Geneesmiddelen kunnen hartkwalen veroorzaken – zaagpalmetto en teunisbloemolie kunnen helpen – neem zink samen met vitamine B6 of azelaïnezuur. Ongeveer 95 procent van alle haaruitval is het gevolg van androgenetische alopecia, ook wel mannelijke vorm van kaalheid genoemd. Deze kan ook bij vrouwen voorkomen, zij het in mindere mate. Het ontstaat door omzetting van testosteron in een ander mannelijk hormoon, dihydrotestosteron (DHT), door 5-alfa-reductase. Wie het geluk heeft een tekort te hebben aan dit waarschijnlijk genetisch bepaalde enzym, zal deze vorm van haaruitval niet krijgen.

Wat artsen wel vertellen

Een veelgebruikte conventionele behandelmogelijkheid van de mannelijke vorm van kaalheid is minoxidil (Regaine). Oorspronkelijk werd de stof ontwikkeld om hoge bloeddruk te behandelen, maar men merkte dat het ook de haargroei bevorderde. Vervolgens werd er een plaatselijk toepasbare minoxidillotion gemaakt in concentraties van 2 of 5 procent.

De oplossing moet minimaal tweemaal daags gedurende vier maanden worden opgebracht voordat er enig resultaat van te zien is. Behalve de mogelijke allergische huidreacties is er ook het risico van systemische effecten doordat minoxidil via de hoofdhuid wordt geabsorbeerd.

Die effecten kunnen zijn wazig zien, pijn op de borst, zeer lage bloeddruk, snelle of onregelmatige polsslag, hoofdpijn en gewichtstoename, om er maar een paar te noemen.

Een ander middel dat vaak voor androgenetische alopecia wordt voorgeschreven is finasteride (Propecia), dat werkt door remming van 5-alfa-reductase. Het moet worden geslikt en wel eenmaal daags gedurende drie maanden voordat er enig resultaat van te zien is. Maar de prijs voor die dikkere, donkerdere haardos kan zaken inhouden als impotentie, libidoverlies en een verminderd ejaculaatvolume.

Tina Tan

 Wat dan wel?

Er zijn voedingssupplementen en kruidengeneeskundige middelen tegen mannelijke vorm van kaalheid. Voorbeelden zijn:

• Zink. Zink is van essentieel belang voor de regulatie van meer dan 100 enzymen. Bij een onderzoek bleek een significante afname van de activiteit van het 5-alfa-reductase in het prostaatweefsel van ratten die met zink waren geïnjecteerd1. Bij een ander onderzoek werd ontdekt dat die remmende werking van zink nog werd versterkt bij combinatie met vitamine B62. Een waarschuwing is hier op zijn plaats: houd u aan de aanbevolen dosering van 15-30 mg/dag, aangezien een hogere dosis tot een tekort aan koper kan leiden, hetgeen weer kan leiden tot – u raadt het reeds – haaruitval.
• Azelaïnezuur. Deze stof komt van nature op de huid voor en is een krachtige remmer van 5-alfa-reductase, zelfs bij heel lage concentraties. In combinatie met zink versterken de twee remmende stoffen elkaars werking2. Azelaïnezuur is vrij verkrijgbaar als crème of lotion.
• Zaagpalmetto (Serenoa repens). Dit antiandrogene kruid verlaagt het dihydrotestosteron op twee manieren: de productie wordt verminderd door verlaging van het gehalte 5-alfa-reductase; en de absorptie wordt geremd door blokkering van de receptoren op celmembranen. Bij een onderzoek naar zaagpalmetto-extract als behandeling van lichte tot matige mannelijke vorm van kaalheid bleek bij 60 procent van de proefpersonen de haargroei te verbeteren3. Een gebruikelijke dosis is ongeveer 300 mg/dag.
• Gammalinoleenzuur (GLA). Samen met bepaalde andere onverzadigde vetzuren lijkt GLA de activiteit van 5-alfa-reductase te remmen, althans bij dieren. Bij dit onderzoek bleek GLA tevens een lage toxiciteit te hebben en was er geen risico van systemische bijwerkingen4. Bedenk echter wel dat de resultaten van dierproeven niet voldoende bewijs leveren omdat ze niet voor mensen hoeven te gelden. Teunisbloemolie is een rijke bron van GLA. De aanbevolen dosis varieert van 50-100 mg/dag tot wel 700 mg/dag.
• Silica. Hoewel dit strikt genomen geen haargroeistimulant is, is silica een mineraal waarvan erkend is dat het bestaande haar er sterker van wordt en op dikte en kleur blijft. Goede voedingsbronnen van silica zijn aardappels, komkommer, spruitjes en groene en rode pepers. Er bestaat geen aanbevolen dosering voor silica. Maar de meeste commerciële voedingssupplementen met dit sporenelement bevatten ongeveer 10-15 mg per dosis.
• Traditionele Chinese geneeskunst. Beoefenaars van de traditionele Chinese geneeskunst nemen aan dat haaruitval een teken is van zwakke nieren. De gebruikelijke behandeling omvat tonics of kruiden om die organen aan te sterken. Andere symptomen van zwakke nieren zijn vermoeidheid, lage rugpijn en algehele fysieke zwakte.
• Aromatherapie. Uit de resultaten van een gerandomiseerd dubbelblind onderzoek valt op te maken dat met drie druppels van elk van de essentiële oliën tijm, rozemarijn, lavendel en cederhout, vermengd met 30 ml jojoba en 30 ml druivenpitolie, de symptomen van alopecia areata (pleksgewijze kaalheid) verbeteren. Bij 44 procent van de gebruikers die het mengsel zeven maanden lang elke avond in de hoofdhuid inmasseerden, werd de haargroei gestimuleerd5.
• Ayurvedische geneeskunst. Bij deze traditionele Indiase geneesvorm wordt vaak gebruikgemaakt van oliën van Brahmi (Centella asiatica, gotu kola) of bhringgarag (Eclipta alba) tegen haaruitval. In de ayurvedische traditie wordt aangenomen dat haar een bijproduct is van de botformatie.

1Andrologia, 1993; 25: 369-375
2Br J Dermatol, 1988; 119: 627-632
3J Altern Complement Med, 2002; 8: 143-152
4J Invest Dermatol, 1997; 109: 152-157
5Arch Dermatol, 1998; 134: 1349-1352