Lees je lijf: Wat is er met mijn huid aan de hand?

Je huid is voor iedereen zichtbaar. Ze is een weerspiegeling van je persoonlijkheid: met make-up kun je jezelf uiten naar de buitenwereld. De huid is echter ook een belangrijke graadmeter voor je lichamelijke gezondheid. Op basis van onder andere kleur, tonus, vlekjes, onregelmatigheden en jeuk kun je je huid onder de loep nemen.

Zonder huid kunnen we niet bestaan. Je huid is je eerste bescherming tegen invloeden van buitenaf. De functies van de huid gaan echter verder dan bedekken en beschermen. De huid zorgt voor het constant houden van de lichaamstemperatuur, ze reguleert de vochtbalans, maakt vitamine D aan en geeft ons onze tastzin.

De huid bestaat uit verschillende lagen die ieder verschillende onderdelen bevatten en hun eigen specifieke functies hebben. Van buiten naar binnen is de huid opgebouwd uit de opperhuid, de lederhuid en het onderhuids bindweefsel. De opperhuid (epidermis) is datgene van de huid dat we zien.

Deze zorgt voor stevigheid en bescherming. De laag bestaat voornamelijk uit dode huidcellen die constant vernieuwd worden. Ook bevinden zich in deze laag de pigmentcellen die een bruine kleur geven aan de huid en beschermen tegen uv-straling. Op de epidermis bevindt zich de huidmicrobiota, een populatie gunstige bacteriën en schimmels die de huid beschermen.

De lederhuid (of de dermis) ligt onder de epidermis en bevat bloedvaten, lymfevaten, zenuwen, haarwortels en talgklieren. Deze huidlaag geeft stevigheid en elasticiteit. Bovendien bevindt zich in deze laag het immuunsysteem en hier worden dan ook micro-organismen en schadelijke stoffen herkend en onschadelijk gemaakt. De binnenste huidlaag, het onderhuidse bindweefsel (of subcutis) bevat voornamelijk vet. Hier wordt vet opgeslagen als energiebron en ter isolatie van het lichaam.1

Gezonde huid en huidveroudering

Een gezonde huid bevat weinig oneffenheden, zoals puistjes, en heeft een frisse kleur. De huid voelt elastisch en is niet droog of schilferig. Een goede vochtbalans is essentieel voor een gezonde huid. Een beschermend vetlaagje op de huid zorgt dat de huid goed vocht kan vasthouden. Door beschadiging van de huidbarrière, bijvoorbeeld door te warm of te lang douchen, kan te veel vocht uit de huid verdampen en ontstaat er een vochtarme huid die vatbaar is voor invloeden van buitenaf. Ook krijgen ongunstige micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels en parasieten) de kans om te groeien waardoor allerlei huidproblemen kunnen ontstaan, zoals puistjes en rosacea.2

Tijdens het ouder worden verandert de huid. Vanaf 30-jarige leeftijd ga je dit langzaam zien. Er ontstaan onregelmatigheden, kleurveranderingen en de huid wordt slapper. De lederhuid wordt minder goed doorbloed en het aantal talgklieren neemt af waardoor de huid droger wordt. Ook vermindert de hoeveelheid collageen en elastinevezels, waardoor rimpels ontstaan. Tot slot wordt de opperhuid dunner en dus kwetsbaarder.

De twee belangrijkste factoren die huidveroudering versnellen zijn uv-straling en vrije radicalen. Ultraviolet licht beschadigt het genetische materiaal (DNA) in de huid, evenals het elastine en bindweefsel. Sommige van deze beschadigingen kunnen leiden tot huidkanker. Vrije radicalen zijn agressieve stoffen die cellen en weefsels kunnen beschadigen. Ze worden niet alleen gevormd onder invloed van uv-licht, maar ontstaan ook door bijvoorbeeld roken.3

Bij het ouder worden is het normaal dat de huid wat vlekkerig of droger wordt en dat is niet direct een reden voor zorg. Onrustige plekjes op de huid, of plekjes die jeuken, bloeden of groeien, zoals soms gebeurt bij moedervlekken, zijn wel een reden om de huisarts te bezoeken. Signalen dat je gezondheid niet optimaal is, zijn een droge huid, vlekkerige huid, overdreven roodheid, oneffenheden, grauwe gelaatskleur en jeuk. Oorzaken hiervan lopen uiteen van hormonale schommelingen tot voedselovergevoeligheid.

Roodheid

Zodra de bloedvaatjes in de huid openstaan, ontstaat er een rode verkleuring van de huid. Dit gebeurt bijvoorbeeld als het warm is of tijdens het sporten. Door de bloedvaatjes open te zetten, kan het lichaam de hitte makkelijker kwijt. Verschillende voedingsmiddelen kunnen roodheid in het gelaat veroorzaken, zoals een overmatige consumptie van koffie, alcohol of gekruid eten. Ook het gebruik van een voedingssupplement met een hoge dosering vitamine B3 in de vorm van niacine (nicotinezuur) kan roodheid veroorzaken.

Dit uit zich in een typische niacine-flush die optreedt een half uur na het innemen van een supplement met minimaal 50 mg niacine en eruitziet alsof je een opvlieger krijgt. Ondanks dat het vervelend kan voelen en bij een ernstige flush zelfs beangstigend kan zijn vanwege bijkomende duizeligheid, is het fenomeen onschuldig en van voorbijgaande aard.4

Roodheid die optreedt (kort) na het eten van een specifiek voedingsmiddel kan wijzen op een voedselallergie. Dit kan gepaard gaan met roodheid, jeuk en eczeem op armen, benen en de romp en klachten elders in het lichaam, zoals luchtwegklachten of maagdarmproblemen. Als je vermoedt dat je een voedselallergie hebt, is het verstandig om een arts te raadplegen.

Soms raken kleine vaatjes in het gelaat blijvend verwijd, waardoor een constante roodheid ontstaat. Dit wordt couperose genoemd. Als je van dichtbij naar de huid kijkt zie je kleine adertjes over de wangen lopen. Hoe couperose ontstaat is niet helemaal duidelijk. Erfelijkheid lijkt een rol te spelen. Daarnaast kan het een reactie zijn van het lichaam op een langdurige ontsteking in de gezichtshuid, zoals bijvoorbeeld rosacea.5

Rosacea en acne

Bij rosacea gaat roodheid gepaard met puistjes in het gezicht, met name hoog op de wangen en de neus. Soms zijn ook de ogen aangedaan en voelen ze droog en zanderig. Rosacea wordt vermoedelijk veroorzaakt door een combinatie van een infectie met de demodex-mijt, verhoogde lokale en systemische oxidatieve stress en een verstoorde ontstekingsreactie in de huid.6 Factoren die rosacea-symptomen kunnen uitlokken zijn hoge temperaturen, blootstelling aan de zon, consumptie van gekruid eten en alcohol, stress en emoties zoals boosheid of schaamte.

Mensen met rosacea hebben daarnaast een verhoogde kans op darmklachten. Onderzoek toont aan dat mensen met rosacea vaker last hebben van inflammatoire darmziekten, coeliakie, prikkelbardarmsyndroom en small-intestinal bacterial overgrowth (SIBO). Dit wijst op het bestaan van een huid-darm-as en er zijn aanwijzingen dat het herstel van zowel de huidmicrobiota en huidbarrière als de darmmicrobiota rosacea (en andere huidaandoeningen) kan verminderen.7

Een aandoening waarbij ook de huid- en darmmicrobiota aangedaan lijken te zijn, is acne vulgaris. Mensen met acne hebben bepaalde bacteriën in overmaat op de huid groeien, waaronder Cutibacterium acnes (vroeger Propionobacterium acnes genoemd). Verder kunnen stress, depressie en angst de huidklachten verergeren. Onderzoek laat zien dat deze verergering mogelijk optreedt via de darmen. Door stress verandert de samenstelling van de darmflora en verhoogt de doorlaatbaarheid van de darm waardoor ongunstige stoffen het lichaam in kunnen ‘lekken’. Dit zou uiteindelijk kunnen leiden tot ontstekingen in de huid.8

Schimmelinfecties

Huidinfecties met micro-organismen en virussen zorgen meestal voor (plaatselijke) roodheid door een verhoogde doorbloeding en activiteit van het afweersysteem. Een uitzondering hierop zijn sommige schimmelinfecties. Voetschimmel uit zich soms in de eerste instantie als een plek die wit is van kleur. Uiteindelijk ontstaan er schilfers, kloofjes en roodheid. Een andere aandoening waarbij er witte plekjes op de huid ontstaan, is een infectie met Malassezia-gisten (pityriasis versicolor).

De gisten produceren een stofje waardoor de aanmaak van pigment geremd wordt. Met name als in de zomer de huid bruint door de zon, zie je de plekjes goed. De huidaandoening is in principe onschuldig, maar kan wel jeuk en psychische problemen geven als de vlekjes zich bijvoorbeeld in het gelaat bevinden. Malassezia is tevens betrokken bij een vorm van eczeem (seborroisch eczeem) en roos. Hierbij ontstaan vettige, gele schilfertjes op de (hoofd)huid wat gepaard gaat met jeuk.9

Jeuk

Langdurige of ernstige jeuk geeft een verminderde kwaliteit van leven en kan tevens zorgen voor psychologische klachten. Jeuk kan allerlei oorzaken hebben, zoals een droge huid, allergie en eczeem. Maar ook bepaalde medicijnen (bijvoorbeeld antibiotica, cholesterolverlagers en bepaalde bloeddrukverlagers), leverproblemen, diabetes, bloedarmoede, nier- en schildklierproblemen kunnen jeuk veroorzaken. Deze aandoeningen gaan meestal gepaard met andere symptomen.10

Jeuk ontstaat als jeuksensoren in de huid worden geprikkeld. Bij lever- of nierfunctiestoornissen ontstaat er bijvoorbeeld een ophoping van afvalstoffen, waaronder ureum en galzouten, in de huid die de jeuksensoren activeren. Behandeling door een arts is in deze gevallen altijd noodzakelijk. Bij een voedselovergevoeligheid kan histamine worden vrijgezet, waardoor sensoren in de huid worden geprikkeld en er jeuk ontstaat.

Als histamine een rol speelt bij de huidklachten, dan kan het gebruik van antihistaminica verlichting geven. Omdat het gebruik van medicatie niet altijd gewenst is, zijn er ook andere manieren om huidklachten door histamine te verminderen, zoals een histamine-arm voedingspatroon waarbij bepaalde voedingsmiddelen vermeden worden en de persoonlijke tolerantiegrens voor histamine gezocht wordt.10

Een holistische benadering

De huid is bij uitstek een orgaan dat blijk geeft van de totale gezondheid. Huidproblemen kunnen voortkomen uit verstoringen in de darmen, de afweer, het hormoonstelsel, de lever- of nieren, of uit een verhoogde belasting met vrije radicalen. Voeding lijkt een rol te spelen bij verschillende huidklachten waaronder psoriasis, eczeem en acne, al is deze relatie niet onomstotelijk bewezen.

Ook de rol van de psyche bij huidproblemen mag niet onderschat worden. Stress kan huidklachten verergeren. Naast de eerder genoemde huid-darm-as lijkt er dus ook zoiets te bestaan als een psyche-huid-as. Dit maakt een holistische benadering van huidproblemen zinvol.

Disclaimer: Deze editie van Lees je Lijf richt zich op de verschillende verschijningsvormen van de huid. Je vindt een aantal beschrijvingen terug waarbij het verstandig is een arts te raadplegen. Dit artikel kan echter niet volledig zijn. Je dient, vanzelfsprekend, je gezondheid nauwlettend te monitoren en bij opvallende veranderingen in je welzijn contact op te nemen met je huisarts.

BRONNEN:
1 Marieb, E. Human Anatomy & Physiology. Boston: Pearson.
2 Tissue Barriers. 2017 Oct 2;5(4):e1343172.
3 Huidveroudering, via https://www.huidinfo.nl
4 Int J Clin Pract. 2009 Sep;63(9):1369-77.
5 Couperose, via https://www.huidinfo.nl
6 Arch Dermatol Res. 2018 Nov;310(9):759-767.
7 Dermatol Pract Concept. 2017 Oct 31;7(4):31-37.
8 J Clin Med. 2019 Jul 7;8(7):987.
9 Mekkes, JR. Seborroisch eczeem, via https://www.huidziekten.nl
10 Jeuk, via https://www.farmacotherapeutischkompas.nl

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Cindy de Waard

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

Luister (niet) altijd naar je gevoel; Deel 1

Wat leren traditionele voeding en leefpatronen ons?

Aderverkalking: Een Stille Bedreiging voor de Gezondheid

Breekbare botten: Kun je osteoporose tegengaan?

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Cindy de Waard avatar

Over de auteur

Cindy de Waard is natuurgeneeskundige en farmaceutisch wetenschapper. Zij heeft zich enkele jaren beziggehouden met wetenschappelijk onderzoek op het gebied van darmgezondheid en richt zich op dit moment op het behandelen van mensen met darm gerelateerde klachten. Naast haar werkzaamheden als therapeut geeft zij gezondheidsvoorlichting met als doel het belang van een gezonde darm onder de aandacht te brengen.
Lees meer artikelen van Cindy de Waard