelse aromatherapeute Louise Crockart.
Wat is er anders? Aromatherapie combineert massage met therapeutische oliën waarvan bewezen is dat ze een gunstig effect op de gezondheid hebben. Uit een onderzoek bleek bijvoorbeeld dat vrouwen die tijdens de bevalling aromatherapie kregen, minder pijn voelden. Bovendien hoefde geen van de pasgeborenen overgeplaatst te worden naar een neonatale intensive care, tegenover 2 procent van de zuigelingen die geboren worden met de reguliere zorg.12 De combinatie van essentiële oliën en manuele massage lijkt een complexe, helende reactie te bewerkstelligen, die een waardevolle aanvulling is op de gebruikelijke massagebehandelingen.
Waar is het goed voor? Aromatherapiemassage is breed toepasbaar, onder andere voor het verminderen van angst, depressie en pijn bij terminale kankerpatiënten,13 en het verlichten van obstipatie bij ouderen.14
Wat is het bewijs? Uit een recente studie van de Duitse Ruhr Universiteit in Bochum bleek dat zich in onze huid ook zogeheten olfactoriusreceptoren bevinden. Deze reageerden tijdens het onderzoek direct op de geur van sandelhout door de huidvernieuwing en wondgenezing te bevorderen.15
Bij mij heeft het gewerkt. Veena Dookoo heeft endometriose, een chronische ziekte van het baarmoederslijmvlies, en ging 17 jaar geleden voor het eerst naar therapeute Louise Crockart. ‘Door de jaren heen heeft ze mij niet alleen geholpen de pijn in mijn lichaam te bestrijden, maar het lukte haar ook de problemen met mijn menstruatie te verhelpen’, vertelt de 50-jarige Dookoo. ‘Mijn menstruatie is weer regelmatig en ik heb geen pijn meer. Ik zou aromatherapiemassage aan iedereen aanraden, welke klachten hij of zij ook heeft.’

Manuele lymfedrainage
Wat is het? Het lymfestelsel is een netwerk van vaten dat lymfe door het lichaam transporteert. Lymfe bestaat onder andere uit witte bloedlichaampjes (lymfocyten), die afweerstoffen aanmaken om infecties te lijf te gaan. Manuele lymfedrainage, of lymfedrainagetherapie, is ontwikkeld om het vocht uit de honderden lymfeklieren, verspreid door het hele lichaam, af te voeren. Ook helpt het de lymfevaten bij het transporteren van lymfe en lipiden (vetten) van het lichaamsweefsel naar de bloedstroom. Daarbij worden al het niet-lichaamseigen materiaal en de dode cellen en afvalstoffen eruit gefilterd.
Wat is er anders? Tijdens het eerste gedeelte van een diepe lymfebehandeling wordt er bijna geen druk uitgeoefend. In de volksmond heet deze techniek ook wel het ‘uitrekken van de huid’, omdat de huid zachtjes in verschillende richtingen bewogen wordt. Het doel daarvan is om het lymfesysteem te stimuleren en de doorstroming te activeren. Hierbij wordt de vloeistof in de richting van de klieren gestuurd, die er de schadelijke stoffen uitfilteren. ‘Er wordt echt maar een piepklein beetje druk uitgeoefend’, zegt de Londense lymfedrainagemasseur Fabrizio Leone. Het tweede gedeelte van de lymfedrainage bestaat uit het manueel stimuleren van de lymfeklieren om de filtering van het lymfevocht te intensiveren.
Waar is het goed voor? Lymfedrainage kan helpen bij iedere aandoening waarbij vocht vastgehouden wordt, maar bijvoorbeeld ook bij spierstijfheid. Op de website van de NHS, de Britse nationale gezondheidsdienst, wordt ‘decongestieve lymfetherapie’ aangeraden ter bestrijding van lymfoedeem: een abnormale ophoping van vocht en eiwitten in het weefsel. Uit eigen ervaring weet Leone dat het ook helpt bij darmproblemen.
Wat is het bewijs? Uit een onderzoek bleek dat manuele lymfedrainage beter werkt dan bindweefselmassage (waarbij het oppervlakkige bindweefsel en het onderhuidse weefsel gemanipuleerd worden om organen elders in het lichaam te behandelen) voor de behandeling van stijfheid, depressie en het verbeteren van de kwaliteit van leven bij patiënten met het chronische pijnsyndroom fibromyalgie.16
Bij patiënten met oedeem (abnormale ophopingen van vocht) door blessures van het bewegingsapparaat zorgde de lymfemassage voor een opvallende afname van de zwelling, het herstellen van de fysiologische functies en een betere wondgenezing.17
Het is ook effectief gebleken bij de behandeling van schade aan het bewegingsapparaat door sportblessures en voor het afdrijven van vocht als gevolg van een verzwikte enkel of een gebroken pols.18 In combinatie met therapeutische echografie kan het zelfs pijn en zwellingen na liposuctie en buikwandcorrecties verminderen.19
Bij mij heeft het gewerkt. Nicky Pearson (55) hield te veel vocht vast, vooral rond haar knieën. ‘Ik voelde me al na de eerste behandeling ‘veel lichter’, vertelt ze. ‘De massage heeft enorm geholpen bij het afdrijven van het vocht.’

Traditionele Thaise massage
Wat is het? Traditionele Thaise massage (ook wel ‘Thaise yogamassage’ genoemd) is gebaseerd op het manipuleren van een reeks onzichtbare kanalen, de ‘sen’. Ze zijn vergelijkbaar met de ‘energiebanen’ of meridianen die gebruikt worden in de Chinese acupressuur en de Japanse Shiatsu. De massage combineert elementen uit andere technieken met zeer ritmisch en zachtjes wiegen, intensief rekken en compressiebewegingen.
Wat is er anders? Therapeuten gebruiken hun lichaamsgewicht, maar ook hun vingers, duimen, handpalmen, ellebogen, knieën en voeten. Thaise massage vindt plaats op een matje op de grond, waardoor de therapeut handelingen kan uitvoeren die op een tafel niet zouden lukken. Ook blijft de patiënt volledig aangekleed. ‘Patiënten zeggen vaak dat ze zich daardoor veiliger en vrijer voelen’, merkt de Londense therapeut Howard Evans op. De behandeling is over het algemeen onder te brengen in twee categorieën: volledige lichaamsbehandeling en gelokaliseerde therapie.
Waar is het goed voor? Thaise massage is ontwikkeld om te helpen bij het herstellen van het bewegingsapparaat. Het helpt ook bij het verminderen van stress en spanning, rugpijn, stijve nek, schouderpijn en sportblessures.
Wat is het bewijs? De behandeling is effectief gebleken bij het verminderen van spierspanning en pijn bij patiënten met het scapulocostaal syndroom (hevige pijn tussen de schouderbladen).20 Uit een vergelijkend overzicht van een aantal studies bleek ook dat Thaise massage helpt om (tot wel 15 weken lang) allerlei soorten pijn in het bewegingsapparaat te verminderen en dat het mensen met een handicap verlichting kan bieden. Ook helpt de massage angst en spierspanning te verlagen en de beweeglijkheid te verbeteren.21 Doordat het de hartslagvariabiliteit verbetert – een marker voor het herstellend vermogen en een goede gezondheid – en pijn verlicht die verband houdt met myofasciale triggerpoints (de ‘knopen’ die ontstaan als gevolg van overbelasting of een blessure), kan deze therapie ook stresssymptomen verminderen.22
Bij mij heeft het gewerkt. Julie Berry kampte met veel stress. Toen zij op een ochtend wakker werd, zaten haar ruggengraat en nek volledig op slot. ‘Ik kon mijn hoofd niet naar links of rechts draaien en mijn rug voelde als een plank’, zegt ze. Evans behandelde haar met Thaise massage, waarna ze haar hoofd weer heen en weer kon bewegen en haar rug ‘veel flexibeler’ aanvoelde. ‘Ik ga nog steeds regelmatig naar hem toe.’

Myofasciale releasetherapie
Wat is het? Myofasciale releasetherapie werkt op de fascie, het vezelachtige bindweefsel dat alle spieren, botten, organen, gewrichten, pezen, zenuwen en aderen omhult. Het doel van directe myofasciale release is het met opzet veranderen van weefsel op een plek waar dat weefsel verkrampt of verkleefd zit. Door er druk op uit te oefenen in een specifieke richting en de cliënt actief te laten bewegen, gaan de verschillende lagen weefsel weer soepel langs elkaar glijden. Indirecte myofasciale release is algemener. De cliënt blijft passief terwijl de spierfascie gemanipuleerd wordt tot haar natuurlijke grens. Als het weefsel eenmaal meegeeft en is ‘bevrijd’, wordt herhaaldelijk druk uitgeoefend in de richting van deze ‘release’ (bevrijding).
Wat is er anders? In plaats van het manipuleren van de spieren werkt myofasciale release uitsluitend op de spierfascie: het bindweefsel rond de spieren. Voorstanders claimen dat er soms een emotionele ‘release’ of ontspanning kan worden bereikt: het bevrijden van de verkrampte en verkleefde spierfascie leidt ook in de rest van het lichaam tot een ervaring van alles ‘loslaten’.
Waar is het goed voor? Myofasciale release is ontwikkeld om de spieren te verlengen, de kwaliteit en het bereik van de beweging te verbeteren en littekenweefsel, vooral na een chirurgische ingreep, af te breken. ‘Bij veel mensen gebruik ik myofasciale release na een operatie om te helpen de functie en beweeglijkheid in de weefsels en de aangetaste gewrichten te herstellen’, zegt de Londense therapeut Mike O’Connor. Hij gebruikt het ook bij professionele sporters die hun zogeheten ‘structurele integriteit’ (het lichaam in ongeschonden toestand) en bewegingspatronen willen optimaliseren.
Wat is het bewijs? Het is bewezen dat myofasciale release ‘heilzaam is voor het bestrijden van de symptomen van fibromyalgie’ doordat de techniek de vermoeidheid en stijfheid vermindert en de kwaliteit van leven verbetert.16 In een literatuurstudie van tien onderzoeken naar myofasciale release bij orthopedische aandoeningen (dus alles wat te maken heeft met de spieren, gewrichtsbanden en gewrichten) waren de resultaten uiteenlopend, maar over het algemeen positief.23
Bij mij heeft het gewerkt. Tijdens de myofasciale behandelingen die de Londense marathonloopster Caroline B. van O’Connor kreeg, controleerde hij haar houding en het bewegingsbereik van al haar gewrichten om er zeker van te zijn dat haar spieren de juiste positie hadden en naar behoren functioneerden. ‘Op de een of ander manier heeft hij me van al mijn pijntjes, kwalen en irritaties afgeholpen’, vertelt ze. ‘Ik voelde me een ander mens.’

Triggerpointtherapie
Wat is het? Triggerpointtherapie verwijst naar de manipulatie van de vervelende ‘gebundelde’ en verkrampte spiervezels die vaak ‘spierknopen’ genoemd worden. Deze knopen kunnen pijnlijk zijn als ze aangeraakt worden en kunnen zorgen dat andere spieren en bindweefsels samentrekken en uit evenwicht raken. Zo ontstaat ‘geprojecteerde pijn’ op andere plaatsen in het lichaam. Een triggerpoint in de rug kan bijvoorbeeld pijn projecteren naar de nek. De behandeling bestaat uit diverse cycli van het afwisselend druk uitoefenen en loslaten van afzonderlijke plekken.
Wat is er anders? Degene die behandeld wordt, neemt actief deel door middel van een diepe ademhaling en het bepalen van de exacte locatie en intensiteit van de pijn. Hij geeft de nodige feedback zodat de therapeut de druk die hij op een bepaald triggerpoint uitoefent zo nodig kan aanpassen. Hoewel er kaarten bestaan met de locaties van de meest gebruikte drukpunten, worden triggerpoints vooral individueel bepaald en zijn ze nogal specifiek. ‘De truc is,’ volgens de in Londen gevestigde osteomyoloog (een alternatieve therapeut gespecialiseerd in botten en spieren) Paul Manly, ‘om niet die kaarten te volgen, maar de punten te behandelen die relevant zijn voor de persoon in kwestie.’
Waar is het goed voor? Wie vaak baat hebben bij triggerpointtherapie zijn sporters en mensen met chronische myofasciale problemen. Evenals mensen met pijn veroorzaakt door een verkeerde houding en aandoeningen die daarvan het gevolg zijn.
Wat is het bewijs? Uit een onderzoek naar myofasciale triggerpointtherapie bij chronische schouderpijn bleek dat de groep die twaalf weken lang één behandeling per week kreeg een ‘significante verbetering’ liet zien, in tegenstelling tot de onbehandelde controlegroep.24 Ischemische compressie (het wegmasseren van bloed bij een geblokkeerde doorbloeding) van triggerpoints in de schouder kan de symptomen van patiënten met chronische schouderpijn verminderen.25 Vrouwen die lijden aan chronische, spanningsgerelateerde hoofdpijn hebben soms ook baat bij triggerpointtherapie. Niet alleen hebben ze minder pijn, maar ook wordt het aantal triggerpoints beduidend kleiner.26
Bij mij heeft het gewerkt. Toen Stanislav Hvartchilkov, een 32-jarige klassieke gitarist, bijna klaar was met zijn studie, kreeg hij brandende pijn in zijn onderarmen, net boven de pols. Hij had een ontsteking en enorme pijn in beide onderarmen. Zijn rechterarm was zelfs zo zwak dat hij niet eens lichte objecten kon optillen. Na negen maanden triggerpointtherapie kon Hvartchilkov weer gitaar spelen. ‘Ik was volledig hersteld’, vertelt hij. ‘Ik voelde me beter dan ooit tevoren.’

Sportmassagetherapie
Wat is het? Het zal geen verrassing zijn dat sportmassage gericht is op het verbeteren van sportprestaties en het voorkomen en behandelen van sportblessures. Sporttherapeuten concentreren zich uitsluitend op de sportprestaties en -doelen van hun cliënten. Gediplomeerde sportmasseurs gebruiken allerlei verschillende technieken en zijn goed geschoold op het gebied van de anatomie.
Wat is er anders? Sportmassagetherapie is in geen enkel opzicht rustgevend. ‘De persoon die de massage geeft, zal actief proberen om het bewegingsbereik (de ROM: range of motion) van zijn cliënt te herstellen of zijn cliënt te laten begrijpen wat de effecten van de behandeling zijn’, vertelt Earle Abrahamson, sporttherapeut en voorzitter van het Engelse Massage Trainingsinstituut in Hertfordshire.
Daarnaast zijn sporttherapeuten opgeleid in muscle energy techniques (MET): bedoeld om bepaalde spieren inactief te maken waardoor ze ontspannen, zodat de therapeut de gelegenheid krijgt om de ROM van het te behandelen gewricht aan te pakken. Ook kunnen ze beslissen welke oefeningen, zoals rekken en strekken, hun cliënten zelf thuis kunnen doen om verder te werken aan hun herstel.
Waar is het goed voor? Sportmassage kan helpen bij allerlei spierproblemen waar sporters mee te maken krijgen. Dit varieert van spierpijn, gevoeligheid en zwelling na fysieke inspanning27 tot het uitbreiden van de ROM van bijvoorbeeld heupen en knieën.28
Wat is het bewijs? Hoewel er maar weinig uitgebreide studies zijn gedaan, toonde een vroege studie aan dat sportmassage voorafgaand aan een sportprestatie, zorgde voor een betere doorsaalflexie: de beweging van het enkelgewricht die nodig is bij het rennen.29
Een ander onderzoek uit 1999 onder vrouwelijke dansstudenten toonde aan dat massage stress en angst verminderde (door een lager cortisolgehalte) en dat hun humeur erdoor verbeterde.30 Ook bleek uit onderzoek dat sportmassage na zeer intensief fietsen, zorgt voor minder vermoeide spieren31 en dat het gripverlies als gevolg van inspanningsgerelateerde spiermoeheid verholpen kan worden door een manuele massagebehandeling van 5 minuten.32
Bij mij heeft het gewerkt. Toen Simon Harting, een recreatief tennisser uit Londen, zijn service veranderde, had dit een ‘frozen shoulder’ (letterlijk: bevroren schouder) tot gevolg. Van zijn arts kreeg hij een recept voor niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), maar dat hielp maar een beetje. Zijn sporttherapeut pakte het heel anders aan en paste technieken toe om de beweging van het schoudergewricht en de productie van het synoviaal vocht (dat zich in de gewrichtsholte bevindt) te stimuleren. Hij behandelde de weke delen om de spierspanning te verminderen. En hij gaf Simon ook een uitgebreid programma met oefeningen mee voor thuis.
Binnen drie maanden stond Simon weer op de baan. ‘Ik zie nu in hoe belangrijk het is om voor advies en behandeling naar een professional te gaan die alles weet over de fysieke en psychologische aspecten van sportprestaties’, aldus Simon.

[Literatuur]
1 Arch Phys Med Rehabil, 2014; 95: 1127–34
2 J Altern Complement Med, 2010; 16: 265–73
3 Int J Neurosci, 2005; 115: 1397–413
4 Psychol Bull, 2004; 130: 3–18
5 Evid Based Complement Alternat Med, 2012; 2012: 456897
6 Altern Ther Health Med, 2003; 9: 40–9
7 Evid Based Complement Alternat Med, 2013; 2013: 171852
8 Phytother Res, 2000; 14: 452–6
9 ScientificWorldJournal, 2014; 2014: 287597
10 J Altern Complement Med, 2008; 14: 125–8
11 J Can Chiropr Assoc, 2011; 55: 269–79
12 BJOG, 2007; 114: 838–44
13 J Clin Oncol, 2007; 25: 532–9; Taehan Kanho Hakhoe Chi, 2008; 38: 493–502
14 Taehan Kanho Hakhoe Chi, 2005; 35: 56–64
15 J Invest Dermatol, 2014; 134: 2823–32
16 Man Ther, 2015; 20: 257–64
17 Phys Ther, 1998; 78: 1104–13
18 J Man Manip Ther, 2009; 17: e80–9
19 Indian J Plast Surg, 2014; 47: 70–6
20 J Bodyw Mov Ther, 2012; 16: 57–63
21 Complement Ther Clin Pract, 2015; 21: 26–32
22 J Bodyw Mov Ther, 2011; 15: 15–23
23 J Althl Train, 2013; 48: 522–7
24 BMC Med, 2011; 9: 8
25 J Manipulative Physiol Ther, 2010; 33: 362–9
26 Adv Physiother, 2012; 14 (online)
27 J Athl Train, 2005; 40: 174–80
28 J Orthop Sports Phys Ther, 1984; 6: 168–72
29 Am J Sports Med, 1983; 11: 249–52
30 N Am J Sports Phys Ther, 2008; 3: 7–21
31 Br J Sports Med, 2004; 38: 173–6
32 J Altern Complement Med, 2005; 11: 1093–101