Lees je Lijf: Wat zeggen nagels over gezondheid

Glanzendesterke nagels. Het zijn schoonheidskenmerken, maar ze vertellen niet alleen iets over het uiterlijk. Nagels zeggen ook iets over de inwendige gezondheid. Aandoeningen van de nagel, zoals verkleuringen of afwijkingen in de structuur, kunnen wijzen op problemen elders in het lichaam. Heb jij je nagels wel eens nader bekeken?

Zonder nagels zouden we snel het gevoel in onze vingertoppen kwijtraken. Nagels zijn opgebouwd uit het eiwit keratine dat stevigheid geeft, zodat de nagels de zenuwuiteinden in de toppen van de vingers en tenen kunnen beschermen. Gezonde nagels zijn glad, hebben een lichtroze egale kleur en brokkelen of scheuren niet snel. Met het ouder worden, kunnen er verticale lijntjes in de nagel ontstaan die onschuldig zijn. Dit komt doordat bij het ouder worden de keratineaanmaak afneemt. De nagel is dan tevens iets brozer.1,2 

De nagel wordt gevormd door de nagelwortel die zich in de vinger (of teen) bevindt en een nagelplaat die op het nagelbed ligt. De nagelplaat is opgebouwd uit drie verschillende lagen. De nagel wordt omgeven door de nagelriem en de nagelwal, die de nagel vastmaakt aan de vinger (of teen). Bij de wortel van de nagel is soms een halvemaan zichtbaar. Hier eindigt de nagelwortel. De halvemaan is vanwege zijn losse structuur extra gevoelig voor infecties. Nagels krijgen zuurstof en voedingsstoffen via het bloed.1 

Door je nagels regelmatig te bekijken, kun je ook je inwendige gezondheid in de gaten houden. Er zijn verschillende nagelafwijkingen, zoals veranderingen in de structuur, kleur en sterkte van de nagels. Het uiterlijk van de nagel alleen is niet voldoende om een nagelafwijking aan een ziektebeeld te koppelen. Hiervoor zijn nog andere symptomen nodig. De nagels kunnen echter wel een indicatie geven. Soms is het verstandig om bij een verandering in de nagels de huisarts te raadplegen. Dit is in ieder geval aan te raden als er een bruine of zwarte verkleuring van de nagel optreedt, of als je een donkere streep onder de nagel ziet. Ook bij het plotseling brozer worden van de nagels, bij het ontstaan van verdikkingen of pijn en roodheid rond de nagel is het verstandig om langs de huisarts te gaan.2 Hieronder worden de belangrijkste nagelaandoeningen en hun oorzaken beschreven.

Structuur 

Gezonde nagels van kinderen en volwassenen hebben een stevig en glad oppervlak. Horizontale lijnen of groeven over de nagel zijn een punt van aandacht. Horizontale groeven worden ook wel lijnen van Beau genoemd, en ontstaan doordat de groei van de nagel tijdelijk is verstoord. Het kan wijzen op een stofwisselingsziekte, zoals diabetes mellitus type 2 of een doorgemaakte ziekte zoals mazelen. De lijnen kunnen tevens ontstaan door een groeiverstoring door chemotherapie.2 Ook een virusinfectie kan resulteren in de vorming van de lijnen van Beau en soms zelfs het loslaten van de nagel. De bekendste virusinfectie is het virus dat hand-voet-mondziekte veroorzaakt, een coxsackievirus of een enterovirus. Deze ziekte komt met name voor bij kinderen, maar ook volwassenen kunnen geïnfecteerd raken.3 De lijnen van Beau groeien in de meeste gevallen vanzelf weer uit de nagel, al moet wel de onderliggende oorzaak worden aangepakt om nieuwe lijnen te voorkomen. Horizontale lijnen (met glad oppervlak) worden lijnen van Muehrcke genoemd. Deze lijnen zitten niet ín de nagel, maar ontstaan in het onderliggende nagelbed. Ze verplaatsen daarom niet als de nagel groeit. Deze lijnen kunnen een signaal zijn van eiwittekort.2 

Een andere afwijking in de structuur van de nagel zijn putjes. Putjes of deukjes kunnen simpelweg ontstaan door het stoten van de nagel. Meestal is er dan sprake van een enkel deukje in het nageloppervlak. Ontstaan er verschillende kleinere putjes in meerdere nagels, dan kan er meer aan de hand zijn. Putjes in de nagels kunnen een eerste teken zijn van de huidaandoening psoriasis en worden tevens in verband gebracht met eczeem en de huidaandoening alopecia. Bij dergelijke aandoeningen kunnen de deukjes gepaard gaan met een gelige verkleuring van de nagels.2,4 

Kleur 

Kleurafwijkingen in de nagels zijn talrijk. Van wit tot geel, naar blauw, groen, bruin en zelfs zwart. Witte vlekjes of streepjes worden meestal veroorzaakt door stoten. Een groene verkleuring kan wijzen op een bacteriële infectie. De omliggende nagel of teen kan dan tevens rood en pijnlijk zijn door de ontsteking. Heb je een of meerdere nagels met een blauwe of zwarte verkleuring, dan kun je het beste advies inwinnen bij een arts. Een blauwe waas over de nagels kan wijzen op een zuurstoftekort waaraan long- of hartproblemen ten grondslag liggen. Zwartverkleuring kan veroorzaakt worden door een bloeding onder de nagel, een probleem waar hardlopers nog wel eens last van hebben. Een zwarte streep kan echter ook wijzen op een melanoom (huidkanker) en dient snel gezien te worden door een arts.2,4 

Gele tot bruine nagels zijn waarschijnlijk de meest voorkomende nagelafwijking, naast een ingegroeide teennagel. De oorzaak kan zo onschuldig zijn als het veelvuldig gebruiken van nagellak. Gaat de gele verkleuring echter gepaard met een verdikking van de nagel of worden de nagels brokkelig en broos, dan wordt de gele verkleuring meestal veroorzaakt door een infectie met een schimmel of gist. Een schimmel of gist kan op het oppervlak van de nagel groeien of onder de nagelriem en in het nagelbed.2,4

Ouderen, mensen met een verminderde weerstand en mensen waarbij de handen of voeten vaak vochtig zijn, zoals schoonmakers en zwemmers, zijn extra gevoelig voor een infectie. De aandoening is moeilijk te behandelen. Bij een oppervlakkige schimmelgroei kan het vijlen van de nagels in combinatie met een uitwendig antischimmelmiddel helpen. Bevindt de infectie zich echter onder de nagel, dan kunnen uitwendige middelen de schimmel moeilijk bereiken en is (aanvullende) inwendige behandeling nodig.2,4 

Sterkte en vorm 

Zachte en buigbare nagels, al dan niet met een gele verkleuring, ontstaan meestal door het gebruik van (te veel) nagelverzorgingsproducten en manicures. Door het gebruik van nagellak, nagellakverwijderaar met aceton en het gebruik van gelnagels (tijdelijk) te staken, zullen de nagels vanzelf weer sterker worden. Onderzoek heeft daarnaast uitgewezen dat het gebruik van nagellak niet alleen de hardheid van de nagels negatief kan beïnvloeden. Nagellak die langer dan vier dagen op de nagel zit stimuleert de bacteriegroei, wat de kans op een infectie vergroot.5 

Hele dunne nagels die hol gaan staan worden lepeltjesnagels genoemd. Er kan een druppeltje water in het kuiltje blijven staan. Deze nagelafwijking kan een teken zijn van een ijzertekort of juist een ijzeroverschot (hemochromatose). Soms ontstaan ze bij een te traag werkende schildklier. Een abnormale bolling van de nagels die samengaat met het zwellen van de laatste vingerkootjes worden trommelstokvingers genoemd. Dit treedt op bij ernstige hart- en longaandoeningen en moet altijd bekeken worden door een arts.4 

Hoe houd je je nagels gezond en sterk? 

Gezonde nagels ontstaan van binnenuit, maar je kunt het uiterlijk van je nagels met goede verzorging wel een handje helpen. Het is belangrijk om zo min mogelijk op nagels te bijten of eraan te trekken, dit kan namelijk de nagelplaat en het nagelbed beschadigen waardoor de nagel gevoelig wordt voor infecties. Laat om deze reden ook je nagelriemen met rust. Door een nagelriem steeds terug te duwen of zelfs af te knippen ontstaat er een porte d’entrée voor bacteriën en schimmels. Als je nagellak gebruikt, verwijder deze dan met een verwijderaar zonder aceton. Gebruik een fijne vijl en vijl de nagels altijd in één richting, van de nagelriem richting de vingertop. Dit voorkomt het splijten van de nagelplaat. Ten slotte kun je dagelijks of in ieder geval na de verzorging van de nagels een vochtinbrengende, voedende olie aanbrengen op je nagelriemen, zoals amandelolie. 

 Je ziet dat je nagels veel kunnen zeggen over je gezondheid. Wellicht kijk je er vanaf nu met andere ogen naar. 

BRONNEN

1 Marieb, E., & Hoehn, K. (2012). Human Anatomy & Physiology
2 Toornstra, J. (2017). Voeten en Nagels. Handboek voor pedicures, podotherapeuten en andere voetspecialisten
3 RIVM. LCI Richtlijn Hand-voet-mondziekte
4 Australas J Dermatol 2004; 45(3), 196-197
5 J Cosmet Dermatol 2007; 6(1), 53-58


Feiten en fabels over nagels 

  • Vingernagels groeien met ongeveer 3 mm per maand sneller dan teennagels, die maar 1 mm per maand groeien 
  • De nagels van je dominante hand groeien sneller 
  • Chronische stress kan de groei van je nagels verstoren. Voedingsstoffen zijn elders in het lichaam harder nodig, waardoor de nagels in conditie achteruitgaan 
  • Witte vlekjes op de nagel worden meestal niet veroorzaakt door een calciumtekort, maar zijn het gevolg van stoten. De witte vlekjes ontstaan alleen bij een ernstig calciumtekort. Er zijn aanwijzingen dat een zinktekort wel kan zorgen voor witte vlekjes op de nagel 

 BRONNEN

1 Marieb, E., & Hoehn, K. (2012). Human Anatomy & Physiology
2 JAMA. 1974 Apr 8;228(2):157


Vitaminen, mineralen en overige voedingsstoffen 

Ondanks dat er behoorlijk wat wetenschappelijke studies zijn gedaan naar de invloed van voedingssupplementen op de nagelgezondheid, zijn conclusies niet eenduidig. Zeker bij gezonde mensen laat het gebruik van specifieke vitaminen en mineralen geen significante verbetering zien van de nagelgezondheid. Bij onderliggende aandoeningen kan er echter wel een relatief tekort aan essentiële voedingstoffen optreden. In deze gevallen kan het zinvol zijn om de inname van vitaminen en mineralen eens onder de loep te nemen. 

Aan de basis van mooie, gezonde nagels ligt natuurlijk een gezonde voeding en leefstijl. Een aantal voedingsstoffen spelen een speciale rol in de nagelgezondheid. Ze zijn bijvoorbeeld betrokken bij de aanmaak van keratine, het eiwit waaruit de nagels voornamelijk zijn opgebouwd. Hieronder vind je een beknopt overzicht met de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor volwassenen. 

  • B-vitaminen zijn essentieel voor de aanmaak van keratine, met name biotine (vitamine B8, 40 mcg per dag), riboflavine (B2, 1,6 mg per dag) en vitamine B6 (1,5 mg per dag) spelen een rol 
  • Vitamine C (75 mg per dag)Een relatief tekort kan leiden tot een verminderde groei van nagels, mogelijk door een verminderde weerstand 
  • IJzer speelt een dubbelrol in de nagelgezondheid. Zowel een tekort als een overschot aan ijzer kan resulteren in dunne, breekbare nagels. Gebruik van extra ijzer moet dan ook alleen plaatsvinden op geleide van bloedonderzoek. Mocht er sprake zijn van een ijzertekort, kies dan voor aanvulling door middel van ijzerbisglycinaat. Deze vorm van ijzer is mild voor het maagdarmkanaal en veroorzaakt geen verstopping, in tegenstelling tot ijzerfumaraat. De ADH voor ijzer is 11 mg voor mannen en 16 mg voor vrouwen 
  • Zink. De ADH voor zink is 9 mg voor mannen en 7 mg voor vrouwen 
  • Essentiële vetzuren, omega 3-vetzuren EPA en DHA en het omega 6-vetzuur GLA zijn van belang voor gezonde nagels. Zij kunnen de aanmaak van keratine stimuleren. De Nederlandse Gezondheidsraad adviseert 200 mg omega 3-vetzuren per dag in te nemen. Dat kan door één keer in de week vette vis te eten. Voor de inname van GLA is er geen officieel advies

 Tot slot kunnen verschillende systemische aandoeningen de nagelgezondheid beïnvloeden, zoals een verminderde weerstand en metabole aandoeningen waaronder diabetes en schildklierproblemen. Vanzelfsprekend dienen deze problemen bij de oorsprong te worden aangepakt. De nagels zullen er dan vanzelf weer gezonder gaan uitzien. 

 BRONNEN
Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2012; 78(3), 237
J Drugs Dermatol. 2007 Aug;6(8):782-7
Gezondheidsraad, 2018


Let op 

Deze editie van Lees je Lijf richt zich op de gezondheid van de nagelsJe vindt een aantal beschrijvingen terug waarbij het verstandig is een arts te raadplegen. Dit artikel kan echter niet volledig zijn. Je dient, vanzelfsprekend, je gezondheid nauwlettend te monitoren en bij opvallende veranderingen in je welzijn contact op te nemen met de huisarts. 

 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Cindy de Waard

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

Luister (niet) altijd naar je gevoel; Deel 1

Wat leren traditionele voeding en leefpatronen ons?

Aderverkalking: Een Stille Bedreiging voor de Gezondheid

Breekbare botten: Kun je osteoporose tegengaan?

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Cindy de Waard avatar

Over de auteur

Cindy de Waard is natuurgeneeskundige en farmaceutisch wetenschapper. Zij heeft zich enkele jaren beziggehouden met wetenschappelijk onderzoek op het gebied van darmgezondheid en richt zich op dit moment op het behandelen van mensen met darm gerelateerde klachten. Naast haar werkzaamheden als therapeut geeft zij gezondheidsvoorlichting met als doel het belang van een gezonde darm onder de aandacht te brengen.
Lees meer artikelen van Cindy de Waard