Hoesten is een nuttige reflex waarmee de longen en luchtwegen worden vrijgemaakt van irriterende stoffen, slijm of een ‘vreemd lichaam’ (een medische term voor een voorwerp in het lichaam dat daar niet thuishoort, maar bijvoorbeeld is ingeslikt of ingeademd). Bronchitis is een acute of chronische ontsteking van de slijmvliezen van de bovenste luchtwegen. In de natuurlijke geneeskunde is er een scala aan behandelingen zonder de bijwerkingen van reguliere middelen.
Kruiden

Tussilago farfara (klein hoefblad) is een bekende remedie tegen droge, niet-productieve hoest. In Duitsland is tot 6 g/dag de officiële dosering. Maak een thee van 2 theelepels fijngehakt klein hoefblad in een kop heet water. Laat vijf minuten trekken en filter het. Dit middel mag niet door zwangere of zogende vrouwen worden gebruikt. Tevens mag het niet langer dan veertien dagen achtereen worden gebruikt1. Voeg honing toe aan deze infusie (thee) omdat de zoete smaak de zenuwen activeert die de slijmvorming in de luchtwegen stimuleren, wat het hoesten vergemakkelijkt.

Allium cepa (ui) werkt in hoestdrank tegen piepende ademhaling. Verwarm zes fijngesneden witte uien en een half kopje honing (liefst manuka 10+) ‘au bain marie’ met deksel, of gebruik een speciale stoomkoker. Kook dit gedurende twee uur op een laag pitje en zeef het aftreksel. Neem hiervan regelmatig een lepeltje, liefst warm.

Ephedra sinica (ma huang) werkt tegen piepende ademhaling, door zijn ontspannende werking op de luchtwegen. Ten opzichte van adrenaline is het effect zwakker maar langduriger5. De werking tegen hoest treedt direct in6. Voor een operatie dienen patiënten dit middel minimaal 24 uur tevoren te staken. Vanwege de verslavende potentie beveelt de Duitse Commission E aan Ephedra alleen kortdurend te gebruiken. Tevens is het verboden door de Duitse Sport Bond en door het International Olympic Committee.

Glycyrrhiza glabra (zoethout) stimuleert de slijmproductie in de luchtpijp en vormt een verzachtend laagje op de slijmvliezen. Door langdurig en overmatig gebruik kan er echter hypokaliëmie ontstaan en, in veel gevallen, hoge bloeddruk in de longen of het hele lichaam10. Hoge bloeddruk is dan ook een absolute contra-indicatie voor dit middel.

Arbutus uva ursi (berendruif) heeft een hoestdempende werking vanwege het arbutine. Dit middel bleek krachtiger dan het reguliere hoestdempende middel dropropizine.

Homeopathie
Galphimia glauca is een nuttig middel tegen verschillende allergische luchtwegaandoeningen, waaronder allergisch hoesten en bronchiaal astma. In mijn eigen praktijk heb ik de beste ervaringen met de 4DH potentie.

Osteopathie
Goede osteopathische technieken zijn de thoracale lymfepomp en de posturale drainage. Bij de laatste wordt het hoesten juist opgewekt: ga dwars over een bed liggen met de bovenste lichaamshelft naar beneden hangend, het hoofd omlaag en ondersteund door de onderarmen op de vloer. Doe dit driemaal daags 10 minuten lang en als u hoest, laat dan het slijm dat erbij vrij komt in een kom of op een krant op de vloer vallen. Sommige patiënten hebben wellicht hulp nodig bij deze techniek.

Acupunctuur
Tiantu (Co-22) en Lieque (L-7) zijn twee acupunten die ik altijd gebruik bij mijn acupunctuurbehandelingen tegen hoesten.

Hydrotherapie
Er zijn drie ‘borstpakkingen’ die een mogelijkheid vormen: de warmte-afdrijvende pakking; de warmtevasthoudende pakking; de zweetuitdrijvende pakking. Die laatste leidt tot intens zweten en verhitting, waardoor virussen en bacteriën bestreden worden. Een natuurgeneeskundig arts kan helpen bij de juiste keus en de manier waarop de pakking gebruikt moet worden.

Ayurvedische geneeskunst
De wortel van Coleus forskohlii (een soort mottenkruid, eigenlijk: Plectranthus barbatus) werkt als tinctuur of in de gestandaardiseerde poedervorm effectief als bronchodilator (verwijder van de bovenste luchtwegen). Het kan ook helpen wanneer hoest of bronchitis uitmonden in bronchiaal astma.

Inhalatietherapie
Olbas-olie is een mengsel van pure oliën van planten (zoals kruidnagel, eucalyptus, jeneverbes en cajuput (Melaleuca)) en wordt van oudsher gebruikt tegen verstopping van de bovenste luchtwegen en andere ademhalingsproblemen. Sprenkel twee of drie druppels op een tissue (voor kinderen van drie maanden tot twee jaar één druppel; bij kinderen jonger dan drie maanden niet gebruiken) en stop dat in de kussensloop voor het slapengaan. Zorg dat u niet te veel van deze olie gebruikt en neem hem nooit in, want dat kan ernstige maagdarmklachten en andere bijwerkingen geven. Vooral bij kinderen is inname gevaarlijk.

Kinderen van drie maanden tot twee jaar één druppel; (bij kinderen jonger dan drie maanden niet gebruiken) en stop dat in de kussensloop voor het slapengaan. Zorg dat u niet te veel van deze olie gebruikt en neem hem nooit in, want dat kan ernistge maagdarmklachten en andere bijwerkingen geven. Vooral bij kinderen is inname gevaarlijk18. 

Bij infectie

Als er behalve hoesten ook sprake is van een infectie, blijkt een tinctuur van Hydrastis canadensis (15ml of 1 eetlepel in een half glas water, driemaal daags na wat voedsel) antibiotische werking te hebben tegen zowel streptokokken als stafylokokken19.

Harald Gaier

Bronnen:

1. Schilcher H, Kammerer S. Leitfaden Phytotherapie. Múnchen: Urban & Fischer, 2000;6.7.1:415-416
2. Schilcher H, Kammerer S. Leitfaden Phytotherapie. Múnchen: Urban & Fischer, 2000;6.7:413
3. Int Arch Allergy Appl Immunol 1987;82:535-536
4. Biochem Pharmacol,1988;37:4479-4486
5. Chang HM, But PPH, red. Pharmacology and applications of Chinese Materia Medica, vol2, Singapore: World Scientific,1987:1119-1124
6. Pharmocokineticsm 1975;10:407-415
7. Jama,2001:286: 208-216
8. Blumenthal M et al, red. The Complte German Commision E Monographs, Austinm, TX: American Botanical Council,1998:125-126
9. Bradley PR, red. British Herbal Compendium, vol 1. Bournemouth,Uk” Britisch Herbal Medicine Association, 1992:145-148
10. Clin Exp Hypertens,1995;17:575-579
11. Pharmazie,1991;46: 164-167
12. Allg Homoop Z,1967;212:533-542
13. Int Arch Allergy Apppl Immunol,1992;97:1-7
14. Planta Med,1993;59:164-167
15. Murray M,Pizzarno J Jr. Encyclopedia of Natural Medicine. Rocklinm CA”Prima POublishingm 1990:177
16. Shangai College of Traditional Medicine,m Acouncture: A comprehensive text: Seattle, WA:Eastland Oressm1984:557
17. Wien Med Wochenschr,1986;136:637-641
18. www.bcfi.be/pdf/folia/2008/p35no4g.pdf
19. Textbook of Natural Medicine, vols Hydras-1 tot Hydras-4