Diepe veneuze trombose (DVT) is altijd beschouwd als een gevaar bij lange-afstandvluchten. Uit recent onderzoek blijkt echter dat 17 procent van alle DVT optrad bij vliegen op korte vluchten.
Bij een Italiaans onderzoek uit het verleden, gepubliceerd in The Independent, was al gebleken dat op een relatief korte vlucht naar Rome bij 4,3 procent van de 568 passagiers stolsels werden gevonden (aangetoond met echografie); bij twee passagiers ontwikkelde zich een longembolie. Verder bleek dat de stolsels ontstaan in de eerste drie uur en dat ze groter en gevaarlijker worden in de daarop volgende uren.
DVT heeft betrekking op een stolsel oftewel trombus in een diep gelegen beenader (een ader die naast een slagader ligt), die meestal optreedt in rust. Het is levensbedreigend wanneer het stolsel losraakt van de wand van de ader en met de bloedstroom mee wordt verplaatst: men spreekt dan van een embolus. De embolus kan eindigen in de hersenen, de longen, het hart of andere organen, waar hij ernstige schade kan aanrichten.
Onderzoekers van de New Zealand Air Traveller’s Thrombosis study vonden bij 878 vliegtuigpassagiers die frequent verre vluchten maakten van meer dan tien uur, vier passagiers met een longembolie en vijf met DVT, hoewel de passagiers aspirine gebruikten of elastische kousen droegen. Van deze negen passagiers waren er trouwnes acht met verhoogd risico1.
Uit Noorwegen kwamen onlangs berichten waaruit bleek dat bij vliegreizen de stollingsactiviteit van het bloed bij iedereen, ook bij gezonde mensen, tijdelijk met 30 procent toeneemt2. Aspirine is het geneesmiddel van keuze om trombose bij reizigers te voorkomen. Een onderzoek toonde echter aan dat er wel 17.000 mensen mee moeten worden behandeld om een enkel geval van DVT te voorkómen3.
Gelukkig zijn er nog andere methoden ter preventie. Uw voeten bewegen met diverse oefeningen (onder andere flexen en strekken van de voeten gedurende twee minuten ieder halfuur) en enkele alternatieve methoden die we verderop zullen noemen, kunnen ervoor zorgen dat u in perfecte gezondheid landt.

* Houd uw vochtbalans in goede conditie
In tegenstelling tot wat er werd verwacht, bleek uit een Japans onderzoek dat bij passagiers die ieder uur een glas water dronken gedurende een vlucht van negen uur de dikte (viscositeit) van het bloed toenam. Bij degenen die een drankje met elektrolyten dronken (zoals een sportdrank), nam de viscositeit van het bloed echter niet toe4.
Vliegtuigpassagiers wordt aangeraden geen wijn te drinken, wijn veroorzaakt uitdroging. De resveratrol in rode wijn zorgt er echter wel voor dat de bloedplaatjes die nodig zijn bij de bloedstolling minder kleverig worden5. Er bestaan resveratrolpillen voor diegenen die geen wijn drinken.
* Gebruik voedingsmiddelen met antistollingseigenschappen
Pycnogenol, een extract van druivenpitten, is een van de bekendste stoffen met antistollingseigenschappen. Hij versterkt de haarvaatjes en stimuleert de bloedsomloop. Het is een geregistreerd product, dat wordt gefabriceerd door een Franse firma, en oorspronkelijk werd gewonnen uit de bast van de Franse zeepijnboom. Het product is tevens een sterk werkend antioxidant; het is een gestandaardiseerd mengsel van catechinen en oligomere proanthocyanidinecomplexen (OPC’s). Beide stoffen zijn in de handel als licht werkende bloedverdunners. Onderzoekers in Frankrijk toonden aan dat het gebruik van 100 mg/dag proanthocyanidine de haarvaten versterkt6, en dat 150 mg/dag de symptomen van chronische veneuze insufficiëntie kan doen afnemen7.
Nattokinase, een enzym dat voorkomt in natto, een voedselproduct uit Japanse gefermenteerde sojabonen, blijkt in dierproeven een fibrinolytische werking te hebben, oftewel het kan stolsels afbreken. De werking van de stof bij mensen is nog niet bekend8.
Bij 200 vrijwilligers met verhoogd risico werd onlangs een test uitgevoerd met Flite Tabs. Deze tabletten bevatten pinokinase, een gedeponeerd handelsmerk dat bestaat uit een mengsel van pycnogenol en nattokinase. De helft van de vrijwilligers kreeg vóór de langeafstandvlucht de tablet, de andere helft een placebo. Vóór en na de vlucht werden echo’s gemaakt. Het bleek dat degenen die het supplement hadden gekregen, niet alleen geen nieuwe DVT’s ontwikkelden, maar dat het aantal DVT’s bij hen statistisch significant was afgenomen. Daarentegen hadden vijf vrijwilligers in de controlegroep DVT gekregen en twee hadden oppervlakkige trombosen ontwikkeld9.

Ook knoflook, ginkgo biloba, vlaszaad en tomaten werken als bloedverdunners.

Lynne McTaggert

1Lancet, 2003; 362: 2039-44
2Lancet, 2006; 367: 832-838.
3Medscape Gen Med, 2002; 4: 4.
4JAMA, 2002; 287: 844-845.
5Thromb Res, 2002; 107: 141-145.
6Bordeaux Med, 1980; 13: 903-907.
7Ther Rev Med, 1981; 27-28 Sept: 1793-1802.
8Biol Pharmaceut Bull, 1995; 18: 1194-1196.
9Angiology, 2003; 54: T1-3.
 

kader
Welke andere maatregelen kunt u treffen?
• Draag steunkousen. Deze op maat gemaakte kniekousen van elastische vezels oefenen druk uit op bepaalde plaatsen van het been. Ze moeten strak om de enkels zitten (klasse 1 vliegsokken hebben een compressie van meer dan 20 mmHg bij de enkel: bijna drie keer zo hoog als gewone sokken); naar boven toe over de kuiten moet de druk afnemen. Hierdoor wordt het bloed uit het secundaire veneuze systeem onder de huid meer naar binnen gedrukt naar de diepe veneuze venen (aders). Bij een trial van deze kousen bij langeafstandvluchten bleek dat de kans op het ontstaan van DVT tot nul werd gereduceerd1.
• Slik vitamines. Neem enkele dagen voor u vertrekt en nadat u bent geland, vitamine E 400-800 IE /dag en vitamine B6 ( met name pyridoxine hydrochloride). Vitamine E werkt als antistollingsmiddel. Vitamine B6 vermindert de stollingsneiging van het bloed.
• Gebruik voedingsmiddelen met catechines en proanthocyanidines. Hieronder vallen cacao, chocola, groene en zwarte thee, rode en witte wijn, peulvruchten zoals linzen, ogenbonen, rode kidneybonen, peren, appels, cranberries, bosbessen, rode en witte druiven. Ze bevatten dezelfde actieve ingrediënten als Pycnogenol.

1Lancet, 2001; 357: 1485-1489