Kenmerkend voor het rusteloze-benensyndroom, ook wel aangeduid als RLS (‘restless legs syndrome’), is een vervelend gevoel in de benen dat men het liefst zo gauw mogelijk wilt laten verdwijnen. Daardoor krijgt de patiënt de onbedwingbare neiging te bewegen als hij in rust is. Dit gevoel van rusteloze benen, in medisch jargon dysesthesie (verminderde gevoeligheid of overgevoeligheid voor bepaalde huidprikkels), wordt omschreven als een rillerig, trekkerig, tintelend, branderig gevoel alsof het in de benen krioelt van de kleine beestjes (ook wel formicatie genoemd). De ernst van deze gewaarwordingen varieert van een beetje ongemakkelijk tot irritant en ronduit gekmakend. Het merkwaardigste aan het hele gebeuren is dat de symptomen ontstaan als iemand zich probeert te ontspannen – en natuurlijk voorkomen dat hij ontspant. Het gevolg is dat de meeste mensen met RLS er moeite mee hebben om in slaap komen en in slaap te blijven. Uitputting is dan het gevolg, wat een negatief effect heeft op persoonlijke relaties, werk, het geheugen, de concentratie en vele andere aspecten van het dagelijks leven.
Hoewel RLS waarschijnlijk te weinig wordt herkend of een verkeerde diagnose krijgt, is uit epidemiologische gegevens bekend dat 5 procent van de bevolking in de Europese Unie en de Verenigde Staten er last van heeft. Men denkt dat het bij vrouwen iets meer voorkomt dan bij mannen, maar dat zou ook kunnen komen doordat het vóórkomen van deze aandoening wordt onderschat omdat sommige mannen dit gewoon te belachelijk vinden om het te vertellen. Oudere mensen schijnen de klachten gedurende langere tijd en ook vaker te hebben.
De traditionele wereld van de geneeskunde heeft mensen die aan RLS lijden niet veel te bieden ter verlichting van de symptomen. Het Amerikaanse National Institute of Neurological Disorders and Stroke verklaart op zijn website dat er geen enkele diagnostische test voor bestaat. Zij raden aan om minder cafeïne, alcohol en tabak te gebruiken en regelmatig en in redelijke mate aan lichamelijke inspanning te blijven doen. Traditionele medicaties die bij RLS worden voorgeschreven zijn dopaminergica, benzodiazepinen, opioïden en krampbestrijdende middelen, hoewel die hooguit soms een redelijke mate van effect hebben en slechts zolang ze worden ingenomen. Desondanks biedt de alternatieve geneeskunde een aantal bewezen mogelijkheden om dit raadselachtige syndroom met succes te behandelen.
 

Homeopathie
In 1958 deed dokter John Robertson Raeside een zeer geslaagd dubbelblind onderzoek van een halfjaar waarin hij Hydrophis cyanocinctus (het vergift van de zeer giftige zeeslang uit de Indische Oceaan) uittestte bij tien gezonde proefpersonen (die overigens allemaal arts waren). Hieruit bleek dat dit middel geïndiceerd was voor ‘het syndroom van parese (onvolledige verlamming) aan de onderste ledematen’.1 Ik gebruik dit homeopathische geneesmiddel met succes voor RLS in een 6CH-verdunning, naast de manipulatieve osteopathische therapie die hierna wordt beschreven.
 

Osteopathie
In een onderzoek bleek dat de zogeheten Dalrymple-pomptechniek (een trage trapbeweging) ertoe kan bijdragen dat bloed en lymfevocht naar de benen terugkeren door het weefsel te mobiliseren en zo de opgehoopte afvalproducten in de celhuishouding te verminderen. Het gebruik van deze techniek bij RLS moet echt nog nader worden onderzocht. Het is een gemakkelijk uitvoerbare, niet-farmacologische ingreep waarvan is aangetoond dat de hoeveelheid slaap hierdoor verdubbelt terwijl de RLS-symptomen verdwijnen.2
Bij de Dalrymple-pomptechniek ligt de patiënt op zijn rug terwijl de osteopathische arts bij zijn voeten staat. De osteopaat pakt de voeten van de patiënt en duwt die met voldoende kracht in de richting van de voetrug om een overmatige buiging van de voeten te bereiken. De osteopaat moet deze kracht zodanig blijven uitoefenen dat hij invloed heeft op de lengteas van het lichaam van de patiënt. Deze kracht zal een golf van beweging naar het hoofd sturen, gevolgd door een terugkaatsende golf naar de voeten toe. De osteopaat gebruikt de navel, een beschadiging van de huid of een ander opvallend lichaamskenmerk om de golfbeweging in de gaten te houden. Als de terugkaatsende golf weer bij de voeten komt, past de osteopaat dezelfde buigende kracht opnieuw toe en creëert zo een op- en neergaande pompbeweging. Deze techniek kan de osteopaat ook combineren met een krachtige zoolwaartse buiging van de voeten, zodat de peesstructuren aan de voorkant van het lichaam worden opgerekt. Een volledige beschrijving van de Dalrymple-pomptechniek met illustrerende foto’s is verkrijgbaar bij de American Osteopathic Association.3
 

Voedingsgeneeskunde
Oudere mensen die klagen over rusteloze benen in bed tijdens het slapen hebben misschien baat bij ijzersupplementen, maar dan moet eerst worden onderzocht of er bij hen wel een ijzertekort aan deze conditie ten grondslag ligt.4
 

Nederland
In Nederland geeft de Stichting Restless Legs Nederland (www.stichting-restless-legs.org) voorlichting aan artsen en patiënten en stimuleert onderzoek naar dit syndroom.
Harald Gaier
Harald Gaier is erkend natuurgenezer, osteopaat, homeopaat en kruidengenezer. Hij is verbonden aan The Health Equation en The Irish Centre of Integrated Medicine in County Kildare (www.drgaier.com).

1 Allgemeine Homoeopathische Zeitung, 1961; 206: 114-115
2 M.V. Ragucci et al., Fortieth Annual Am Ost Ass Rsearch Conference Abstracts: 1996
3 Zie American Osteopathic Association (Bureau of Research), Foundations for Osteopathic Medicine. Philadelphia, PA: Lippincott, Williams & Wilkins, 1997: 956-958
4 Bartram, Thomas, Bartram’s Encyclopaedia of Herbal Medicine. Londen: Robinson Publishing Limited, 1998: 370