Meerdere medicijnen in je lijf

Een onderschat gevaar van medicijngebruik wordt veroorzaakt door de interacties met middelen die u misschien al lang niet meer gebruikt.

Stel dat u gisteren nog een Voltaren K (diclofenac) tablet heeft ingenomen om uw gewrichtspijn te verlichten en u gaat vandaag naar de huisarts waar u een antibioticum krijgt voorgeschreven vanwege een acute keelontsteking. Zou dat een probleem zijn? Ja, want diclofenac is na 24 uur nog steeds in het lichaam aanwezig en kan in combinatie met het antibioticum tot epileptische aanvallen leiden. Had de huisarts u moeten waarschuwen voor dat risico? Ja, als u de moeite had genomen te vermelden dat u die pijnstiller de vorige dag genomen had, maar dat heeft u misschien niet gedaan omdat u niet dacht dat het van belang was.
En dat is precies waar het wringt. De arts wordt het niet verteld omdat de patiënt niet weet dat hij dat zou moeten doen. Het belang ervan neemt toe naarmate de patiënt meer tabletten heeft genomen en het risico van een levensbedreigende interactie neemt toe met het aantal medicijnen dat tegelijkertijd wordt gebruikt. 

Registratie
Maar moet uw apotheker het probleem dan niet signaleren? Natuurlijk. En waarschijnlijk heeft hij ook nog een computerprogramma dat automatisch alarmeert wanneer u een gevaarlijke combinatie van geneesmiddelen heeft. Maar niet als u vrij verkrijgbare middelen gebruikt: die worden niet opgeslagen in zijn systeem en deze kunt u bovendien ook bij drogist of zelfs supermarkt kopen.
Na het nemen van een aspirine (acetylsalicylzuur) heeft uw lichaam dat na drie uur volledig opgenomen. Het effect op de bloedplaatjes – de kleine cellen die voor de bloedstolling zorgen – is echter na vier of vijf dagen nog steeds aanwezig. Dat betekent dat wanneer u in die tijd een stollingsremmer (of ‘bloedverdunner’ of ‘anticoagulans’) neemt, het risico van een onstelpbare bloeding (hemorragie) vertienvoudigt. Om die reden is het verstandig, een gedetailleerde lijst bij te houden van het eigen medicijngebruik en dit aan te bieden aan zowel de voorschrijvend arts als de verschaffend apotheker.

Onthouding
Gezien al deze feiten zou het misschien wel veilig zijn om pas na een week onthouding van alle medicatie een nieuwe pil te gaan gebruiken? Niet altijd. Als een patiënt bijvoorbeeld tien dagen lang aciclovir gebruikt ter behandeling van gordelroos, er vervolgens mee stopt en het vergeet, maar wel binnen vier weken daarna een chemotherapie met cytotoxische middelen moet ondergaan vanwege een maligne tumor, dan kan de patiënt overlijden. Dat komt doordat nog zes weken na het stoppen met aciclovir, dit middel nog steeds het enzym blokkeert dat verantwoordelijk is voor de afbraak van chemotherapeutische middelen.
Dit soort interacties tussen middelen nadat het gebruik ervan reeds gestaakt is, vormt een ernstig onderschat probleem. Het geeft tevens aan dat het instellen van een farmacotherapeutische behandeling altijd een hachelijke zaak is.

Lijst
Maar hoe kunnen we dergelijke risico’s dan verminderen? Door een complete, gedetailleerde lijst van alles wat we ooit genomen hebben en nog nemen aan onze arts en apotheker te geven.
Onderstaand een aantal voorbeelden van veelvoorkomende situaties waarin risico’s van geneesmiddelen toenemen.

• Aspirine mag nooit gebruikt worden binnen drie dagen na een operatie, botoxbehandeling of tandheelkundige behandeling, aangezien het risico van hevig bloedverlies dan te groot wordt. Aspirinegebruik in combinatie met een NSAID (niet-steroïdaal ontstekingsremmend middel) verhoogt het risico op haematemesis (bloed braken).
• Paracetamol doet bij inname tegelijk met fenobarbital het risico op leverschade aanzienlijk toenemen. Elke patiënt die anti-epileptica met fenobarbital gebruikt moet paracetamol dus vermijden.
• Lithiumcarbonaat, dat gebruikt wordt om bipolaire stoornissen in de hand te houden, blijft 19 dagen in het lichaam, waardoor eenieder die diuretica gebruikt tijdens of in die dagen na lithiumgebruik het risico op neveneffecten loopt, variërend van lichtheid in het hoofd tot een totale black-out.

Houd er echter rekening mee dat de duur van de farmacologische werkingen zoals hier genoemd, steeds geldt voor mensen van in de dertig. Bij ouderen verloopt de metabole afbraak van medicatie langzamer. Bij iemand die zo’n zestig jaar oud is zouden alle hierboven vermelde tijdspannen ongeveer 50 procent langer zijn1.

Interacties met natuurlijke middelen
Een ander belangrijk aspect is de interactie van geneesmiddelen met zowel voedingssupplementen als geneeskrachtige kruiden. Hier ontstaat een nieuwe dimensie aan het probleem omdat in dit geval uw lijstje met geneesmiddelen niet zal helpen aangezien arts noch apotheker voldoende opgeleid is in dit vakgebied om de te verwachten wisselwerkingen te kennen.
Dat is de reden waarom u een geregistreerd natuurgeneeskundig hulpverlener dient te consulteren over zowel uw reguliere als alternatieve middelen. Van Francis Brinker bestaat er een Engelstalig, betrouwbaar en volledig overzichtswerk over dit onderwerp2. Online zijn er gratis updates en aanvullingen op het boek te krijgen op www.eclecticherb.com/emp.

Harald Gaier
Harald Gaier is erkend Brits natuurgenezer, osteopaat, homeopaat en kruidengenezer.
(voor meer informatie: www.drgaier.com)

1Zie voor meer informatie het deel Farmacokinetiek van het Farmacotherapeutisch Kompas dat wordt uitgegeven door het College voor Zorgverzekeringen maar ook online te vinden is: www.fk.cvz.nl.
2Herb Contraindications and Drug Interactions: With Extensive Appendices Addressing Specific Conditions, Herb Effects, Critical Medications and Nutritional Supplements. Sandy, OR: Eclectic Medical Publications, 2001; ISBN 1888483113