Ik heb nog niet zo lang geleden te horen gekregen dat ik colitis ulcerosa heb, een chronische ontsteking van mijn dikke darm. Mijn arts wil dat ik zo snel mogelijk met medicijnen begin, maar ik probeer liever eerst een natuurlijke aanpak. Wat kunt u mij aanraden? – C.S.

Colitis ulcerosa (CU) betekent letterlijk een ontsteking (-itis) van de dikke darm (colon) met zweren (ulcera). CU valt samen met de ziekte van Crohn onder de noemer inflammatoire darmziektes (Inflammatory Bowel Disease, IBD). Beide aandoeningen zijn chronische ontstekingsziektes van de darm en blijven vaak levenslang bestaan. Bij CU beperkt de ziekte zich echter tot de dikke darm en de endeldarm, en is alleen de slijmvlieslaag ontstoken die de binnenkant van de dikke darm bekleedt. Bij de ziekte van Crohn komen de ontstekingen behalve in de dikke darm, ook in de rest van het maag-darmkanaal voor. Daar kunnen ze ook de diepere lagen van de darmwand aantasten.1
Patiënten met CU kunnen last hebben van ‘rommelende darmen’ en diarree met bloed of slijm. Andere klachten zijn gewichtsverlies, buikkrampen, bloedarmoede, koorts en vermoeidheid. De klachten en de ernst ervan kunnen per patiënt sterk verschillen. Niemand weet precies wat de oorzaak van CU is, maar zowel genetische factoren als omgevingsfactoren lijken een rol te spelen.
De conventionele behandeling bestaat meestal uit medicijnen, zoals ontstekingsremmers en middelen die de afweer onderdrukken. Soms wordt er geopereerd en haalt de arts het ontstoken gedeelte van de dikke darm weg. Beide mogelijkheden zijn echter niet zonder risico’s. Bovendien werken ze ook niet altijd. Zo heeft 40 tot 60 procent van de IBD-patiënten geen baat bij de bestaande behandelingen.1
Het is dan ook niet verrassend dat veel patiënten zich wenden tot alternatieve methodes waarmee ze hun CU op een natuurlijke manier kunnen behandelen.

Voeding

Ruim tekorten uit de weg
CU gaat vaak gepaard met een tekort aan bepaalde voedingsstoffen. U kunt daarom samen met een deskundige therapeut opsporen welke specifieke tekorten u hebt. Door deze aan te vullen, kunt u zowel uw specifieke klachten als uw algehele gezondheid verbeteren. Supplementen die kunnen helpen, zijn de vitamines A, C, E en K, bètacaroteen, foliumzuur, calcium, magnesium, selenium en zink.2

Sluit voedselallergieën uit
Hoewel niet alle artsen een verband leggen tussen voedselallergieën en CU, is dit toch een van de eerste dingen die u moet nagaan. In één onderzoek volgden CU-patiënten een eliminatiedieet waaruit allergieopwekkende voedingsstoffen werden weggelaten. Deze patiënten hadden duidelijk minder klachten (vooral minder diarree en bloedingen in de endeldarm) dan patiënten die een normaal dieet bleven volgen.3
Voedingsmiddelen die vaak klachten veroorzaken, zijn zuivelproducten, varkensvlees, tomaten, sterk gekruid voedsel, citrusvruchten, appels, druiven en schaaldieren. U kunt uw klachten en het aantal opvlammingen van de ziekte ook terugdringen door voedingsmiddelen met zwavelhoudende aminozuren te mijden. Dat zijn bijvoorbeeld eieren, kaas, volle melk, ijs, mayonaise, sojamelk, wijn, mineraalwater, noten en groentes uit de kruisbloemenfamilie, zoals broccoli en bloemkool.2

Eet meer vezels
Als u te weinig vezels eet, hebt u meer kans op CU. Voeding met veel vezels kan daarom beschermend werken.4 Vooral psylliumvezels en gekiemde gerst (germinated barley foodstuff, GBF) kunnen een gunstig effect hebben.2 Als u echter een opvlamming hebt en uw klachten verergeren, kan het nodig zijn om minder vezels te eten totdat de ontsteking weer tot rust komt.

Gebruik minder suiker en vet
Als u veel suiker en dierlijke vetten eet, hebt u een grotere kans om CU te krijgen.5

Neem probiotica
In een dubbelblind onderzoek bij 116 CU-patiënten bleken probiotica even goed te werken als medicijnen. Eén groep patiënten kreeg onschadelijke Escherichia coli-bacteriën en een tweede groep een lage dosering mesalazine – een ontstekingsremmer die vaak bij CU wordt gebruikt. In beide behandelgroepen verdwenen de klachten bij ongeveer driekwart van de patiënten en hield de verbetering gemiddeld zes maanden aan.6 Een ander probioticumpreparaat dat gunstig werkte, bevatte vier Lactobacillus-stammen, drie Bifidobacterium-stammen en één Streptococcus-stam.7

Probeer essentiële vetzuren
In visoliesupplementen zitten veel omega 3-vetzuren, zoals EPA (eicosapentaeenzuur) en DHA (docosahexaeenzuur). Dergelijke supplementen kunnen ontstekingen helpen verminderen, zodat u minder ontstekingsremmende middelen nodig hebt. Uit veel onderzoeken blijkt dat CU-patiënten baat hebben bij omega 3-vetzuren.2

Andere voedingsstoffen
Andere voedingsstoffen die kunnen helpen om de klachten bij CU te verminderen, zijn bromelaïne (een eiwitafbrekend enzym uit ananas), quercetine (een natuurlijke antioxidant uit planten) en glutamine (een aminozuur en belangrijke bouwsteen van eiwitten).2 U kunt deze stoffen als voedingssupplement slikken.

Andere natuurlijke behandelingen

Overweeg Boswellia
De hars van de Boswellia serrata-boom (Indiase wierookhars of olibanum) wordt in de traditionele ayurvedische geneeswijze gebruikt voor de behandeling van ontstekingsziektes. Klinische onderzoeken bij patiënten met CU en andere chronische darmontstekingen hebben al veelbelovende resultaten opgeleverd.8 In één onderzoek slikte een groep CU-patiënten zes weken lang drie keer per dag een preparaat met 350 mg Boswelliahars. De controlegroep werd behandeld met sulfasalazine, een geneesmiddel tegen chronische darmontstekingen. Bij 82 procent van de patiënten die de hars hadden gekregen, verdwenen de klachten. Die uitkomst was vergelijkbaar met die voor de patiënten in de controlegroep, van wie 75 procent verbeterde.9

Slik aloë
Een andere natuurlijke ontstekingsremmer is aloë vera. In een dubbelblind onderzoek verminderden of verdwenen de klachten bij 47 procent van de patiënten die aloëgel hadden geslikt. Bij patiënten die een placebo hadden gebruikt, gebeurde dat in slechts 14 procent van de gevallen.10 Andere kruiden die kunnen helpen, zijn Ginkgo biloba (Japanse notenboom), gember, rode iep, fenegriek (Grieks hooi) en duivelsklauw.11

Gebruik melatonine
Melatonine is een natuurlijk hormoon dat kan helpen bij de behandeling van CU.12 In de Verenigde Staten is het als voedingssupplement vrij verkrijgbaar. Maar in Nederland is het als voedingssupplement alleen in zeer lage doseringen vrij te koop, en zijn hogere doseringen uitsluitend op recept verkrijgbaar. Verder onderzoek is nodig naar de bijwerkingen en mogelijke wisselwerkingen van melatonine met andere medicijnen.

Drink tarwegrassap
U kunt ook overwegen om regelmatig tarwegrassap te gaan drinken. In een onderzoek dronken CU-patiënten een maand lang dagelijks 100 ml tarwegrassap. Van deze patiënten verbeterde 78 procent, terwijl dat slechts voor 30 procent van de patiënten in de placebogroep het geval was.13

Probeer hypnotherapie
In een Brits onderzoek kregen 17 patiënten met actieve CU een hypnotherapiesessie van vijftig minuten die speciaal gericht was op de darmen. In de controlegroep luisterden de patiënten naar muziek. Bij de patiënten die een hypnosebehandeling hadden gehad, daalde de hoeveelheid interleukine-6 in het bloed met meer dan de helft. Interleukine-6 is een stof die aangeeft of er ontstekingen in het lichaam zijn. Bij de patiënten die naar muziek hadden geluisterd, veranderde er helemaal niets.14

1 J Clin Gastroenterol, 2007; 41: 799-809; Website van de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland, http://www.crohn-colitis.nl
2 Altern Med Rev, 2003; 8: 247-83
3 S Afr Med J, 1995; 85: 1176-9
4 Digestion, 1989; 44: 217-21
5 Gut, 1997; 40: 754-60
6 Lancet, 1999; 354: 635-9
7 Drugs, 2006; 66: 1371-87
8 Wien Med Wochen-schr, 2002; 152: 373-8
9 Eur J Med Res, 1997; 2: 37-43
10 Aliment Pharmacol Ther, 2004; 19: 739-47
11 Carcinogenesis, 2008; 29: 1799-1806; J Ethnopharmacol, 2008: 118: 367-72; Aliment Pharmacol Ther, 2002; 16: 197-205
12 Inflamm Bowel Dis, 2009; 15: 134-40
13 Scand J Gastroenterol, 2002; 37: 444-9
14 Am J Gastroenterol, 2008; 103: 1460-9