Ik heb onlangs een ‘mini beroerte’ gehad (een zogenaamde TIA – kortdurende neurologische uitval). Daarna heb ik een hele reeks testen ondergaan maar er werden geen afwijkingen gevonden. Toch wil de dokter mij aspirine voorschrijven om het risico op een ‘echte’ beroerte te beperken. Nu lees je nog wel eens negatieve berichten over aspirine, zoals ook onlangs in uw blad. Daarom zou ik liever een alternatieve manier zoeken om een beroerte te voorkomen.
Hebt u suggesties?
D.E., Hertfordshire

Aspirine geldt tegenwoordig als de gouden standaard voor preventie van een beroerte, maar u hebt gelijk als u hier voorzichtig mee bent. In het maartnummer van dit jaar (Medisch Dossier, jrg. 10, nr. 3) besteedden wij in het artikel ‘Dood door aspirine’ aandacht aan de gevaren van dit geneesmiddel, waaronder het feit dat het risico op een beroerte er juist door wordt vergroot. TIA’s zijn echter heel ernstig. Ze treden op als de bloedtoevoer naar delen van de hersenen wordt onderbroken of geblokkeerd en ze zijn een waarschuwing voor een echte beroerte in de toekomst. Daarom moeten alle oorzaken van een TIA uitgebannen worden. Als u daarbij kiest voor een alternatieve benadering, doet u dat dan alleen onder toezicht van een gekwalificeerd arts.

Natuurlijke manieren om een beroerte te voorkomen

Omdat u niet ingaat op uw algehele gezondheidstoestand, kunnen we alleen algemene informatie geven hoe u een beroerte kunt voorkomen. De beste manier is uw persoonlijke risicofactoren op te sporen en behandelen. Denk aan hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en/of weinig lichaamsbeweging.

Wel zijn er enkele maatregelen die iedereen kan nemen. We zetten ze hierna voor u op een rijtje.
– Eet veel groente en fruit. Onderzoek heeft aangetoond dat dit een beschermend effect heeft tegen de meest voorkomende vormen van beroerte: een herseninfarct (wanneer een ader die naar de hersenen leidt verstopt is geraakt) of een hersenbloeding (nadat een bloedvat in de hersenen plotseling gebarsten is). Uit één onderzoek kwam zelfs naar voren dat het eten van meer dan de aanbevolen vijf porties groente en fruit (een portie is ongeveer 100 gram of 8 eetlepels) het risico met 26 procent kan beperken en drie tot vijf porties nog altijd met 11 procent1.

– Doe regelmatig aan lichaamsbeweging. Mensen die een zittend leven leiden, lopen bijna tweemaal zoveel kans op een beroerte als actieve personen2. Sporten in de jeugd houdt een beschermende werking later in het leven, los van andere risicofactoren zoals sociale klasse, roken, alcoholgebruik, familiaire belasting, hoge bloeddruk en eetgewoonten. Blijf intensief sporten en het risico gaat nog verder omlaag. In een onderzoek onder bijna 11.000 mannen van gemiddeld 58 jaar bleken degenen die aan matig intensieve lichaamsbeweging deden (zoals vijf dagen per week een uur lang stevig wandelen) een 46 procent lager risico op beroerte te hebben dan degenen die weinig of niets aan lichaamsbeweging deden3.

– Zorg voor een gezond gewicht. Overgewicht is een bekende risicofactor, ook voor hoge bloeddruk, diabetes, te hoog cholesterol en slaapapneu (waarbij de ademhaling af en toe stopt). Buikvet blijkt een belangrijke rol te spelen, vooral bij mannen, evenals de hoogte van de BMI (Body Mass Index, de maat voor het totale overgewicht)4,5.

– Beperk uw alcoholgebruik. Zwaar drinken vergroot het risico, terwijl een matige alcoholconsumptie – niet meer dan twee glazen per dag – juist een beschermende werking heeft6.

– Stop met roken. Het roken van sigaretten is een bekende risicofactor7. Zelfs ‘meeroken’ geeft aanzienlijk meer kans op een beroerte, ook voor niet-rokers8.

– Eet volkorenvoedsel. Vrouwen die per dag meer dan één portie van een volkorenproduct eten, verlagen hun risico met 35 procent9.

– Eet meer ‘goede’ vetten. Het bewijs neemt toe dat vette vis (rijk aan omega-3 vetzuren) een beroerte kan voorkomen10, 11. Als u bang bent te veel kwik binnen te krijgen door vis te eten, kunt u ook een paar walnoten per dag eten. Net als lijnzaad en sojabonen is dit een uitstekende bron van het essentiële linoleenzuur (ALA), de plantaardige vorm van omega-3. Volgens onderzoek zou het risico op een beroerte met 37 procent verminderen, wanneer het ALA in het bloed met 0,13 procent toeneemt12.

– Neem vitaminen en voedingssupplementen. Vooral de B-vitaminen zijn werkzaam in dit opzicht, omdat ze het aminozuur homocysteïne – dat in verband wordt gebracht met beroerte – verlagen13. Uit een placebo gecontroleerd onderzoek bleek dat toevoeging van zelfs een lage dosis vitamine (1 mg foliumzuur of B9, 10 mg B6 en 400 meg B12) binnen zes weken het homocysteïnegehalte in het bloed significant verlaagde14.

Uit ander onderzoek bleek de kans op beroerte met 18 procent te verminderen wanneer er foliumzuur werd ingenomen15. Ook antioxidanten kunnen helpen. Een supplement van bètacaroteen, selenium, vitamine E, vitamine A en zink verlaagde het aantal sterfgevallen door beroerte met 29 procent16.

– Probeer het eens met kruiden. Knoflook verdunt het bloed. Het risico op een bloedprop wordt significant verlaagd door dagelijks een verse teen knoflook aan het eten toe te voegen17,18,19. Gebruik eventueel knoflookpoeder van goede kwaliteit, maar neem geen olie-extract omdat dat de minst werkzame vorm is20.

Ginkgo biloba is een andere krachtige bloedverdunner. Een eenmalige dosis van 600 mg kan samenklontering van de bloedplaatjes significant verlagen21. Kleinere hoeveelheden zijn wellicht even effectief (120-240 mg per dag).

Ook gember helpt: 5 gram rauwe gember per dag verlaagt de bloedstollingsfactor tromboxane met 37 procent22.

– Ontspan. Stress speelt een voorname rol bij hoge bloeddruk en beroerte. Qi gong, een oude Chinese vorm van bewegen, is werkzaam gebleken bij het verlagen van de bloeddruk23 en verlaagt de kans op beroerte aanzienlijk. Qi gong benadrukt het belang van een kalme geest, ontspannen lichaam en rustige ademhaling. In een langlopend onderzoek met een follow-up van 18 tot 22 jaar werd gevonden dat slechts 19 procent van de proefpersonen die aan Qi gong deden, aan een beroerte overleed, tegenover 42 procent in de controlegroep24.

BRONNEN:

1Lancet, 2006; 367:320-326
2Am J Epidemiol, 1996; 143:860-869
3Stroke, 1998; 29: 2049-2054
4Arch Intern Med, 2007; 167: 1420-1427
5Stroke, 2003; 34: 1586
6JAMA, 1999; 281: 53-60
7Arch Intern Med, 1999; 159: 733-740
8Am J Public Health, 1999; 89: 572-575
9JAMA, 2000; 284: 1534-1540
10Prev Med, 1999; 28: 520-529
11JAMA, 2002; 288: 3130-3136
12Stroke, 1995; 26: 778-782
13Stroke, 2002; 33: 2351
14Am J Clin Nutr, 1993; 57: 47-53
15Lancet, 2007; 369: 1876-1882
16Ann Intern Med, 2006; 145: 372-385
17Eur J Clin Pharmacol, 1993; 45: 333-336
18Arzneim Forsch, 1993; 43: 119-122
19Leukotr Essent Fatty Acids, 1995; 53: 211-212
20Clin Exp Pharmacol Physiol, 1995; 22: 414-417
21Haemostatis, 1989; 19: 219-223
22Prostagl Leukotr Essent Fatty Acids, 1989; 35: 183-185
23Zhongguo Zhang Xi Yi Jie He Za Zhi, 1993; 13: 413-4, 388-389
24J Tradit Chin Med, 1986; 6: 235-238