Vertrouw niet op de berichtgeving in de traditionele media over het ketodieet, zegt Rob Verkerk
Onzekerheid is een raar verschijnsel. Neem nu de recente coronavirusziekte, COVID-19. We weten simpelweg niet precies hoe het verder zal gaan. De traditionele, mainstreammedia houden desondanks vast aan de opvatting dat het virus een zeer reële bedreiging vormt die we serieus moeten nemen. We moeten erop vertrouwen dat onze medici ons leven zullen redden en we hebben een vaccin nodig.
Hoe zit het nu met de berichtgeving over ketogene diëten? Obesitas en obesitas gerelateerde ziekten zoals diabetes type 2 en coronaire hartziekten behoren tot de grootste bedreigingen voor onze gezondheid. Dat is een zekerheid die niemand betwist. Ze kunnen niet effectief met medicijnen worden behandeld (ook dat is zeker). Voedingsgewoonten en leefstijl zijn de belangrijkste oorzaken; stelselmatige, overmatige inname van met name geraffineerde koolhydraten is een van de grootste aanjagers van de hormonale stoornissen die ertoe leiden dat het lichaam uiteindelijk in deze complexe ziektetoestand belandt.
Dat alles beïnvloedt de energieopslag, eetlustbeheersing en het eetgedrag. Ketogene diëten behoren tot veel bestudeerde therapeutische diëten. Uitgevonden in de jaren 1920 aan de Johns Hopkins University om kinderen te helpen epilepsie te overwinnen toen medicijnen en zelfs hersenchirurgie faalden, worden ze nu met succes ingezet bij veel meer ziekten, waaronder obesitas, diabetes type 2, hersentumoren, Autisme, Dementie, Parkinson en ALS.
Maar heb je gemerkt hoe weifelend de berichtgeving over dit onderwerp is in de media? Het wemelt van de tegenstrijdige verhalen. November 2019 was er veel publiciteit rondom de verschijning van een intercollegiaal getoetst artikel van het Dixit Lab van de Yale Medical School. Hierin werd aangetoond dat het aantal snel reagerende T-cellen, van het type ‘delta gamma’, toenam bij muizen op een koolhydraatarm, vetrijk (ofwel ‘keto’) dieet.1
Deze T-cellen, die fungeren als schildwachten en schakels tussen de twee kanten van ons ongelooflijk geavanceerde immuunsysteem, namelijk de aangeboren en adaptieve kant, spelen een belangrijke rol als het gaat om de mate waarin we in staat zijn infecties te boven komen. Sommige mediakanalen verwelkomden dit onderzoek als een teken dat ketogeen eten bescherming zou kunnen bieden tegen de griep.
Daarna, in februari van dit jaar, meldden de media dat een ketodieet niet werkt voor gewichtsverlies of bij zwaarlijvigheid. Onthoud dat een van de belangrijkste redenen voor de populariteit van het ketodieet was dat mensen er positieve ervaringen mee hadden en er gewicht door verloren. Maar graaf je dieper, dan zie je dat de slechte pers te wijten is aan een muizenstudie.2
Die studie komt zelfs uit precies hetzelfde lab – het Dixit Lab van Yale – dat het eerdergenoemde onderzoek ook publiceerde. De nieuwe studie wees uit dat zwaarlijvige muizen het weliswaar goed deden op het ketodieet, maar slechts een week lang. Daarna ging het zo snel bergafwaarts met hun gezondheid, dat ze na twee of drie maanden dikker en zieker waren dan voor het dieet. De media smulden hiervan. Het wemelde van de verhalen met koppen als ‘Volgens Yale onderzoekers kan ketodieet gezond of schadelijk zijn, afhankelijk van tijdsduur’.
Vooral de kop in de Gladstone Observer uit Queensland, Australië vond ik erg leuk: ‘De echte reden waarom keto niet werkt’. De onzekerheid over het al dan niet werken van een medicijn loze, voedingsgerichte behandeling voor enkele van de lastigste ziekten waarmee we worden geconfronteerd, was nu bij de media omgeslagen in de zekerheid dat het niet zou werken. Dit alles gebaseerd op een paar muizen, terwijl werd genegeerd dat er een overvloed aan onderzoek onder mensen is en dat tienduizenden er persoonlijk veel profijt van hebben gehad.
Er was geen discussie, noch een evenwichtige berichtgeving over de beperkingen van de studie, zoals het feit dat het muizen betrof, geen mensen, of dat het ketogene dieet bij de muizen zo extreem was (slechts 0,1 procent energie uit koolhydraten), dat het elk zoogdier op den duur ziek zou maken, aangezien er totaal geen vezels of plantaardige voedingsstoffen in aanwezig waren. Of dat de muizen naar believen konden eten, zoveel en wanneer ze maar wilden.
Dat betekent dat ze geen profijt hadden van het vasten, een cruciaal proces dat de stofwisseling de tijd geeft om te herstellen, wat nodig is om de hormonale ontregeling die samenhangt met obesitas te normaliseren. Waar het op neer komt is dit: ken je een medicijnloze aanpak die geen miljardenindustrie achter zich heeft, dan kun je niet vertrouwen op wat de media erover zeggen. En staat er wel een miljardenindustrie achter, wantrouw dan evenzeer wat de media erover zeggen.
Dat benadrukt maar weer eens waarom tijdschriften zoals deze zo belangrijk zijn als vertolkers van op bewijs gestoelde en gezondheids bevorderende informatie.
BRONNEN
1 Sci Immunol, 2019; 4: eaav2026
2 Nat Metab, 2020; 2: 50–61