Buikspieren zijn belangrijk bij het eten en ademhalen. Dit artikel gaat over hun nut en over de beste manier om ze te trainen.

Sommige mensen trainen dagelijks hun buikspieren om met een strakke buik voor de dag te komen. Anderen nemen zich dat regelmatig voor. Op sportscholen worden er speciale trainingen gegeven voor de buikspieren om de ‘probleemzone’ van de taille weer aangenaam te doen ogen. Maar in die klasjes worden de buikspieren vaak afgebeuld waardoor ze eerder slechter dan beter gaan functioneren en er ook niet altijd beter uit gaan zien.

Platte buik

Wie deze kernregio wil gaan trainen moet zich allereerst realiseren dat de buikwand in feite uit twee functionele eenheden bestaat. De buitenste spierlaag bestaat uit de spieren die we in de spiegel zouden kunnen zien als we er eindelijk in slagen het fameuze ‘wasbordje’ van spierbundels op onze buik te trainen. De binnenste spierlaag bestaat uit de transversus abdominis (TVA) en de internus obliquus (IO). Samen met het achterste deel van de IO vormt de TVA een soort korset om de buik waarmee deze ‘ingetrokken’ wordt: de binnenste buikspierlaag trekt de navel naar binnen richting wervelkolom. Het is deze intrekking die het uiterlijk van een platte buik geeft, dat iedereen zo graag wil hebben.

Andere functies

Behalve een platte buik leveren de binnenste buikspieren door hun korsetfunctie meer voordelen op, die van cruciaal belang zijn voor het behoud van een goede gezondheid. Hieronder een paar voorbeelden.

• Stabiliteit van de wervelsegmenten en gewrichten.
Wetenschappelijk is bewezen dat de binnenste buikspiergordel zorgt voor gewrichtsstijfheid in de romp (de gewrichten mogen niet te beweeglijk zijn) en deze reguleert. Tevens heeft deze spiergroep een grote invloed op de stabiliteit van gewrichten in de armen en benen1,2.

• Steunfunctie voor de organen
De buikwand speelt een cruciale rol in de ondersteuning van de ingewanden. Hoewel de organen door een stevig netwerk van ligamenten worden ondersteund, is het de buikwand die moet zorgen dat ze niet naar beneden en naar voren vallen door de invloed van de zwaartekracht. Maar als de buikwand slapper wordt (met name de binnenste gordel) gaan de organen wat zakken, waardoor het beeld ontstaat van de zogenaamde hangbuik, een dikke of hangende buik in combinatie met klachten als lage rugpijn, pijnlijke menstruatie, slechte bloeddoorstroming, spijsverteringsproblemen, obstipatie, bekkenbodemklachten en chronisch disfunctioneren van de ademhaling3.

• Buikspieren en ademhaling.
De buikspieren zijn stabiliserende spieren met een assisterende functie bij de ademhaling; het diafragma is een ademhalingsspier met een assisterende functie voor de stabiliteit (figuur 1)4. Maar bij een naar buiten hangende buik, vooral in combinatie met een ophoping van buikvet, worden de ribben naar beneden getrokken in uitademingstand. Daardoor kan het diafragma zijn adembewegingen niet meer goed maken. Meestal ontstaat hierdoor een versnelde ademhaling (hoger aantal ademhalingen per minuut), die weer leidt tot een verandering van de pH-waarde van het bloed waardoor de spieren sneller verkrampen5.

• Ondersteuning ook voor de circulatie en de afweer
Tijdens inspanningen als lopen of zwemmen ontstaat er een cyclische contractie van de binnenste spierlaag. Daardoor is er een continue verandering van de drukverdeling in de holle ruimten van borst en buik. De fluctuaties in de druk zijn vergelijkbaar met die bij de ademhaling. Deze drukvariaties werken allemaal samen met de spieren die door contractie het bloed door de aderen terug naar het hart moeten pompen, om zo de werkdruk van het circulatiesysteem van het lichaam te verlichten.

Behalve dat al deze werkingen de circulatie van het bloed verbeteren, ontstaat er ook een efficiëntere circulatie van lymfevloeistof. Deze vervoert eiwitpartikels die te groot zijn voor de microvaten van het bloedcirculatiesysteem.

Als het lymfatisch systeem niet goed werkt kan er minder vloeistof via het circulatiesysteem terugkeren en ontstaat er dus stase van vloeistof in de weefsels, ofwel oedeem. Als het lymfatisch systeem maar een paar uur zou falen dan zou dat niet verenigbaar zijn met het leven6. Bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers worden de weefsels uit gewerkt naar het lymfatisch systeem. Daar vinden dan ook veel activiteiten van het immuunsysteem plaats. Bij stase van het lymfatisch systeem zou het lichaam zich niet effectief tegen infecties kunnen verweren en de bijproducten van de afweer niet goed kunnen afvoeren. Dit systeem moet dus goed functioneren voor een goede gezondheid.

Gezien het grote aantal lymfeknopen in de buikregio is het duidelijk, dat de werking van buikspieren cruciaal is voor onze gezondheid en vitaliteit. Er is een stelling die luidt dat de mate van jeugdigheid van iemands uiterlijk, alsmede diens gezondheid en fitheid allemaal samenhangen met de spiertonus en de gezondheid van zijn buikspieren7.