In onze apotheek komen we vaak patiënten tegen die intolerant zijn voor een bepaalde stof en dat bemoeilijkt nogal eens de medicatiekeuze. Het wordt dan zoeken naar een product waar de ‘verdachte’ stof niet in zit. Maar de vraag is, of er wel sprake is van een intolerantie, of toch een allergie of geen van beide? Wat zijn eigenlijk de verschillen tussen intolerantie en allergie?

Een belangrijk kenmerk van voedselallergie en -intolerantie is dat de klachten vaak pas laat na het nuttigen van allergenen optreden. Reacties kunnen 24 tot 48 uur op zich laten wachten. Hierdoor wordt de relatie tussen voedingsmiddelen of andere stoffen en de klachten dan soms niet gelegd. Volgens de officiële gegevens rapporteert 10 procent van de bevolking een voedselovergevoeligheid, terwijl bij maximaal 4 procent sprake is van een voedselallergie.

Intolerantie als hype

Het is tegenwoordig een beetje een hype om voor veel verschillende voedingsstoffen intolerant te zijn. Bij intolerantie voor een stof reageert een persoon met een ongewone lichamelijke reactie op het contact met een stof, terwijl diezelfde stof bij anderen geen klachten geeft. Bij een vergiftiging is er dus géén sprake van intolerantie, omdat een ongunstige reactie in dat geval normaal is. Bij voedselintolerantie wordt gesproken van niet-allergische voedselovergevoeligheid: het lichaam reageert ongewoon op een bepaalde stof, zonder dat hierbij het immuunsysteem is betrokken.

Er zijn veel stoffen bekend waar iemand intolerant voor kan zijn, zoals: geneesmiddelen, hulpstoffen, lactose, fructose, histamine, tuinbonen, E-nummers, etc. In onze reguliere apotheek komen we vaak patiënten tegen die problemen hebben met bepaalde hulpstoffen en daarom bij voorkeur van een speciale fabrikant een geneesmiddel wensen die deze hulpstof niet bevat. Dat geeft nogal eens problemen aan de balie, omdat hun zorgverzekeraar alleen een preferent aangewezen merk vergoedt. Helaas houden zorgverzekeraars onvoldoende rekening met een mogelijke intolerantie of allergie voor hulpstoffen en hanteren zij een streng en beperkt vergoedingsbeleid.

Immuunsysteem actief bij allergie

Allergie is iets anders dan intolerantie. Hierbij reageert het immuunsysteem op een bestanddeel waarmee het in aanraking komt als op een gevaarlijke indringer. Het lichaam maakt dan antistoffen aan die ontstekingscellen activeren, die via het bloed de opgenomen stof proberen te vernietigen. In de praktijk is het vaak lastig om uit te maken of iemand allergisch is of intolerant, omdat de klachten veel op elkaar lijken. Indien de klachten soms wel en soms niet optreden, kan het zijn dat er geen sprake is van een intolerantie of allergie, maar een intoxicatie, zoals bijvoorbeeld door een bedorven oester.

In ieder geval treden bij allergie de klachten consequent op na blootstelling aan de stof. Een bijzondere vorm is de anafylactische reactie. Dit is een acute, levensbedreigende allergische reactie. Er is dan in ieder geval sprake van een allergie en niet van een intolerantie. De oorzaak is in de meeste gevallen het eten van pinda’s of noten. Bij een anafylaxie is de directe toediening van adrenaline belangrijk om de reactie te stoppen en ernstige gevolgen te voorkomen.

In het algemeen komt voedsel-allergie vaker voor bij jonge kinderen dan bij volwassenen, omdat bij hen het afweersysteem nog niet tot volle ontwikkeling is gekomen. Bij kinderen zijn melk, eieren, pinda’s, noten en vis verantwoordelijk voor driekwart van alle voedselallergieën; bij volwassenen zijn pinda’s, noten, tarwe, soja, vis en schaaldieren de belangrijkste oorzaken.

Welke geneesmiddelen?

Het vermijden van de verdachte stof is uiteraard de beste methode om klachten te voorkomen, maar helaas is dat niet altijd mogelijk. Als apotheker laat ik mijn keuze van het medicament afhangen van de effectiviteit, ervaring, toxiciteit en de kosten. Complementair is het enzym Diamine-oxidase (DAO) verkrijgbaar. Een tekort aan dit enzym kan aangeboren zijn, maar ook ontstaan door medicijngebruik of een darminfectie. Een tekort aan DAO zorgt voor hoge histamine-spiegels en dit kan worden gecompenseerd door inname van DAO als supplement.

Nadelen zijn de hogere aanschafkosten en de korte werkingsduur. Regulier heeft u bij allergie de keuze tussen de antihistaminica, mestceldegranulatieremmers en corticosteroïden. De antihistaminica zijn mijns inziens de ideale geneesmiddelen: ze zijn zowel preventief als bij een allergische reactie zeer effectief en hebben een lage toxiciteit en weinig bijwerkingen. Dit heeft ertoe geleid dat deze reguliere geneesmiddelen gewoon zonder recept verkrijgbaar zijn. De ontwikkeling van antihistaminica is een goede geneesmiddel-innovatie geweest. Mijn voorkeur gaat dan uit naar een van de nieuwere antihistaminica die niet versuffend werken zoals Cetirizine of Loratidine. Deze middelen geven in de praktijk nagenoeg geen interacties, ook niet met supplementen.

Wilt u een goed advies over medicatie of twijfelt u of bepaalde supplementen veilig voor u zijn? Laat u zich dan goed informeren en neem geen risico’s als u last heeft van een allergie of een intolerantie!