Een ‘uitgebalanceerd dieet’ is voor de meeste mensen fictie. En voor het behoud van een goede gezondheid moet je meer dan de aanbevolen hoeveelheden supplementen nemen.

Vraag dokter Google of je supplementen nodig hebt en het nadrukkelijke antwoord is ‘Nee hoor, die heb je niet nodig, want je krijgt alle benodigde voedingsstoffen binnen door het volgen van een gezond, evenwichtig dieet’. Stel de meer gerichte vraag: ‘Zijn vitaminen geldverspilling?’ en je krijgt een nog gespierdere reactie, met de strekking dat je niet alleen je euro’s beter door een toilet kan spoelen, maar dat supplementen ook nog je gezondheid kunnen schaden.

Ook het Voedingscentrum stelt dat in Nederland vitaminetekorten bijna niet voor komen wanneer je een gezond voedingspatroon volgt, terwijl te veel aan vitamines schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Sommige groepen mensen hebben volgens het Voedingscentrum echter wel extra vitamines nodig.1

Na jarenlang de benadering van het uitgebalanceerde dieet te hebben gevolgd, accepteerde de American Medical Association met tegenzin dat vitaminen in ieder geval geen kwaad konden. Maar dit standpunt veranderde in 2019 toen een grootschalig onderzoek concludeerde dat vitaminen en supplementen die calcium of vitamine D bevatten zelfs het risico op een beroerte kunnen verhogen en dat geen enkele vitamine of mineraal je kan beschermen tegen hartaandoeningen of je levensduur kan helpen verlengen.

‘Het wondermiddel of de panacee waarnaar mensen blijven zoeken in voedingssupplementen bestaat niet’, zegt hoofdonderzoeker Erin Michose van de Johns Hopkins University School of Medicine.2

Een jaar daarvoor was het pad al geëffend door een ander spraakmakend onderzoek dat tot vergelijkbare conclusies was gekomen: het nemen van een multivitamine- of mineralensupplement zal je kansen op het krijgen van hartaandoeningen, de grootste doodsoorzaak van het Westen, niet verkleinen.3

Dan was er nog het kribbige opinieartikel – opnieuw van artsen van Johns Hopkins – dat eerder beroemd werd om zijn kop dan om zijn inhoud. De kop luidde eenvoudig: ‘Genoeg is genoeg: stop met het verspillen van geld aan vitamine- en mineralensupplementen’.4

De ADH is niet voldoende

Een nieuwe studie is het daarmee eens. Dat supplementen inderdaad niet veel voor je gezondheid zullen doen, komt echter doordat het falen ervan al besloten ligt in de hoeveelheid die je dagelijks zou moeten nemen, de ‘aanbevolen dagelijkse hoeveelheid’ of ADH.

De ADH heeft een zeer bescheiden ambitie: ziekten door voedingstekorten voorkomen, zoals scheurbuik of beriberi, en een zweem van gezondheid toevoegen bij toch al gezonde mensen, door een aanvulling op de voedingsstoffen die ze eigenlijk sowieso al uit hun evenwichtige dieet halen.

Dus wanneer onderzoekers de voordelen testen van supplementen op ADH-niveau, vooral bij oudere of zieke mensen, komen ze meestal met lege handen terug.

[su_image_carousel source=”media: 343720″ crop=”none” adaptive=”no” spacing=”no” align=”left” max_width=”100%” arrows=”no” dots=”no”]

 

Veel van de huidige ADH-waarden zijn al 80 jaar geleden vastgesteld en vaak gebaseerd op boterzacht bewijsmateriaal uit onderzoeksprojecten die slechts een paar maanden duurden. Eén project – waarbij werd gezocht naar de benodigde hoeveelheid vitamine C voor wondgenezing – vond plaats in 1944, tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het onderzoek was niet alleen zwak, maar ook onethisch, hoewel de bevindingen eruit nog steeds worden aanvaard.

Onderzoekers van het beruchte Britse Sorby Research Instituut kregen de mogelijkheid om een ​​reeks medische experimenten uit te voeren op gewetensbezwaarden. Voor het wondgenezingsonderzoek werden 20 rekruten uitgehongerd, waarna ze gecontroleerde hoeveelheden vitamine C toegediend kregen.

Tijdens dit proces kregen de ondervoede rekruten te maken met levensbedreigende noodsituaties, waardoor velen er langdurige gezondheidsproblemen aan overhielden, zo ontdekten onderzoekers van de Universiteit van Washington onlangs.5

Tegen het einde van de helse proef verklaarden de onderzoekers van het Sorby Instituut dat de wondgenezing al versneld zou worden bij slechts 10 mg vitamine C. Tot op de dag van vandaag beveelt de Wereldgezondheidsorganisatie deze hoeveelheid aan om de vorming van littekenweefsel te stimuleren.

Maar eigenlijk heeft het lichaam 95 mg per dag nodig om wondgenezing te ondersteunen, zeggen de Washington-onderzoekers. In hun eigen analyse ontdekten ze dat de aanbevolen 10 mg littekens veroorzaakte die 42 procent zwakker waren dan littekens gevormd na inname van 80 mg.

Dus hoe hebben we het zo lang zo verkeerd kunnen doen? Niemand deed het huiswerk, zeggen de Washington-onderzoekers: de Sorby-aanbevelingen werden zonder meer geaccepteerd en de gegevens werden nooit opnieuw geanalyseerd, tot nu toe, bijna 80 jaar later.

[su_image_carousel source=”media: 343721″ crop=”none” adaptive=”no” spacing=”no” align=”left” max_width=”100%” arrows=”no” dots=”no”]

De ADH versus SONA

• De ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) werd in de jaren 40 van de vorige eeuw opgesteld en bepaalt de niveaus van vitamines en mineralen die je nodig hebt om tekorten, zoals scheurbuik of beriberi, te voorkomen en je gezondheid op peil te houden.
• De SONA (aanbevolen optimale dagelijkse inname) is gebaseerd op een 15 jaar durend onderzoek naar de hoeveelheden voedingsstoffen die gezonde en ziektevrije mensen innemen.

Er klopt helemaal niets van

Als de huidige richtlijnen voor wondgenezing een factor negen afwijken, wat is er dan nog meer mis met de vitamineniveaus? Vrijwel alles, zo lijkt het, omdat het idee van een uitgebalanceerd dieet een mythe is.

Een van de beroemdste voorvechters van hooggedoseerde vitaminen was biochemicus Linus Pauling, die pleitte voor een grote hoeveelheid vitamine C, tot wel 10 g per dag, maar de invloedrijkste is misschien wel onderzoeker dr. Emanuel Cheraskin van de Universiteit van de Alabama School of Medicine, wiens werk de basis vormt van de SONA-niveaus (de aanbevolen optimale hoeveelheid nutriënten) die we echt zouden moeten nemen.

SONA-niveaus zijn vaak 10 keer zo hoog als de ADH, wat komt doordat je de voedingsstoffen die je nodig hebt niet binnenkrijgt uit alleen het voedsel dat je eet. ‘We waren ervan uitgegaan dat ons onderzoek zou uitwijzen dat voeding van belang is voor een goede gezondheid, maar we ontdekten ook dat het zelfs met een optimaal voedingspatroon toch nog belangrijk is om supplementen te nemen’, schreef Cheraskin in een essay aan de International Academy of Science.6

Niet dat velen een optimaal dieet volgen, maar zelfs wie dat wel doet, krijgt waarschijnlijk via de voeding niet alle voedingsstoffen binnen die ons lichaam nodig heeft. Verwerking, transport, opslag, inblikken en koken dragen allemaal bij aan de tijdsduur, voordat voeding in onze maag belandt en deze stappen ‘vernietigen voedingsstoffen op een wijze die zelfs voor de meest gezondheidsbewuste mensen moeilijk te bestrijden is’, schrijft hij.

We verkeren vaak om te beginnen al niet in optimale gezondheid. We raken gestrest, we sporten niet, we roken of drinken en worden blootgesteld aan milieuvervuilende stoffen, we nemen medicijnen en worden ouder, en al deze factoren putten onze natuurlijke voorraden voedingsstoffen uit.

Dan het evenwichtige dieet dat we zogenaamd allemaal eten: ongeveer de helft van alle Amerikanen die in het ziekenhuis belanden, is ondervoed – door gebrek aan de benodigde essentiële voedingsstoffen, omdat ze voedsel eten dat wel smakelijk en verslavend is, maar geen voedingsstoffen bevat.7

Hoewel schokkend, is dit niet verrassend, aangezien 90 procent van de Amerikanen nog niet eens 150 gram groenten per dag eet en zoals Cheraskin heeft opgemerkt, krijgen zelfs degenen die dat wel doen waarschijnlijk niet de hoeveelheid nutriënten binnen die ze nodig hebben.

Het resultaat is een generatie ondervoede mensen en een epidemie van chronische ziekten, vooral in westerse landen, ook al is er voldoende voedsel.8

In de woorden van cardioloog Mike Fenster: ‘Een van de bepalende kenmerken van het moderne westerse dieet is dat verse groenten en fruit worden vervangen door geraffineerde koolhydraten en andere bewerkte producten. Deze voedingskeuzes verstoren direct onze stofwisseling – vooral ons individuele darmmicrobioom – en produceren een breed scala aan ziekten en gebreken.’9

Voor het berekenen van de dagelijks benodigde hoeveelheden van voedingsstoffen onderzocht Cheraskin (samen met zijn collega William Ringsdorf ) wie van de ongeveer 13.500 onderzoeksdeelnemers al meer dan 15 jaar ‘vrij waren van symptomen en tekenen van lijden’.

Op basis van die gegevens berekenden ze de niveaus van voedingsstoffen die de gezondste deelnemers binnenkregen, zowel uit een gezond dieet als via supplementen. Daarnaast berekenden ze de gemiddelde hoeveelheid vitaminen die we elke dag nodig hebben om een ‘optimale gezondheid’ te behouden; dat wil zeggen leven zonder pijn, klachten of symptomen van een chronische aandoening, ofwel een leven vrij van ziekte.

Zoals Cheraskin en Ringsdorf ontdekten, moeten de eiwitniveaus ‘om het welzijn te bevorderen (…) misschien tien keer zo hoog zijn als voorgesteld door de National Onderzoeksraad.’6

Met behulp van deze berekeningen ontwikkelde Alex Schauss van het Southwest College of Naturopathic Medicine de SONA-schaal voor het bereiken van een optimale gezondheid, hoewel Cheraskin zijn bevindingen vereenvoudigde tot lijsten met voedingsmiddelen die je volop of met mate zou moeten eten, of die je dient te vermijden.

De epidemie van chronische aandoeningen heeft het idee van het evenwichtige voedingspatroon de das omgedaan. Hartaandoeningen, sommige vormen van kanker, diabetes en obesitas zijn gebreksziekten door slechte voeding en ondervoeding, waartegen laaggedoseerde supplementen niets zullen uitrichten. Het lijkt er echter op dat artsen dat niet hebben opgemerkt en zolang de nadruk blijft liggen op behandeling in plaats van preventie, zal dat ook nooit gebeuren.

 

Bronnen
1 www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamines.aspx
2 Ann Intern Med, 2019; 171: 190–8
3 Circulation, 2018; 11: e004224
4 Ann Intern Med, 2013; 159: 850–1
5 Am J Clin Nutr, 2021; nqab262
6 Diet & Supplementation: Keys to Optimal Health, International Academy of Science, 2005
7 Int J Gerontol, 2017; 11: 56–61
8 Nature, 2014; 515: 518–22
9 The Fallacy of the Calorie: Why the Modern Western Diet is Killing Us and How to Stop It. Koehler Books, 2014