BIJNA 70 PROCENT VAN DE MENSEN VERDRAAGT GEEN LACTOSE, OFTEWEL IS LACTOSE-INTOLERANT. HIERNA LEEST U OVER DE DIAGNOSE EN DE BEHANDELING ERVAN.

Wie kent niet de slogan ‘Melk is goed voor elk?’ Maar hoe gezond melk werkelijk is, vragen weinig mensen zich af. Een component ervan is melksuiker, ofwel lactose. Wanneer iemand lactose-intolerant is, betekent het dat zijn lichaam lactose niet kan afbreken, ofwel doordat het vereiste enzym lactase ontbreekt ofwel doordat het behoorlijk minder beschikbaar is. Weinig mensen weten dat maar liefst zo’n 70 procent van de volwassenen lactose-intolerant is 1. Zonder lactase kan lactose niet door de darmwand naar de bloedstroom. Daardoor hopen onverteerde suikers zich op, en gaan de darmbacteriën de lactose omzetten. Als gevolg daarvan ontstaan buikklachten zoals een opgeblazen gevoel, flatulentie (winderigheid), darmkrampen en soms ook diarree. Doordat de lactose niet is opgenomen, is de einddarm (het colon) niet in staat water te reabsorberen.

Lactose-intolerantie onder volwassenen komt het minst voor in de noordelijke landen: 2 procent onder de Zweden en 5 procent onder Denen. Hoe dichter bij de evenaar, des te vaker komt het voor. De hoogste percentages zijn te zien onder Australische aboriginals (85 procent), Thai (98 procent) en Amerikaanse indianen (100 procent).Deze verschillen kunnen duiden op een evolutionaire aanpassing: op plekken waar de zon het minst vaak schijnt, zijn de mensen het best in staat vitamine D uit melk op te nemen. Uitzonderingen zijn de inuit in Alaska (80 procent intolerant). Dit komt waarschijnlijk doordat zij van oudsher veel vitamine D uit vis binnenkrijgen.

Diagnose

Hoe weet u nu of u lactose-intolerant bent? Meestal wordt de waterstof-ademtest gebruikt om de diagnose te stellen. Daartoe moet iemand een nacht vasten waarna hij 50 g lactose (opgelost in water) slikt. Wordt de lactose niet verteerd, dan zullen de darmbacteriën hem omzetten en waterstof produceren.Na ongeveer drie uur is dat gas in de adem van de persoon te meten. Een andere manier is het glucosegehalte in het bloed te meten een halfuur nadat iemand lactose heeft ingenomen. Wanneer de lactose niet wordt opgenomen, zal de curve plat zijn. Wordt de lactose wel geabsorbeerd, dan zal de curve een ‘duidelijke top’ vertonen door een stijging en daling met 50-100 procent in een periode van twee uur.

Verband met parasieten

Kinderen met een infectie van Ascaris lumbricoides, de grootste en meest voorkomende rondworm (die tot 40 cm lang kan worden), kunnen een lactose-intolerantie ontwikkelen doordat de lactase in de darmwand minder actief wordt2. Ook kan de intolerantie ontstaan door blootstelling aan darmparasieten zoals Giardia lamblia. In zulke gevallen kan de lactoseproductie permanent verstoord zijn 3.

Voedingskeuze

Hoe u melkproducten verdraagt, wordt mede bepaald door het stremmingsproces. Dat komt doordat de lactose in het waterige deel van de melk zit, samen met wei en caseïne, maar niet in het vet. In kaas zit dus bijvoorbeeld niet veel lactose. ‘Halfvolle’ of ‘magere’ melkproducten daarentegen hebben een hoger lactosegehalte. Bovendien bevatten magere melkproducten vaak toegevoegde zuivelstoffen, zoals melkpoeder, om ze zoeter te maken, waardoor het lactosegehalte nog meer stijgt. Van levensmiddelen met een hoog lactosegehalte is bekend dat ze candidiasis in de darm bevorderen4 en de balans in de darmbacteriën verstoren, doordat vijandige bacteriën en andere micro-organismen meer of minder de overhand krijgen. Daardoor ontstaat er een overmatige bacteriële gisting in de darmen.

De percentages lactose in verschillende soorten melk zijn:
• borstvoeding 9,0%
• merriemelk 6,6%
• yakmelk 4,9%
• buffelmelk 4,8%
• koemelk 4,7%
• schapenmelk 4,6%
• geitenmelk 4,1%

Melk en room uit plantaardige bronnen (zoals sojamelk, amandelmelk, rijstmelk, havermelk en cashewroom) bevatten totaal geen lactose. Ook HYLA (gehydrolyseerde lactose), dat in Finland wordt gemaakt uit koemelk, bevat geen lactose. In Nederland zijn er veel lactosevrije melkproducten te krijgen van verschillende merken, waaronder Adez, Provamel (beide sojamelk), MinusL, Heirler (beide lactosevrije koemelk), Beemsterkaas, Alpro (margarine). Ook andere producten (van brood tot snoepgoed) bevatten steeds vaker geen lactose. Vooral in natuurwinkels hebt u volop keus.

Behandelingen

Er zijn verschillende manieren om lactose-intolerantie te behandelen. Zo blijkt de spijsvertering van mensen met lactose-intolerantie blijvend te verbeteren, wanneer ze Lactobacillus acidophilus gaan eten 5. Van Acydum butyricum (gewonnen uit boter) is in een goed gecontroleerde pathogenetische trial bewezen dat het bij hoge doseringen symptomen geeft. Deze ‘homeopathische bewijsvoering’ werd in 1949 door dr. W.B. Griggs verricht6. In mijn eigen praktijk heb ik het middel bij twee patiënten in een lage potentie gebruikt, beide keren met succes: de een was een negenjarige jongen met melkzuurdyspepsie met reflux-oesofagitis; de ander was een volwassen man met lactose-intolerantie. Als het niet mogelijk of wenselijk is lactose te vermijden, kunt u een supplement met het lactase enzym innemen. Dat enzym, genaamd bèta-galactosidase, is zonder recept bij Belgische apotheken verkrijgbaar. Soms is het beter zo’n enzym te gebruiken in plaats van geen zuivelproducten meer te eten, omdat het anders een probleem kan worden voldoende calcium binnen te krijgen, vooral voor kinderen 7.

Harald Gaier

BRONNEN:

1 Gastroenterology, 1971; 61: 805-813
2 Parasitology, 1980; 81: 221-223
3 Am Fam Physician, 2002; 65: 1845-1850
4 Pizzorno J.E. Jr., Murray M.T., Joiner-Bey H. The Clinician’s Handbook of Natural Medicine. London: Churchill Livingstone, 2002: 121
5 J Dairy Sci, 1983; 66: 959-966
6 Griggs W.B. Butyricum acidum, in The Homeopathic Recorder, 1964; pp 110-115
7 Paediatrics, 2006; 118: 1279-1286