Nieuwe beweging in opmars om het aantal medicijnen terug te dringen

Vaste lezers hebben misschien uit eerder verschenen artikelen op deze pagina’s kunnen opmaken dat de geneeskunde verstrengeld is in een dodelijke omhelzing met de medicijnindustrie, die de dood van miljoenen onschuldige mensen op het geweten heeft uit naam van winstbejag. We hebben vervolgens geleerd dat we ons hebben vergist in dit geloof en dat die relatie er helemaal niet is. We bieden uitgebreid onze excuses aan bij artsen, apothekers en farmaceutische bedrijven vanwege deze valse verdachtmakingen.

Achteraf gezien was die verontschuldiging eigenlijk wat al te onderdanig en veel te voorbarig, maar wel schijnt er een nieuw licht aan de horizon met de inspirerende naam ‘deprescribing’, waarmee ‘minder recepten uitschrijven’ wordt bedoeld. Oké, deprescribing is niet echt poëtisch, maar het is dan ook bedacht door artsen en apothekers.
Ja, deprescribing is een trend die begon in Canada en die daar – en in Australië en Groot-Brittannië – momenteel opgang maakt. Zoals de naam al suggereert, gaat het erom mensen van de receptmedicijnen af te krijgen. Nu dacht men altijd dat dit zo ongeveer het allergevaarlijkste en meest onverantwoordelijke was wat je als arts maar kon doen en dat de patiënten toch op zijn minst spontaan in brand zouden vliegen binnen 43 minuten na het stoppen met de medicatie.

Maar dat gebeurt niet. Deprescribing Canada (DC) zegt dat de hoeveelheid voorgeschreven medicijnen met 27 procent is afgenomen in slechts 6 maanden – en er is nog niemand ontploft. Met andere woorden, mensen die zich laten beïnvloeden door DC verlagen de hoeveelheid medicijnen die ze innemen met meer dan een kwart, zonder nadelige effecten.
En de meeste patiënten willen liever minder medicijnen. Volgens een enquête zou 70 procent van de patiënten blij, of zelfs extatisch zijn, als ze minder medicijnen konden slikken, mits de arts er achter zou staan. En dan kan een beletsel zijn voor artsen.

De strategie van DC is om de arts over te slaan en zich direct tot de patiënt te richten, waarbij de apotheker meteen ook wordt meegenomen. Voor een studie kregen patiënten informatiebrochures uitgedeeld, waarna de hoeveelheid kalmeringsmiddelen op recept de daaropvolgende 6 maanden afnam met 27 procent.
‘Langzaam maar zeker brengen we een cultuuromslag teweeg. Als patiënten nu naar een arts gaan voelen ze zich mondig genoeg om te vragen of al hun medicijnen wel echt nodig zijn,’ zegt Cara Tannenbaum, een van de drijvende krachten achter DC.

En er moet wel iets gebeuren. In Canada slikt 66 procent van de mensen boven de 65 dagelijks minstens 5 medicijnen en 27 procent slikt er 10 of meer. Dat is geen ongebruikelijk beeld. In het VK neemt ongeveer de helft van de 65-plussers 5 medicijnen per dag en volgens onderzoekers van de University of Cambridge namen sommigen wel 23 verschillende pilletjes per dag.1
Er belanden vijf maal zoveel ouderen in het ziekenhuis door voorgeschreven medicijnen als mensen van dezelfde leeftijd die geen medicijnen gebruiken. Zelfs de Wereldgezondheidsorganisatie WHO was verontrust door de risico’s; in 2017 bestempelde de WHO medicijnengerelateerde schade – in de goede oude tijd noemden we dat ‘iatrogeen’ – tot ‘wereldwijde epidemie’.
Bijna dagelijks verschijnt er onderzoek dat deze visie beaamt. Een recente studie onderzocht protonpompremmers (PPI’s) ofwel maagzuurremmers. Deze horen wereldwijd tot de meest voorgeschreven medicijnen en wie er geen recept voor krijgt, kan ze altijd in de plaatselijke drogisterij kopen. De schatting is dat PPI’s zeven van de tien keer ‘zonder duidelijke indicatie’ worden voorgeschreven. Ja, artsen schrijven ze voor alsof het snoepjes zijn.

Maar dat zijn ze absoluut niet. Van de mensen die een PPI slikken overlijdt bijna 5 procent eraan, vaak vanwege een grotere gevoeligheid voor hartziekte, chronische nierziekte of maagkanker door het medicijn. En als u er niet aan overlijdt kan de PPI ook nog leiden tot dementie of longontsteking en verhoging van het risico op botontkalking en botbreuken. En dat allemaal om maagklachten te behandelen.2

De deprescribing-trend is de afgelopen vier jaar een heel eind gekomen – en er is nog een lange, lange weg te gaan. Momenteel is de beweging te klein om bedrijven als Grijns & Co. te verontrusten. Mocht de beweging succes hebben, dan moeten we misschien alsnog onze onderdanige excuses opdissen maar dat doen we dan ook heel graag.