Als het gaat om vaccins en Covid-19 doet Facebook wat de Amerikaanse regering verlangt

Termen als ‘nepnieuws’ en ‘antivaxers’ worden gebruikt om mensen aan te vallen die de officiële medische lijn in twijfel trekken, vooral in deze rare Covid-tijden. Maar er is maar één manier om uiteindelijk aan de weet te komen of dit klopt of niet. En dat is door het verstrijken van de tijd.

Op dit moment varen socialemediaplatforms op het kompas van de CDC (het Amerikaanse RIVM) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) als het gaat om de Covid-wateren en vaccinatiegerelateerde berichten en video’s.

Maar zelfs zonder het voordeel van de tijd weten we dat we daarmee soms bedrogen kunnen uitkomen. Journalist Jeremy R. Hammond heeft Facebook-berichten geplaatst over vaccins die op feiten zijn gebaseerd, maar door de factcheckers van het platform toch als ‘onbetrouwbaar’ werden beoordeeld.

Toen hij bijvoorbeeld schreef dat vaccins hersenschade kunnen veroorzaken, werd dit als nepnieuws gebrandmerkt, terwijl in de handleiding van Merck dit staat vermeld als mogelijke bijwerking van een van hun vaccins.

Ook Hammonds bericht dat de hoofdwetenschapper van de WHO had gelogen over de veiligheid van vaccins kreeg het stempel onwaar. Aangetoond is dat dr.Soumya Swaminathan, na geruststellende geluiden te hebben gemaakt over hoe vaccins over de hele wereld worden toegediend ‘zonder risico’, later in een WHO-bijeenkomst verklaarde dat ‘we niet genoeg kunnen benadrukken dat veel landen echt niet zulke goede veiligheidscontrolesystemen hebben’ en dat het risico van een ernstige bijwerking van een vaccin ‘altijd aanwezig’ is.

Liefhebbers (en aandeelhouders) van Facebook zouden kunnen beweren dat het platform een onafhankelijk, emotieloos en neutraal doorgeefluik is, maar dat het – vooral in een crisis – wel de publieke plicht heeft om geen onwaarheden en paniek te verspreiden, in navolging van het in Amerika veelgehoorde motto dat we vrijheid van meningsuiting hebben, zolang we niet willens en wetens paniek zaaien door zomaar ‘brand!’ te roepen in een drukbezocht theater.

En als je geen expert bent, dan wend je je tot erkende bronnen zoals de CDC (of in Nederland RIVM) of WHO om na te gaan of beweringen wel kloppen. Tot zover geen nieuws onder de zon, maar er zit hieraan ook nog een andere kant.

Het lijkt erop dat Facebook na dwang vanuit de Amerikaanse overheid overstag ging, toen het democratische congreslid Adam Schiff in februari 2019 dreigde met nieuwe wetgeving die de immuniteit van Facebook op grond van de Communications Decency Act – hierin staat dat beheerders van internetplatforms niet aansprakelijk gesteld kunnen worden voor wat derden op het platform schrijven – op zou opheffen, tenzij het algoritmen invoerde om ‘desinformatie over vaccins’ en advertenties daarover tegen te gaan.

Facebook-oprichter Mark Zuckerberg zag deze wetgeving als een dodelijke slag voor de enorme advertentie-inkomsten en riep de CDC en de WHO op om te helpen bij het identificeren van berichten met foute informatie, die onder ouders twijfel over vaccins zouden kunnen veroorzaken.

Dit ongepaste handjeklap werd onthuld door advocaat Robert F. Kennedy Jr., die een rechtszaak tegen Facebook aanspant. De donatieknop van zijn non-profitorganisatie Children’s Health Defense, die juridische ondersteuning biedt aan ouders van kinderen met vaccinschade, werd van de Facebook-pagina verwijderd, omdat daar ‘foutieve informatie’ verspreid zou worden over vaccinaties en het nieuwe 5G-netwerk.

Het is, zoals hij in zijn verzoekschrift stelt, ongrondwettelijk dat Facebook, als vertegenwoordiger van de overheid, de vrijheid van meningsuiting beknot – en erger nog, ook ‘geldige en waarheidsgetrouwe uitspraken’ censureert.

De opstellers van de Amerikaanse grondwet waren zich volledig bewust van de overheidscontrole op de ‘vrije pers’ in het Engeland van de zeventiende eeuw, toen druklicenties alleen werden verleend aan de meest overheidsgezinde stemmen.

Het eerste amendement in de Amerikaanse grondwet (over vrijheid van meningsuiting, pers en vereniging) was een poging om juist te voorkomen dat het Amerikaanse Congres soortgelijke stappen zou kunnen zetten.

Volgens Kennedy is Facebook in wezen toch een moderne drukpers die aan het lijntje van de regering loopt. Door de berichten van zijn groep te omschrijven als geldig en waarheidsgetrouw, omzeilt Kennedy het tegenargument dat ze onverantwoordelijk en onwaar zijn. Hij stelt dat, ook al staat het theater niet in brand, de bedrading er wel heel slecht uitziet en dat er op zijn zachtst gezegd gevaar dreigt.

Dat is de functie van mensen die de gevestigde orde tegenspreken. Zij helpen licht te schijnen in de donkere hoekjes die regeringen en bedrijven liever voor ons verborgen houden en zorgen ervoor dat maatregelen worden omgebogen in een veiligere richting, die de burger de minste schade berokkent.

Daarmee worden de zogenaamde ‘nepnieuws’-verkopers en ‘antivaxers ‘onderdeel van de complexe patronen waaruit uiteindelijk de waarheid ontstaat. En zoals altijd zal de tijd het leren.