Ik ben een vrouw van 64 en ik kwam er kortgeleden achter, tijdens een onderzoek voor iets anders, dat ik galstenen heb. Ik heb geen symptomen, dus ik word niet behandeld. Maar volgens mijn dokter moet ik later misschien wel geopereerd worden. Zijn er holistische mogelijkheden om dit te voorkomen?
S.S., via e-mail

Galstenen zijn harde klonten gal die zich in de galblaas vormen bij ongeveer 10 tot 20 procent van de volwassenen in ontwikkelde landen – en bij ongeveer een kwart van de vrouwen van boven de 60.1 Ze kunnen zo klein zijn als een zandkorrel of zo groot als een golfbal en men denkt dat ze ontstaan door een onevenwichtige samenstelling van gal – het vetverterende sap dat wordt aangemaakt door de lever en opgeslagen in de galblaas.

In de meeste gevallen veroorzaken galstenen geen klachten en is geen behandeling nodig. Maar als een steen in een doorgang vast komt te zitten, kunnen klachten als maagpijn, rugpijn en misselijkheid optreden. In ongeveer 10 procent van de gevallen treden binnen 5 jaar klachten op en in ongeveer 20 procent van de gevallen binnen 20 jaar.2 Voor patiënten met klachten is de standaardbehandeling een operatieve galblaas-verwijdering. Maar je kunt heel veel doen om het risico daarop te verkleinen. Volg de volgende eenvoudige stappen om het ontstaan van nieuwe en het groeien van bestaande galstenen zoveel mogelijk te voorkomen.

Let op je gewicht

Overgewicht hangt samen met galstenen.3 Maar ga niet op een crashdieet. Veel afvallen in korte tijd kan zelfs het ontstaan van de stenen stimuleren en problemen veroorzaken. Als je moet afvallen, probeer de snelheid dan te beperken tot ongeveer 1,5 kilo per week en laat de goede vetten, zoals enkelvoudig onverzadigde plantaardige vetten uit voeding en olie, niet staan. Deze kunnen galstenen helpen voorkomen.4 Minder wel je inname van geraffineerde suiker en koolhydraten, eet kleine gezonde maaltijden met regelmatige tussenpozen en beweeg meer, of je nu overgewicht hebt of niet.5

Eet noten

Noten blijken het risico op galblaasoperaties te verlagen, in ieder geval bij vrouwen. Ze zijn niet alleen vezelrijk (zie hieronder), maar bevatten ook goede vetten en magnesium, wat allemaal kan helpen om een galsteenaandoening te voorkomen.6 Maar kies dan wel de rauwe varianten en laat de gezouten, gesuikerde en sterk bewerkte varianten staan. Probeer hiervan minstens 140 gram per week te eten.

Vullen met vezels

Volop vezels eten, vooral de onoplosbare soort, lijkt het risico op galblaasoperaties te verkleinen – misschien vanwege het positieve effect op de stofwisseling van galzuur.7 Goede bronnen van onoplosbare vezels zijn onder meer granen, noten, bonen, linzen, peulvruchten, bessen, kokosnoot, avocado, lijnzaad en groene groenten.

Zorg voor meer magnesium

Hoe meer magnesium je binnenkrijgt, hoe lager je risico op galsteenklachten wordt, aldus een studie.8 Eet naast noten ook volop magnesiumrijke voeding, zoals groene bladgroenten, quinoa, avocado, zwarte bonen en pompoenpitten. Slik eventueel een magnesiumsupplement.

Blijf actief

Volgens een grote studie is de kans op een galblaasoperatie minder groot voor vrouwen die regelmatig hardlopen, fietsen of anderszins fysiek actief zijn.9 Er zijn aanwijzingen dat ongeveer een derde van de gevallen van symptomatische galsteenziekte kan worden voorkomen door het trainingsniveau op te voeren tot vijf maal per week 30 minuten conditietraining.10 Hoofdzaak is dat je iets zoekt wat je leuk vindt, zodat je gemotiveerd blijft om het vaak te doen. Regelmatig wandelen kan zelfs al helpen.

Let op je medicijnen

Er zijn medicijnen die galstenen kunnen veroorzaken. Overleg met je behandelend arts over de medicatie als je een van de volgende medicijnen neemt:

• Oestrogenen zoals bij hormoontherapie en de pil 11
• Progestagenen zoals medroxy-progesteronacetaat 12
• De cholesterolverlager clofibraat 13
• Het antibioticum ceftriaxon 14
• Medicijnen gebaseerd op incretines, voor diabetes type 2 15

Probeer kruiden

Silymarine, de werkzame stof in mariadistel, kan galstenen helpen voorkomen doordat ze zorgt voor verlaging van cholesterol in gal.16 Andere kruiden die kunnen helpen zijn kurkuma, berberine (uit zuurbes of Berberis Vulgaris) en de traditionele Chinese kruiden bupleurum en lysimachia (ook Sikkelgoudscherm en Jin Qian Cao genoemd). Raadpleeg een gekwalificeerde fytotherapeut die de juiste adviezen over kruidengebruik en dosering kan geven.17

Bronnen

1 Postgrad Med J, 2000; 76: 700–3
2 J Clin Epidemiol, 1989; 42: 127–36
3 Am J Surg, 1993; 165: 541–8
4 Ned Tijdschr Geneeskd, 2004; 148: 174–7
5 Am J Clin Nutr, 1999; 69: 120–6; Am J Surg, 1993; 165: 541–8
6 Am J Clin Nutr, 2004; 80: 76–81
7 Am J Gastroenterol, 2004; 99: 1364–70
8 Am J Gastroenterol, 2008; 103: 375–82
9 N Engl J Med, 1999; 341: 777–84
10 Ann Intern Med, 1998; 128: 417–25
11 Expert Opin Drug Saf, 2006; 5: 117–29; Drug Saf, 1992; 7: 32–45
12 Am J Obstet Gynecol, 1984; 148: 504–7
13 N Engl J Med, 1977; 296: 1185–90
14 ACG Case Rep J, 2014; 1: 170–2
15 JAMA Intern Med, 2016; 176: 1474–81
16 J Hepatol, 1991; 12: 290–5
17 Med Hypotheses, 2003; 60: 143–7