Een anonieme e-mail die waarschuwde dat transpiratieremmers en deodorants borstkanker veroorzaken, mist zijn uitwerking niet- drie jaar nadat hij werd rondgestuurd kan ik nog niet van het idee loskomen. Alleen al in het afgelopen jaar zijn er in Groot-Brittannië en de VS in de landelijke dagbladen verschillende artikelen over het onderwerp verschenen, evenals een weerlegging door de Amerikaanse Kanker Informatie Service1 en het resultaat van een Amerikaans onderzoek, waarbij geen verband werd gevonden tussen borstkanker en transpiratieremmers en deodorants.2

Als onderdeel van een lopend gecontroleerd bevolkingsonderzoek naar borstkanker in de staat Washington hebben onderzoekers van het kankeronderzoekcentrum Fred Hutchinson in Seattle 813 borstkankerpatiënten in de leeftijdsgroep 20-74 ondervraagd en 793 vrouwen die de ziekte niet hebben en die zich allen regelmatig onder de armen schoren (en op die manier sneetjes en schaafwondjes veroorzaken waardoor potentieel schadelijke stoffen kunnen worden opgenomen).

Ook vroeg men de vrouwen of zij binnen een uur na het scheren een transpiratieremmer of deodorant hadden opgedaan. De patiënten gebruikten minder vaak dan de controlegroep transpiratieremmers (50 vs. 56 procent), die zij minder vaak binnen een uur na het scheren hadden opgedaan (36 vs. 40 procent). Het was echter aannemelijk dat deze groep wel een deodorant had gebruikt (71 vs. 65 procent) en dat zij die ook binnen een uur na het scheren hadden opgedaan.

Zorgen

Een persoon die er nog niet zo van overtuigd is dat er geen verband bestaat, is dr. Philippa Darbre, een senior docent/onderzoeker in de moleculaire celbiologie aan de universiteit van Reading. Zij doet al twintig jaar onderzoek naar de mechanismen van de groei van borstkankercellen.

Ze wijst erop dat het aantal gevallen van borstkanker in de afgelopen twintig jaar alleen al in Engeland en Wales verdubbeld is tot bijna 40.000 gevallen in 2002. Om deze toename te verklaren suggereert Darbre dat okselcosmetica (transpiratieremmers/deodorants) ermee te maken hebben, niet in het minst, beweert ze, omdat borstkanker onevenredig vaak voorkomt in het bovenste kwadrant aan de buitenzijde van de borst, van 31 procent in 1926 tot 61 procent in 1994, precies de plek waar deze chemische producten steeds vaker worden gebruikt.

Ze wijst er ook op dat er steeds vaker borstkanker bij mannen voorkomt, en het heeft er alle schijn van dat dit gelijk opgaat met een toegenomen gebruik van deze producten door mannen.
Wat haar zorgen baart, is dat zulke producten niet worden afgespoeld en vaak gedurende het hele leven worden gebruikt.

Kanker ontstaat meestal in de linkerborst en dit zou volgens haar komen doordat de meesten van ons rechtshandig zijn en de producten krachtiger onder de linkeroksel opdoen. Er staan geen voorschriften op het etiket voor een veilig gebruik en we weten ook niet hoe veilig de chemicaliën zijn wanneer jongeren in de prepuberteit ze aanhoudend gebruiken.3

Chemicaliën

Dr. Darbre is een van de deelnemers van een campagne die door de Women’s Environmental Network en de Ban Lindane Group werd gevoerd, waarin er bij de Britse
regering op wordt aangedrongen een nationale preventiestrategie voor borstkanker op te zetten.

Ook riepen de organisaties op onderzoek te stimuleren naar de verschillende verontreinigende chemicaliën waarvan inmiddels bekend is dat ze zich in het menselijk vetweefsel in de borst ophopen.

Op een vergadering met de overkoepelende parlementaire onderzoeksgroep naar borstkanker in 20024 overlegde dr. Darbre een document waaruit steeds meer bewijs naar voren komt voor de veronderstelling dat veel verontreinigende chemicaliën in staat zijn DNA te vernietigen en de activiteit van oestrogenen na te bootsen.

Kanker begint bij het vernietigen van groeigenen in het DNA, en bijna de helft van alle borstkankers wordt gevoed door oestrogeen; het tegenwerken van oestrogene stoffen vormt dan ook de basis van de klinische behandeling van borstkanker.

Ophoping van oestrogene chemische stoffen in de borst zou daarom van invloed kunnen zijn op het aantal gevallen en de behandeling van borstkanker.  Bij de uitvoering van de benodigde onderzoeken zijn echter problemen gerezen. Eén daarvan is de vraag wat voor soort monsters van menselijk borstweefsel je neemt, met name bij vrouwen die geen borstkanker hebben.

In de meeste onderzoeken gebruikte men melk- of bloedmonsters, maar die zijn misschien geen goede afspiegeling van de opeenhoping van chemicaliën in het vetweefsel. Dan is er nog de kwestie welke chemische stoffen er gemeten moeten worden; zo zijn er zo’n 209 vormen van polychloorbifenylen, die allemaal als pesticide worden gebruikt.

Parabenen

Darbre maakt zich ook zorgen over parabenen, oestrogeenachtige stoffen die de huid kunnen penetreren en die in sommige deodorants als conserveermiddel voorkomen. Ze worden meestal vermeld als alkylesters van p-hydroxybenzoëzuur: butyl-/methyl-/ethyl-/propylisobutyl-parabenen.

Cosmeticafabrikanten wijzen erop dat parabenen de intacte huid niet penetreren en dat allergische reacties zelden voorkomen5. In feite bevatten veel deodorants helemaal geen parabenen en wordt in plaats daarvan gebruik gemaakt van conserveermiddelen als aluminium of zirkonium. In transpiratieremmers helpen deze bestanddelen het zweten voorkomen, maar ze kunnen ook reden tot bezorgdheid zijn.

Eenvoudige deodorants zijn slechts bedoeld om okselgeur te maskeren en bevatten zulke stoffen niet. Maar volgens een ‘chat-room’ op internet6 zijn zulke deodorants niet zo gemakkelijk te vinden. Mensen met een voorkeur voor bepaalde producten die ‘aluin’ bevatten waren, ontsteld toen ze vernamen dat dit een andere term is voor aluminium-ammoniumsulfaat.

Geen ‘second opinion’

De hypothese van dr. Darbre blijft omstreden en zelfs zij zou het eens zijn met NHS Direct7,8 dat er geen afdoend bewijs is geleverd dat deodorants of transpiratieremmers borstkanker kunnen veroorzaken. Dus in het licht van de onbewezen uitkomsten achter dit specifieke onderwerp is er op dit moment geen ‘second opinion’. De enige mening die telt is die van uzelf.
Deanna Wilson

Deanna Wilson is freelance medisch journaliste en woont in Londen.

BRONNEN:

1 http://cis.nci.nih.gov/fact/3_66.htm
2 J Natl Cancer Inst, 2002; 94: 1578-80.
3 Eur J Cancer Prev, 2001; 10: 389-93; http://campaignfortruth.com/Eclub/151102/underarmcosmetics.htm
4 http://www.wen.org.uk/health/SBCBIS.htm
5 http://www.guardian.co.uk, 25 februari 2003
6 http://www.healthypages.net/forums
7 http://193.164.179.95/cancer/view_page.asp?c=1&s=g&did=17 (www.minervation.com).
8 http://www.nhsdirect.nhs.uk