VOLGENS RECENT ONDERZOEK HEEFT REGELMATIGE LICHAAMSBEWEGING VEEL MEER VOORDELEN DAN ALLEEN AFVALLEN.

We weten allemaal dat lichaamsbeweging deel uitmaakt van een gezonde levensstijl, omdat het goed is voor ons hart en ons lichaamsgewicht. Hij heeft echter nog meer voordelen. Uit onderzoek komt namelijk steeds vaker naar voren dat regelmatige fysieke inspanning ook het risico van kanker aanzienlijk kan verkleinen.

Colonkanker
In een recent onderzoek van het National Cancer Institute in Amerika werd vastgesteld dat mensen die vijf of meer keer per week aan lichaamsbeweging deden, significant minder risico liepen kanker van het colon of rectum te krijgen. Het is interessant dat niet alleen de fanatieke sporters dit voordeel ondervonden, maar ook mensen die alleen aan matige of laagintensieve lichaamsbeweging deden. Het tegenovergestelde gold trouwens ook: hoe meer tijd iemand zittend doorbrengt, bijvoorbeeld met tv kijken, des te groter het risico van colonkanker1.
Dit onderzoek is een aanvulling op de consistente en overtuigende hoeveelheid bewijzen dat lichaamsbeweging een sleutelrol speelt bij de preventie van colonkanker. Volgens een literatuuroverzicht is lichaamsbeweging niet alleen een algemeen kenmerk van een gezondere levensstijl, maar heeft het zelfs een op zichzelf staand beschermend effect. Door lichaamsbeweging neemt het risico van kanker met 40 tot 50 procent af, en sommige onderzoeken claimen zelfs dat het tot 70 procent afneemt2. Hoe meer lichaamsbeweging hoe beter, zo blijkt, al kan zelfs een wekelijkse wandeling van een uur al een licht beschermend effect hebben tegen de ziekte3.

Borstkanker
Ook zijn er duidelijke bewijzen dat lichaamsbeweging een positief effect heeft op het risico van borstkanker. Sommige onderzoeken vonden dat dit risico met 70 procent afnam onder diegenen die het meest actief zijn in hun beroep of in hun vrije tijd. Wel is er een bepaalde ondergrens nodig van lichamelijke activiteit en kan het effect variëren onder verschillende subgroepen van vrouwen2. Zo werd bij één onderzoek gevonden dat het aantal kwaadaardige vormen van borstkanker alleen significant was afgenomen onder vrouwen die zes of meer uur per week lichamelijk actief waren. Ook werd duidelijk dat dit alleen gold voor vrouwen met een ziektegeschiedenis waarin geen kanker voorkwam bij familieleden in de eerste graad4. Andere onderzoeken meldden juist dat er ook een gunstig effect was bij minder intensieve lichaamsbeweging. Bij enkele onderzoeken werd zelfs aangetoond dat het risico ook afnam bij vrouwen bij wie er wel borstkanker in de familie voorkwam5.
Ook blijkt uit borstkankeronderzoek dat lichaamsbeweging de overlevingskans vergroot na de diagnose. Bij een analyse van de gegevens van 3000 vrouwen bleek dat diegenen die aan lichaamsbeweging deden gelijkwaardig aan eenmaal per week een uur of meer wandelen, een grotere overlevingskans hadden dan diegenen die minder of helemaal niet aan lichaamsbeweging deden. Vrouwen die drie tot vijf uur per week wandelden, hadden het kleinste risico van overlijden door borstkanker, maar er was weinig bewijs dat meer lichaamsbeweging een nog groter effect had6.
Borstkankerpatiënten die sporten hebben ook een betere stemming, een beter lichaamsbeeld en een betere zelfwaardering, alsmede een betere kwaliteit van leven7,6.
Overige vormen
Andere vormen van kanker die een samenhang lijken te vertonen met inspanning, zijn prostaatkanker en sommige vormen van endometrium- en longkanker. Door regelmatige inspanning kan het risico van deze ziekten tot 40 procent kleiner worden8.
Mechanisme
Op welke manier beschermt lichamelijke inspanning dan tegen kanker? Hij vermindert overgewicht, en overgewicht vergroot de kans op verschillende soorten kanker. Hij kan ook de hormoonstatus van het lichaam veranderen met een mogelijk gunstig effect. Als laatste verbetert lichamelijke inspanning mogelijk de immuunfunctie. Het meest waarschijnlijk is echter dat deze verschillende mechanismen samen een rol spelen8.
Hoewel er meer onderzoek nodig is naar dit onderwerp, is het duidelijk dat lichamelijke inspanning een eenvoudige, natuurlijke manier is om het risico van kanker en andere ziektes te verminderen. Daarom raden enkele instanties voor algemene gezondheidszorg tegenwoordig iedereen aan minimaal een halfuur matig tot intensief te bewegen op de meeste dagen van de week om kanker te voorkomen.
Joanna Evans

1Cancer Causes Control, 2008; 25 april; e-pub voorafgaand aan druk
2Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2001; 10: 287-301
3Int J Cancer, 2007; 121: 2776-2781
4Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2007; 16: 236-243
5Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2006; 15: 57-64
6JAMA, 2005; 293: 2479-2486
7CA Cancer J Clin, 2005; 55: 265-266
8J Nutr, 2002; 132: 3456S-3464S
 

kader
Andere voordelen van inspanning
Lichamelijke inspanning heeft nog meer voordelen behalve een betere conditie en preventie van kanker. We zetten ze voor u op een rijtje:
• minder hartaandoeningen1,2;
• verminderd risico van een beroerte3;
• betere mentale gezondheid4;
• betere cognitieve functies (uitvoering van taken) 5;
• verminderd risico van vallen en bijbehorend letsel zoals botbreuken6;
• betere controle bloeddruk7;
• betere controle glucose bij diabetes type 28;
• verminderde zwelling van de gewrichten bij ouderen met artrose van de knie9;
• verminderd risico van galsteenaandoeningen10;
• betere kwaliteit van slaap11.

1N Engl J Med, 2002; 347: 716-725
2JAMA, 1995; 273: 1093-1098
3JAMA, 2000; 283: 2961-2967
4Br J Sports Med, april 2008; doi:10.1136/bjsm.2008.046243
5Psychol Sci, 2003; 14: 125-130
6BMJ, 1997; 315: 1065-1069
7J Clin Epidemiol, 1992; 45: 439-447
8JAMA, 1999; 282: 1433-1439
9JAMA, 1997; 277: 25-31
10N Engl J Med, 1999; 341: 777-784
11Sleep, 2003; 26: 830-836
12JAMA, 1997; 277: 32-37