Je zou je arts net zo min advies vragen over voeding als dat je bij een woestijnnomade naar de geheimen van sneeuw zou informeren. De artsenkennis over voeding is zeer minimaal; er wordt tijdens de vijf jaar durende geneeskundestudie dan ook maar een uur of tien besteed aan voedingsleer.

Of je nou popcorn eet of broccoli…

De meeste artsen hangen de, voor het eerst in 1878 door de Duitse voedingsdeskundige Max Rubner geopperde, ‘een-calorie-is-een-calorie’ theorie aan. Interessant genoeg werd deze visie in de vijftiger jaren van de vorige eeuw herzien door de suikerindustrie, toen haar producten tijdelijk onder vuur kwamen te liggen – totdat het gevaar, of de kritiek, succesvol werd afgewend door te stellen dat niet suiker, maar verzadigde vetten in dierlijke producten de boosdoener waren van het dichtslibben van onze aderen. Een opvatting die tot op heden nog opgeld doet.

Het ‘een-calorie-is-een-calorie’ kamp is ervan overtuigd dat het allemaal met hoeveelheid en niet met kwaliteit te maken heeft: alle calorieën zijn gelijk… Volg dit pad naar z’n logische conclusie en je passeert een groot zwart gat om in een parallelle wereld terecht te komen, waar sprookjes ineens waarheid zijn. In deze verwrongen werkelijkheid bestaat geen direct verband tussen wat we eten en onze totale gezondheid, zolang we maar genoeg van alles eten. Iemand die dagelijks 500 calorieën aan chocopopcorn eet, is dan net zo gezond als iemand die evenveel calorieën aan broccoli wegwerkt.

Nog maar de helft echt voedsel in de supermarkt

Aangezien de ‘een-calorie-is-een-calorie’ traditie de heersende gedachte is binnen de geneeskunde, blijft de wereld enorme bedragen uitgeven aan het behandelen van de zieken (volgens de laatste tellingen gaat het om jaarlijkse bedragen van 105 miljard pond in Engeland en 3 biljoen dollar in de Verenigde Staten). Bedragen die blijven stijgen. Je zou kunnen zeggen omdat mensen langer leven, maar dat is te simplistisch gesteld: het echte probleem is een ongezonde levensstijl.

Een recente studie onderschrijft deze stelling. Engeland blijkt het slechtste jongetje van de klas met een percentage van ruim 50 procent meervoudig bewerkte producten in de gemiddelde supermarkt. Echt voedsel is vervangen door flink gezouten snacks, gezoete granen, industrieel gebakken brood, kunstmatige toetjes, kant-en-klaarmaaltijden en zoete frisdranken, aldus de The Guardian.1

De Britse supermarkt is de minst gezonde van 19 door de Braziliaanse universiteit van Sao Paolo onderzochte landen. Duitsland heeft de dubieuze reputatie een tweede plaats te bezetten op deze ranglijst, met een percentage van 46 procent bewerkte producten. Op de derde plaats staat Ierland met 45 procent ‘non-voedsel’ in het schap.

Met kwaliteitsvoeding 110 jaar oud

Anders dan de artsen spreekt onderzoeker Carlos Monteiro zijn grote zorg uit over de invloed van al deze bewerkte voeding op onze gezondheid en obesitas. ‘Kijk naar ontbijtgranen als Fruit Loops. Ze bevatten 50 procent suiker maar geen enkel stukje fruit. Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn in wezen nieuwe creaties van de voedingsindustrie, gebaseerd op uiterst goedkope ingrediënten waarmee een aantrekkelijk product gemaakt wordt.’ Ze worden niet alleen heel aantrekkelijk gepresenteerd, maar zijn ook uiterst verslavend.

De ‘kwaliteit-in-plaats-van-kwantiteit’ gedachte (lijnrecht tegenover de ‘een-calorie-is-een-calorie’ theorie) is onderzocht door Valter Longo, professor aan de University of Southern California. Hij is ervan overtuigd dat we 110 jaar oud kunnen worden als we gezond eten. Niet alleen speelt de kwaliteit van het voedsel een rol, ook de hoeveelheid: we moeten minder eten en viermaal per jaar een dag vasten inbouwen waarop we minder dan 800 calorieën per dag binnenkrijgen (dat is een interessante gedachtegang voor het ‘een-calorie-is-een-calorie’ kamp).

Chronische ziekten met goed eten te lijf

Goed en minder eten kan een hoop chronische ziekten opheffen, zegt Longo, zelfs multiple sclerose en sommige vormen van kanker. Hij voerde vijftien klinische onderzoeken uit om deze stelling te bewijzen. En hij voegt de daad bij het woord door zijn suikerinname en ook de koolhydraten uit pasta, brood en rijst te beperken. Hij haalt deze liever uit groenten, en eiwitten uit noten en zalm in plaats van andere dierlijke bronnen.

Het is geen lastig dieet. ‘Ik hou van eten. Ik heb nooit honger: mijn vrienden kunnen niet geloven hoeveel ik eet. Ik eet meer dan anderen, maar krijg minder calorieën binnen,’ vertelde de professor in The Times.2 Longo weet dat het over kwaliteit gaat en niet over kwantiteit.

Literatuur
1. The Guardian, 3 februari 2018
2. The Times, 27 januari 2018