We denken allemaal te weten waar fysieke pijn vandaan komt. Een deel van uw lichaam raakt gewond, u verbrandt of snijdt zich, u breekt of kneust iets, en u voelt pijn. Of de pijn begint als een bepaald lichaamsdeel het begeeft, zoals bij een overbelaste knie, of als er iets verslijt, bijvoorbeeld.

het kraakbeen, waardoor de delen niet langer makkelijk over elkaar glijden.

Met andere woorden: pijn is voornamelijk een soort mechanisch probleem, een apparaat dat kapot is gegaan doordat uw lichaam versleten is of breekt. Er kan ook sprake zijn van auto-immuniteit, het containerbegrip dat we gebruiken als we de ware oorzaak niet weten, als ons lichaam om een of andere duistere reden besluit tegen zichzelf te vechten.

Deze uitgave van Medisch Dossier over pijn rekent af met deze simplistische ideeën. Cate Montana meldt in ons hoofdartikel (pagina 24), dat uit nieuw onderzoek blijkt dat veel gevallen van rugpijn niets te maken hebben met slijtage, maar veroorzaakt worden door infecties: door bacteriën – in het bijzonder de soort die gewone, alledaagse acne veroorzaakt – maar ook door schimmels en andere soorten darmbacteriën. Deze bacteriën dringen de weefsels binnen en zorgen voor allerlei pijn.

Behalve rugpijn kunnen bacteriën als deze ook de hardnekkigste soorten gewrichtsontsteking veroorzaken. Toen Sean Codling als twintiger de ziekte van Bechterew kreeg, werd hem voorspeld dat hij op zijn dertigste in een rolstoel zou zitten (pagina 56). Maar hij ontdekte dat bacteriën de oorzaak waren van zijn ontstoken gewrichten.

Niet alleen infecties veroorzaken pijn; veel pijn komt eenvoudigweg door stress. Psycholoog David Wise en uroloog Rodney Anderson, die zich beiden hebben gespecialiseerd in bekkenpijn, zeggen dat die vaak een psychische/emotionele oorzaak heeft: ‘De belangrijkste factor is een chronisch verkrampt, samengetrokken bekken – een karakteristieke reactie op jarenlange zorgen – die leidt tot gespannen, geïrriteerd bekkenbodemweefsel.’

Behalve door stress kan dit ook worden veroorzaakt door een emotioneel of psychisch trauma, of door opeenvolgende spanningen, waardoor iemands spieren voortdurend in een aangespannen positie staan. Onlangs meldde zich iemand in een pijnkliniek, bij wie de pijn was begonnen op het moment dat zijn vriendin te horen kreeg dat ze kanker had.

En als we onze pijn kunnen wegdenken, betekent dat dat er meer aan de hand is, en ook dat onze pijn minder wordt zodra we iemands hand vasthouden, zoals uit recent onderzoek blijkt.

Een vriendin van me had zo’n enorme rugpijn dat ze, als het op zijn ergst was, weleens aan zelfmoord dacht. Op een dag legde haar broer (deskundig op het gebied van pijn) haar uit dat haar pijn een mentale terugkoppeling was, en dat ze een eenvoudig trucje kon proberen. Elke keer dat ze pijn had, moest ze die een naam geven – ‘stekend’, ‘scherp’, wat dan ook – en er dan niet meer aan denken en haar aandacht op iets anders richten. Dat probeerde ze een paar dagen… en ze heeft nooit meer last van haar rug gehad.

Als bacteriën, stress of emotionele pijn de oorzaak zijn van fysieke pijn, verschilt de oplossing nogal van de mechanisch-georienteerde behandelingen van de moderne geneeskunde. Het vereist veel speurwerk om therapeuten te vinden die de dieper gelegen oorzaken begrijpen en betrouwbare behandelingen hebben ontwikkeld.

Toen Codling zich inlas en ontdekte dat zijn situatie weleens zou kunnen samenhangen met een allergie, maakte hij een afspraak bij John Mansfield, een inmiddels overleden lid van ons redactieteam, die pionier was op het terrein van allergieën en reuma.

Toen bleek dat allergie niet het hele verhaal was, ging Codling verder met zijn zoektocht en ontdekte een verband met infectie.
In zijn geval was de oplossing eenvoudig – een verandering in zijn voeding – maar de weg ernaartoe vergde jaren van zoeken en graven, en niet opgeven.

En dat is de kern van het probleem. Aangezien er zo weinig is wat we echt weten over de bron van allerlei ziekten – en vooral van pijn – moet je een bepaalde stelling innemen als je met pijn kampt: dat je hoe dan ook een oplossing zult vinden.

Want het ergste bij pijn, zeggen Wise en Anderson, is niet de pijn zelf. We zijn in staat vele soorten pijn te verdragen, denk maar aan vrouwen die een kind baren. Het wordt pas een probleem als je gaat geloven dat het nooit meer beter wordt, dat je je hele leven met die pijn moet blijven rondlopen.

Als een arts dat ooit tegen u zegt, maak u zich dan zo snel mogelijk uit de voeten en ga op zoek naar een andere therapeut. Er is bijna altijd een manier om beter te worden. Uw arts kent die manier gewoon niet, en u hebt haar nog niet gevonden.