Ondanks een gezonde leefstijl werd Georgia, een voedings-deskundige, geplaagd door heel veel onver-klaarbare symptomen. Cate Montana legt uit dat er een relatie was tussen haar schildklier-probleem en haar darmen.

Hippocrates zei het al: ‘Alle ziekten ontstaan in de darmen.’
De ziekte van Hashimoto, een auto-immuunziekte van de schildklier, is daarop geen uitzondering.

Als kind was Georgia al sneller moe dan haar leeftijdgenootjes. Ze moest zich altijd inspannen om haar speelkameraden te kunnen bijbenen. Daar dacht ze verder niet bij na, totdat ze bijna was afgestudeerd als voedingsdeskundige.

‘Toen ik van Zuid-Afrika naar Londen verhuisde, moest ik er in het begin hard aan trekken,’ vertelt ze. ‘Alles was nieuw. Ik kende niemand en was pas 22. Ik wist niet hoe ik met stress moest omgaan. Ik maakte me altijd snel zorgen en was vaak moe. Dat werd toen alleen maar erger. Ik raakte echt gestrest.’ De ziekte van Hashimoto zat bij Georgia in de familie, maar daar had ze destijds geen erg in. Na nog enkele opleidingen gevolgd te hebben, zette ze samen met haar man in Londen Beyond Balance op, een (opleidings)centrum voor fysiotherapie en revalidatie. Ze richtten zich op revalidatie na een ongeval, voedingsadviezen en het verminderen van stress. Daarnaast gaven ze advies aan bedrijven over een gezonde leefstijl op de werkplek.
Zelf deed Georgia er ook alles aan: ze at gezond, vermeed gluten en zuivel, at veel noten, zaden, vis en mager vlees. Bovendien at ze veel groenten en fruit, en had ze een abonnement op verse producten van een nabijgelegen boerderij.

Maar eigenlijk voelde ze zich altijd doodmoe en somber, en dat werd alleen maar erger. Op haar 27e raakte ze zwanger. Tot dan toe had ze haar symptomen als vervelend en onverklaarbaar beschouwd. Nu leek het wel of ze gesloopt werd. Ze voelde zich uitgeput, angstig, paranoïde en leed aan slapeloosheid. Georgia: ‘Ik kreeg last van een mijn schildklier. Van het ene op het andere moment kon ik niet meer slapen. Ik lag hele nachten wakker en dat duurde weken. En ik had last van verstopping. Plotseling was ik zo zenuwachtig, het leek wel of ik achternagezeten werd. Ik dacht dat iedereen me in de gaten hield. Mijn haar viel uit en ik viel erg af. Ik had het aldoor steenkoud en droeg altijd een winterjas.’ Na de geboorte van haar dochter ging het niet beter. Georgia was niet alleen depressief en in de war, ze werd nu echt wanhopig. En in die toestand laat je je makkelijk beïnvloeden door anderen.
Die hadden kritiek op haar dieet en hielden haar voor dat er niets mis was met gluten. Dat het bij haar ‘tussen de oren’ zat. ‘En omdat ik zo kwetsbaar was, begon ik echt te denken dat ik me misschien iets minder strikt aan mijn dieet moest houden. Misschien had ik zelfs wel last van orthorexia (een obsessie voor gezond eten). Dus liet ik de teugels vieren en begon ik gewoon alles te eten.’ In november 2018 kon ze nauwelijks meer uit bed komen. Zorgen voor haar dochter of werken was er vaak niet bij. Ze moest onder ogen zien dat ze – hoewel ze alles van gezondheid wist – zelf verre van gezond was.

‘Ik zat in de ontkenningsfase. Zoals de meeste vrouwen leefde ik in een achtbaan. Ik was altijd druk bezig met het welzijn van anderen,’ zegt ze. ‘Ik werkte veel te hard, was compleet gestrest en deed helemaal niets om dat aan te pakken.’ Het vreemde was dat Georgia zich niet liet onderzoeken. Dat vond ze te duur en te tijdrovend. ‘En ik dacht dat er niets mis kon zijn met me, aangezien ik mezelf voorheen beschouwde als iemand die veel gezonder was dan de gemiddelde mens.’ Toen ze eindelijk aan zichzelf durfde toe te geven dat ze ziek was, vroeg ze een compleet bloedbeeld (CBC) aan. In een kliniek voor natuurgeneeskunde werd haar bloed op 37 markers getest, waaronder hormoonspiegels en vitamine D-waarden. Toen pas realiseerde ze zich dat haar immuunsysteem iets erg vreemds deed. ‘Sommige van die markers waren veel te hoog,’ aldus Georgia. ‘En mijn vitamine D was laag, terwijl ik toen vitamine D slikte. Er is een sterk verband tussen vitamine D en auto-immuunziekten.
Ook enkele andere voedingsstoffen, die verband houden met een geringe productie van schildklierhormonen en met auto-immuunziekten, scoorden laag. Toen besefte ik dat ik weleens de ziekte van Hashimoto zou kunnen hebben.’ Op advies van haar man stopte Georgia met werken en ging ze met haar dochtertje een maand naar haar ouders in Kaapstad om bij te komen. Daar maakte ze een afspraak met een endocrinoloog om haar schildklier te laten onderzoeken. ‘Ik wist dat ik niet bij de huisarts moest zijn om mijn T4 en TSH te laten testen.’ Thyroxine, of T4, is een hormoon dat de schildklier produceert. TSH (thyreoïdstimulerend hormoon) is een hormoon dat de hypofyse aanmaakt als de schildklier te traag werkt. ‘Ik wist dat een huisarts zou zeggen dat er niets aan de hand was, omdat mijn TSH-waarden binnen de normale grenzen vielen. Want dat was zo,’ vertelt Georgia.

‘Al mijn schildkliermarkers vielen binnen de normale grenzen, behalve die voor mijn antistoffen. Mijn lichaam maakte veel te veel TPO-antistoffen aan.’ TPO (thyroidperoxidase) is een enzym dat nodig is voor de opbouw van schildklierhormonen (zie kader). Het lichaam maakt gewoonlijk antistoffen aan om lichaamsvreemde stoffen aan te pakken. Bij Georgia waren dat haar eigen, natuurlijke schildklierhormonen. Haar lichaam maakte enorme hoeveelheden TPO-antistoffen aan die haar schildklier aanvielen. Het onderzoek naar TSH toonde dus geen alarmerende waarden aan. Ondanks het feit dat Georgia’s lichaam heel slecht functioneerde, adviseerde de endocrinoloog haar daarom te wachten totdat haar TSH buiten de normale grenzen viel. Dan zou hij haar levothyroxine voorschrijven, een synthetische vorm van T4 om een traag werkende schildklier te behandelen.
‘Wat hij eigenlijk zei, was dat ik over een halfjaar maar terug moest komen, als mijn schildklier volledig naar de knoppen was.’ Erger nog, levothyroxine helpt niet altijd bij de ziekte van Hashimoto. ‘Veel vrouwen nemen thyroxine en toch hebben ze nog steeds symptomen,’ aldus Georgia.

Standaardzorg is niet genoeg

Gezondsheids- en leefstijldeskundige Kristin Grayce McGary is een internationaal gerespecteerde autoriteit op het gebied van auto-immuniteit, een functionele benadering van bloedchemie, een gezonde schildklier en een gezond darmstelsel. Ze is auteur van Holistic keto for gut health: a program for resetting your metabolism. McGary zegt dat Georgia’s verhaal kenmerkend is.
Bij de ziekte van Hashimoto en andere auto-immuunziekten is het lastig om in de reguliere gezondheidszorg een goede diagnose te krijgen en vervolgens de juiste behandeling.
‘Niemand vertelt je dat je je immuunsysteem kunt reguleren door goed voor je darmen te zorgen. Of door je leefstijl en eetpatroon te veranderen. Dat zou de auto-immuunaanval namelijk kunnen stoppen,’ zegt McGary. ‘Zo kun je dus de auto-immuunreactie beïnvloeden en bijdragen aan genezing, maar er zijn maar weinig artsen in de westerse medische wereld die daarvoor openstaan.’
McGary zegt dat de ziekte van Hashimoto vaak niet wordt ontdekt of er wordt een verkeerde diagnose gesteld doordat de meeste artsen en endocrinologen geen uitgebreid schildklieronderzoek laten doen. ‘In de functionele geneeskunde, mijn werkterrein, testen we op minimaal acht schildkliermarkers en twee antistoffen: dat zijn er tien in totaal.

‘Maar het is moeilijk endocrinologen zover te krijgen dat ze dat doen. En als ze het al doen, begrijpen ze niet volledig hoe ze de uitslagen moeten interpreteren, omdat ze het niet gewend zijn.
‘Als je TSH niet goed is, vraagt de gemiddelde westerse arts zich niet af hoe dat komt,’ vervolgt McGary. ‘Is er een omzettingsprobleem van T4 naar T3? Zet je lichaam dat hormoon niet om? En als dat zo is, komt dat dan door een probleem in de darmen of in de lever? Want daar vindt omzetting plaats. Komt het doordat je een hoog cortisol hebt omdat je gestrest bent, of is het iets anders?’
In aanvulling op het CBC- en het antistoffen-onderzoek liet ze ook haar ontlasting onderzoeken, vertelt Georgia, om erachter te komen hoe het met haar darmflora gesteld was. Ze wilde weten welke bacteriestammen ze had, ook die verband hebben met auto-immuunziekten, en hoeveel ervan. ‘Met die kennis kon ik bepalen wat ik nodig had voor mijn spijsverteringsstelsel en kon ik de juiste producten aanschaffen om mijn lekkende darm aan te pakken.
Ik ontdekte ook dat ik bij elke maaltijd spijsverteringsenzymen moest nemen omdat mijn lichaam niet genoeg maagzuur produceerde.’ Georgia was al teruggekeerd naar haar oorspronkelijke glutenvrije, zuivelvrije dieet en had nu ook suiker van haar boodschappenlijstje geschrapt. Ze at enorme hoeveelheden groenten om de ontwikkeling van korteketenvetzuren te stimuleren, die nodig waren om de ontstekingsreactie in haar lichaam te remmen.
Stapje voor stapje begon ze uit het dal omhoog te klimmen.

Binnen een maand was er een spectaculaire verbetering in haar gezondheid. Voor het eerst in jaren kon ze weer goed functioneren. ‘Ik was stomverbaasd,’ zegt ze. ‘Ik wil nou niet zeggen dat ik me geweldig voelde, maar het was ongelooflijk dat ik weer kon werken. En elke week gaat het beter.’ Het belangrijkste wat Georgia deed was, naast gezond eten, grip krijgen op haar stressniveau. Dat leek namelijk sowieso de meest aannemelijke oorzaak van haar ziekte. ‘Als ik me tegenwoordig heel erg druk maak over iets, laat ik het los. Het is het gewoon niet waard. En als ik dingen niet zo snel voor elkaar krijg als ik zou willen, dan geeft dat ook niks.’ Onderdeel van dat loslaten is haar houding ten opzichte van eten. Jarenlang hield ze vast aan een streng dieet; vooral koolhydraten waren taboe.
Als gevolg daarvan dacht ze continu aan eten. De hele week hield ze zichzelf voor dat ze ‘braaf’ moest zijn. In het weekend gaf ze toe aan haar eetbuien.

Ook lichaamsbeweging is nodig om Georgia’s ziekte onder controle te houden. Wel heeft ze vier keer in de week gewichtheffen ingeruild voor trainen met haar eigen lichaamsgewicht en cardio-fitness (versnelde hartslag en veel zweten). ‘Onderzoek duidt erop dat gewichtheffen te veel vraagt van de mitochondriën (de energieproducenten van de cel). Herstel na een dergelijke training is lastig voor mensen met de ziekte van Hashimoto,’ aldus Georgia. ‘Met mijn nieuwe trainingsschema voel ik me veel beter.’ Ook is ze bezig haar analytische en vaak ‘cynische’ manier van denken om te vormen naar een mildere houding, gebaseerd op vertrouwen en een geloof in het onzichtbare.
Het heeft haar vijf jaar gekost om te leren loslaten en te beseffen dat ze niet alles in de hand heeft. ‘Ik kan gewoon niet uitleggen hoe anders ik me voel. Plotseling ben ik weer helder in mijn hoofd en pak stress meteen aan. Ik heb mijn zelfvertrouwen ook terug. Ik voel me gewoon herboren!’

Lees hieronder meer over de ziekte van Hashimoto en voor tips om de ziekte van Hashimoto de baas te worden.

Wat is de ziekte van HASHIMOTO?

De schildklier is een vlindervormige endocriene klier die aan de voorzijde van de hals ligt, vlak onder de adamsappel. Hij bestaat uit een linker- en een rechterkwab.
De belangrijkste functie van de schildklier is de productie van het hormoon thyroxine (T4), dat het lichaam omzet in tri-jodothyronine (T3). Dit is de werkzame versie van het hormoon die via de bloedbaan door het hele lichaam wordt verspreid. Deze twee hormonen helpen de stofwisseling te reguleren (ze bepalen hoe het lichaam vetten en koolhydraten gebruikt), en ook de aanmaak van eiwitten, het hartritme en de lichaamstemperatuur. De schildklier produceert ook een hormoon dat calcitonine heet: dat reguleert de hoeveelheid calcium in het bloed.

De ziekte van Hashimoto is een chronische ontsteking van de schildklier. Het is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem van het lichaam antistoffen aanmaakt die de schildklier en andere lichaamsweefsels aanvallen. Dit ontstekingsproces beschadigt de schildklier. Het gevolg is dat de schildklier onvoldoende hormonen aanmaakt. De ziekte van Hashimoto zit vaak in de familie en komt het meest voor bij vrouwen van middelbare leeftijd. De ziekte komt zelfs twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. Dat geldt trouwens ook voor andere auto-immuunziekten. De ziekte kan op elke leeftijd toeslaan, maar het risico stijgt met de jaren en is het grootst bij mensen boven de vijftig.

De symptomen zijn niet altijd eenduidig, aangezien die ook bij andere auto-immuunziekten voorkomen. De meeste mensen hebben last van extreme vermoeidheid, gewichtstoename, spierpijn, obstipatie, kouwelijkheid, droge huid, onregelmatige en/of pijnlijke menstruatie, ernstige depressie en angst. De schildkliercellen raken langzaam beschadigd. Dit proces kan soms leiden tot een krop (een vergrote schildklier). Dat is sowieso een indicatie dat de schildklier niet goed functioneert. De duidelijkste indicator voor de ziekte van Hashimoto is de verhoogde aanwezigheid van thyreoperoxidase (TPO)-antistoffen in het bloed. Dat kan wijzen op een auto-immuunziekte waarbij het lichaam de schildklier aanvalt.

TPO is een enzym dat betrokken is bij de opbouw van schildklierhormonen. Toch testen artsen niet standaard op de aanwezigheid van deze antistoffen. In plaats daarvan vertrouwen ze op de hoeveelheid T4 en T3 in het bloed, en op de hoeveelheid schildklierstimulerend hormoon (TSH). TSH is een hormoon dat gewoonlijk wordt afgescheiden door de hypofyse als reactie op veranderende T3- en T4-waarden in het bloed. Alhoewel een verhoogd TSH-niveau een goede aanwijzing is voor een afwijking aan de schildklier, kan hieruit niet automatisch worden afgeleid dat er sprake is van de ziekte van Hashimoto. Ook onderzoek naar T4- en T3-waarden is niet afdoende.

Als u denkt dat u het hebt…

Vermoeidheid, angst, obstipatie, gewichtstoename, spierpijn, droge huid, kouwelijkheid… Klinkt dat u bekend in de oren? Lees hier hoe u erachter komt of u de ziekte van Hashimoto hebt, en wat u kunt doen om de symptomen te verlichten of beter te worden.

Stap 1: Laat de juiste onderzoeken doen
Georgia Lennard, voedingsdeskundige en fysiotherapeut bij Beyond Balance in Londen raadt aan om een aantal onderzoeken te laten doen bij een arts in de functionele geneeskunde.
Antistoffen TPO Om vast te stellen of u de ziekte hebt, kunt u zich het beste laten testen op TPO-antistoffen. Omdat het een auto-immuunziekte is, heeft bijna iedereen met de ziekte van Hashimoto veel antistoffen. Dat komt doordat immuuncellen de antistoffen aanmaken die uw schildklier aanvallen. De hoeveelheid antistoffen kan met een bloedonderzoek worden aangetoond.
TSH De hypofyse maakt het schildklierstimulerend hormoon (TSH) aan als de hersenen registreren dat er te weinig schildklierhormoon wordt geproduceerd. Met dit onderzoek stelt de arts vast of sprake is van een te traag werkende schildklier. De TSH-test wordt vaak gebruikt om de ziekte van Hashimoto vast te stellen. Maar dat is niet erg nauwkeurig, omdat het om een auto-immuunziekte gaat die als bijeffect een te traag werkende schildklier heeft. Een hoog (of laag) TSH-niveau betekent nog niet dat u Hashimoto hebt. T3 en T4 Huisartsen en endocrinologen vragen meestal een T3- en T4-test aan, omdat ze daarmee vertrouwd zijn. T3 is tri-jodothyronine: het belangrijkste schildklierhormoon en T4 is thyroxine: de voorloper van T3. De T3- en T4-waarden kunnen volkomen normaal zijn en dan nog kunt u de ziekte van Hashimoto hebben. Omgekeerd geven verhoogde of verlaagde waarden van (een van) beide hormonen nog geen zekerheid dat u de ziekte hebt. Helaas baseren de meeste artsen hun diagnose op deze uitslagen.

Stap 2: Gebruik voeding als medicijn
Elk lichaam is uniek en niemand reageert op dezelfde manier op bepaalde voedingsmiddelen of combinaties daarvan. Toch zijn er een paar algemene richtlijnen waarmee u Hashimoto kunt voorkomen, in de hand houden en genezen. Levensmiddelen die u het beste kunt vermijden: producten die gluten bevatten, zuivel, soja, suiker, alcohol, koffie, bewerkte voedingsmiddelen en de meeste graansoorten.‘Voor sommige mensen met een auto-immuunziekte werkt gluten als vergif, zelfs in kleine hoeveelheden,’ aldus Kristin McGary. ‘U neemt toch ook geen slokje chloor of benzine? ‘Misschien voelt u geen verschil als u producten met gluten eet. Maar ja, tandbederf voelt u ook niet, totdat u een gaatje hebt. Bij gluten is het net zo. Dat veroorzaakt een ontsteking in het lichaam, in de darmen en zelfs in uw hersenen, en het duurt maanden en zelfs jaren voordat u symptomen ontwikkelt.’ Bedenk dat niet alle voedingsmiddelen goed zijn voor iedereen. Peulvruchten zijn bijvoorbeeld gezond, maar Georgia Lennard zegt dat haar lichaam ze niet kan verdragen. Vertrouw op uw lichaam en hoe het voelt als u bepaalde dingen eet en laat u onderzoeken op voedselallergieën en -overgevoeligheden. Hieronder treft u een lijstje met gezonde voedingsmiddelen, waarmee u uw lichaam kunt genezen.

Verse groenten en fruit Vezels voeden uw darmbacteriën. Die zetten ze om in korteketenvetzuren, de voornaamste voedingsbron voor dikkedarmcellen. Ze verminderen ook ontsteking, voorkomen hartkwalen en andere aandoeningen, ondersteunen de spijsvertering en houden de bloedsuikerspiegel op peil. In het wild gevangen zalm en andere vis zijn een fantastische bron van omega 3-vetzuren, die cruciaal zijn voor een evenwichtige hormoonhuishouding en een goede schildklierfunctie. Probiotica Biologische yoghurt en kefir, zuurkool, kimchi en andere gefermenteerde voedingsmiddelen leveren nuttige bacteriën aan de darmen. Avocado- en kokosolie Avocado-olie levert oliezuur, een enkelvoudig onverzadigd omega 9-vetzuur. Dit verhoogt net als omega 3- en omega 6-vetzuren het ‘goede’ HDL-cholesterol, verlaagt de bloeddruk en voorkomt plaques in de aderen. Kokosolie levert middellangeketenvetzuren, waardoor u meer energie krijgt en uw stofwisseling ondersteunt. Zaadkiemen en bonen/peulvruchten bevatten veel vezels en mineralen. Bouillon van botten bevat veel voedingsstoffen en mineralen, en ondersteunt het herstel van de darmwand.

Stap 3: Pak stress aan
Volgens Georgia speelt stress een heel belangrijke rol bij de ziekte van Hashimoto. ‘Het is duidelijk dat stress een ontstekingsreactie kan oproepen in je lijf. ‘Stress zorgt voor de afgifte van cytokinen, met een hele reeks auto-immuunreacties tot gevolg. Daardoor worden de verbindingen tussen uw darmcellen wijder en kan uw darmwand poreus worden. Uiteindelijk resulteert dat in een auto-immuunziekte.’

Tips om met stress en overbelasting om te gaan:

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is een snelwerkende, niet-traditionele vorm van psychotherapie. EMDR kan u van uw emotionele en traumatische pijn af helpen.
EFT (Emotional Freedom Technique) is een techniek die u zelf kunt toepassen. Met een reeks klopjes op drukpunten van bepaalde energiebanen vermindert u de stressreactie van het lichaam en bevordert u ontspanning. Meditatie zoals mindful ademen en ontspanningstechnieken als yoga, tai chi en qigong, helpen om stress te verminderen en met uw emoties om te gaan.
Aarden en de natuur in trekken Uit onderzoek naar aarden (ook wel bekend als gronden) blijkt dat elke dag twintig minuten op blote voeten lopen of op een andere manier in contact komen met de natuurlijke elektromagnetische energievelden van de aarde, enorm goed helpt tegen stress. Uw lichaam kan elektronen opnemen, wat vrije radicalen neutraliseert en ontsteking vermindert. U gaat beter slapen en hebt minder last van pijn.

BRONNEN
Georgia Lennard: www.beyondbalance.co.uk
Kristin Grayce McGary: www.kristingraycemcgary.com

Literatuur
1 Discov Med, 2012; 14: 321–6
2 Rev Endocr Metab Disord, 2018; 19: 293–300
3 Thyroid, 2018; 28: 175–86
4 Curr Allergy Asthma Rep, 2014; 14: 404
5 Front Immunol, 2017; 8: 598
6 Cureus, 2018; 10: e3268
7 Nutr Rev, 2017; 75: 1046–58
8 Exp Clin Endocrinol Diabetes, 2019; 127: 417–22
9 Autoimmun Rev, 2008; 7: 209–13
10 J Neuroinflammation, 2018; 15: 299; Gen Hosp Psychiatry, 2014; 36: 95–8
11 Pharmacol Rep, 2019; 71: 243–7
12 Med Clin North Am, 2012; 96: 235–56
13 Cent Eur J Immunol, 2016; 41: 297–301
14 Endokrynol Pol, 2014; 65: 54–62