Een oudere buurman van mij van 82 jaar lijdt aan symptomen waarvan hij vermoedt dat ze worden veroorzaakt door zijn medicatie voor een te hoge bloeddruk. Hij slikt dagelijks levothyroxine 150 mcg, aspirine 150 mcg, nifedipine 30 mg, alfuzocine 400 mcg en atenolol 12,5 mg. Hij is bij tijden verward, herkent mensen niet en zijn korte en lange geheugen functioneren wisselend. Hij denkt dat hij zich beter zal voelen als hij zijn medicatie enkele dagen zou kunnen stoppen. Kunnen zijn huidige symptomen een gevolg zijn of versterkt worden door zijn geneesmiddelenregime?
– DM, York

Op de eerste plaats, laat uw buurman niet op eigen houtje iets aan de therapie veranderen. Alle wijzigingen in zijn behandeling moeten onder leiding van een arts gebeuren. Niettemin is het zo dat hij een flinke potpourri aan geneesmiddelen neemt.

Er is in de geneeskunde nog niet veel bekend over interactie tussen geneesmiddelen wanneer ze in dit soort combinaties worden voorgeschreven, hoewel van ieder geneesmiddel afzonderlijk de bijwerkingen wel degelijk vaststaan. Zijn reacties kunnen dus net zo goed het gevolg zijn van één bepaald geneesmiddel als van een onderlinge scheikundige reactie van twee of meer geneesmiddelen.

Bijwerkingen

Het dagelijkse aspirientje werkt alleen bij een normale bloeddruk, zoals onlangs is vastgesteld. Mannen met een verhoogde bloeddruk hebben door aspirine, zelfs in lage doses van 75 mg per dag, meer kans op ernstige, niet cerebrale bloedingen. Bovendien ondervinden zij er geen enkel voordeel van omdat het aantal hartaanvallen of beroertes er niet door vermindert1.

Nifedipine is een geneesmiddel voor het hart (Adalat). Het wordt gebruikt bij de behandeling van lichte hartaandoeningen zoals verhoogde bloeddruk en angina pectoris. Volgens de Physicians Desk Reference in de VS kan het een hartaanval veroorzaken: ‘Goed gedocumenteerd is dat patiënten, vooral die met ernstig vernauwde bloedvaten, soms meer en/of heviger aanvallen kregen van angina pectoris of een hartaanval bij het begin van de behandeling met nifedipine. Het mechanisme van dit fenomeen is niet bekend’2.

Levothyroxine is een geneesmiddel voor verlaagde schildklierfunctie. Het zou interessant zijn te weten waarom uw buurman dit kreeg voorgeschreven. De Food and Drug Administration in de VS overweegt serieus dit middel uit de handel te laten nemen omdat het in de loop der tijden problemen heeft veroorzaakt.

Bekende bijwerkingen zijn hartpijn, hartkloppingen, spierkrampen, tremoren, rusteloosheid, slapeloosheid en hoofdpijn. Misschien is dit geneesmiddel wel verantwoordelijk voor de problemen van uw buurman.

Antihypertensiva (bloeddrukverlagende middelen) worden in enkele onderzoeken genoemd als mogelijke oorzaak van nierkanker. Vastgesteld is dat bij patiënten die de bètablokker atenolol gebruikten twee keer zoveel nierkanker voorkwam3. Een bekende bijwerking van atenolol is kortademigheid en huiduitslag.

Alternatieven

Uw buurman verwacht dat het beter gaat als hij enkele dagen met zijn medicijnen stopt. Misschien is dat zo, maar de symptomen zullen weer terugkeren zodra hij zijn medicatie weer neemt. Een beter alternatief, ook voor de lange termijn, is uit te kijken naar een alternatieve behandeling van zijn hoge bloeddruk.

Transcendente meditatie (TM) is een van de beste alternatieve methoden om de bloeddruk te verlagen zonder geneesmiddelen te gebruiken. In een Amerikaans onderzoek bleek de werking hiervan net zo sterk als van bloeddrukverlagende middelen.

De bevindingen waren zo indrukwekkend dat de National Institutes of Health van de VS 1,4 miljoen dollar beschikbaar stelden voor een vervolgonderzoek4. Een dieet met veel fruit en groenten, dus bronnen van kalium en magnesium, blijkt heilzaam voor de behandeling van een verhoogde bloeddruk5.

Uit onderzoek van DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) komt naar voren dat hoge bloeddruk te bestrijden is met een dieet dat rijk is aan magnesium, kalium en calcium, en natriumarm en vetarm is6.

Ook dieten met weinig dierlijk vet maar veel onverzadigde vetten werken bloeddrukverlagend7, wellicht doordat ze het gehalte aan bepaalde prostaglandinen normaliseren dat bij patiënten met verhoogde bloeddruk te laag is8.

Dit werkt echter niet in combinatie met aspirine: patiënten met verhoogde bloeddruk die dagelijks aspirine slikken doen dus precies het verkeerde9. Een dieet rijk aan sucrose belemmert de opname van kalium: wanneer de voeding minder suiker bevat daalt de bloeddruk10.

Ook een vezelrijk dieet is goed voor de bloeddruk. Bij een onderzoek van 32 patiënten die gedurende een halfjaar tweederde van hun calorie-inname lieten bestaan uit ongekookt eten, daalde de diastolische bloeddruk gemiddeld 18 mmHg en was het gemiddelde gewichtsverlies 3,8 kg11.

In een grootschalig onderzoek bij patiënten met hoge bloeddruk gaf men hun dagelijks porties guave, een vrucht die zeer rijk is aan vitamine C, vezels, kalium en magnesium. Bij de patiënten steeg het gehalte vitamine C in het bloed terwijl het totale gehalte aan cholesterol en triglyceriden daalde, werden aanzienlijk lagere waarden van systolische en diastolische bloeddruk gemeten en steeg het gehalte van het ‘goede’ lipoproteine HDL (High Density Lipoproteine)12.

Uit een ander onderzoek bleek dat patiënten met hoge bloeddruk baat hebben bij vitamine-C- supplementen: de bloeddruk daalde aanzienlijk bij langdurig gebruik hiervan13. Sinds het begin van de vorige eeuw is een aftreksel van de altijd groene bladeren van de olijfboom Olea europaea met succes gebruikt als een middel tegen hoge bloeddruk. Hierin komt de substantie oleuropeïne voor, een stof die de bloeddruk verlaagt, de bloedvaten van het hart verwijdt en de hartslag regelmatig maakt14.

Tot slot, misschien is het goed wanneer uw buurman afvalt en laat nagaan of hij geen voedselallergieën heeft. Uit veel onderzoeken blijkt namelijk een verband tussen overgewicht en hoge bloeddruk15. Van voedselallergieën is bekend dat ze ten grondslag kunnen liggen aan een verhoogde bloeddruk16.

BRONNEN:

1 BMJ, 2000; 321: 13-7.
2 WDDTY, vol 4 no 12, Drug of the Month.
3 Hypertension, 1996; 28: 321-4.
4 Hypertension, 1995; 26: 820-7.
5 Clin Cardiol, 1999; 22: 1111-5; Compr Ther, 1999; 25: 95-100; N Engl J Med, 1997; 336: 1117-24.
6 Ann Epidemiol, 1995; 5: 108-18; Clin Cardiol, 1999; 22: 6-10; Arch Intern Med, 1999; 159: 285-93; Nutr Rev 1994; 52: 367-75.
7 JAMA, 1990; 263: 688-92; Ann Med, 1989; 21: 251-4.
8 Clin Exp Hypertens, 1981; 3: 27-38.
9 Acta Biol Med, 1978; 37: 879-83.
10 J Am Coll Nutr, 1987; 5: 79.
11 South Med J, 1985; 78: 84.
12 J Nutr Environ Med, 1997; 7: 5-14.
13 Lancet, 354; 1999: 2048-9.
14 Am J Chin Med, 1979; 7: 197-236.
15 Ann Intern Med, 1983; 98: 855-9.
16 Mackarness R, Not All in the Mind, Londen: Pan Books, 1976.