Er zijn voedingsmiddelen die de hersenbeschadiging kunnen stoppen die bij onze 21e-eeuwse leefstijl schijnt te horen
DE HERSENEN VORMEN HET BELANGRIJKSTE LICHAAMSORGAAN: HET MAAKT ONS TOT WAT EN WIE WE ZIJN. HELAAS VALT UIT DE MASSALE TOENAME VAN GEZONDHEIDSKLACHTEN MET BETREKKING TOT DE HERSENEN OP TE MAKEN DAT ER IETS AAN DE 21E-EEUWSE LEEFSTIJL IS DAT LETTERLIJK ONZE GEEST VERZIEKT.
Een blik op ons milieu geeft al direct enkele aanwijzingen. Maar liefst 25 procent van de duizenden chemicaliën die in het milieu terechtkomen is neurotoxisch, ofwel schadelijk voor het zenuwstelsel. Gezien het feit dat onze hersenen het steeds meer moeten stellen zonder de voedingstoffen die ze nodig hebben, is het niet verwonderlijk dat allerlei hersenaandoeningen een opmars maken.
De hersenen en het zenuwstelsel vormen samen het centraal zenuwstelsel (CZS), onze mentale ‘harde schijf’. Ze bestaan uit een ongelooflijk complex netwerk van neuronen (zenuwcellen) en axonen (zenuwceluitlopers), bekleed met myelineschedes die uit vetweefsel bestaan. De zenuwceluitlopers zijn vaak decimeters lang en verbinden de hersenen met alle delen van het lichaam. Ze brengen boodschappen over door middel van kleine stroomstootjes langs de axonen en via neurotransmitters. Die laatste zijn chemische signaalstoffen die tussen de zenuwcellen worden uitgewisseld zodat ze met elkaar kunnen ‘praten’.
Doordat een enkele hersencel tienduizenden verbindingen kan aangaan met andere hersencellen, worden er zeer complexe acties mogelijk. Dat is van vitaal belang voor ons, omdat we regelmatig verschillende taken tegelijk uitvoeren.
Aangezien de hersenen een van de actiefste lichaamsdelen vormen, hebben ze een continue aanvoer van voedingstoffen nodig om te blijven functioneren. Het voedingsmiddel dat hersenen vooral nodig hebben, is eenvoudig suiker: glucose. Het ingenieuze doorbloedingssysteem van de hersenen zorgt voor een continue aanvoer van deze vitale voedingstof voor de hersenen. Ter bescherming hebben de hersenen een hoog ontwikkelde bloedhersenbarrière, dat uit piepkleine bloedvaatjes bestaat, zo dicht opeengepakt dat ze met succes voorkomen dat ongewenste gevaren, zoals infecties, vanuit de bloedbaan in de hersenen komen.
Maar deze efficiënte bloedtoevoer naar de hersenen betekent ook dat ze meer blootstaan aan giftige stoffen die door bloed vervoerd worden. Het hoge vetgehalte van de hersenen fungeert daarbij als een spons die ze opzuigt. Als die chemicaliën eenmaal in de hersenen belanden, vestigen ze zich er snel en zijn ze moeilijk te verwijderen. Niet alleen kan de bloedhersenbarrière deze stoffen niet tegenhouden, ze wordt door deze chemicaliën ook minder effectief, zodat er nog meer stoffen en andere ongewenste substanties binnenkomen.
Een van de redenen waardoor deze vervuilende stoffen zo moeilijk uit de hersenen te verwijderen zijn, is dat er daar maar relatief weinig antioxidatieve voedingstoffen zijn. Dit feit, gecombineerd met de beperkte verdedigingsmechanismen van het hersenweefsel en onze minder voedzame moderne eetgewoonten, maakt dat de hersenschade door chemicaliën groter wordt.
Voedingstoffen zijn vitaal voor krachttoevoer aan hersenen en zenuwen. Uit ontelbare studies is gebleken dat het geestelijk welzijn aangetast wordt door ondermaatse voeding. We krijgen niet genoeg juiste voedingstoffen binnen voor onze hersenen.
Een belangrijk voorbeeld is dat van de essentiële vetzuren. Ongeveer de helft van de vetten in de hersenen is meervoudig onverzadigd. Maar die vetsoorten, die in noten, zaden en vis zitten, komen steeds minder voor in ons dieet. Dat tekort aan essentiële vetzuren kan schadelijk zijn voor de manier waarop de hersenen functioneren, zodat ze veel vatbaarder worden voor chemische schade en voor allerlei vormen van ziekten van het centraal zenuwstelsel.
Zenuwcellen blijken zeer kwetsbare structuren. In tegenstelling tot andere lichaamsdelen kunnen ze zich niet herstellen als ze eenmaal beschadigd zijn. Veel schadelijke stoffen vernietigen niet alleen de zenuwcellen, maar kunnen ook groeiende hersenen storen in hun normale ontwikkeling en de concentraties van neurotransmitters en hormonen verlagen.
Er zijn veel verschillende stoffen die voor het zenuwstelsel schadelijk kunnen zijn. Sommige zijn schadelijker dan andere. Voorbeelden van krachtige zenuwslopers zijn:
• bestrijdingsmiddelen: met name organische fosfaten, organische chlorideverbindingen, carbaminaten en kunstmatige pyrethroïden;
• milieuvervuilende stoffen zoals dioxinen;
• zware metalen, met name kwik;
• oplosmiddelen, die vaak zeer vetoplosbaar zijn en dus snel de hersenen binnendringen;
• chloor en fluoride.
 

Geheugenverlies
Het aantal mensen met erkende aandoeningen met geheugenverlies, zoals de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie, stijgt zeer snel. Het aantal mensen dat wellicht een volledige dementie zal ontwikkelen, zal halverwege de 21ste eeuw naar verwachting meer dan twee keer zo hoog zijn. Steeds duidelijker wordt dat veel andere ‘omgevings’factoren een rol spelen.
De meest voorkomende gifstoffen die een verband vertonen met ‘een mistig brein’ (brain fog) en geheugenverlies, zijn:
• bestrijdingsmiddelen;
• oplosmiddelen;
• giftige metalen.
Organische fosfaten worden zeer vaak gebruikt als bestrijdingsmiddel; van oorsprong zijn ze ontwikkeld als zenuwgassen. Dat ze dodelijk zijn, is voor het eerst bewezen door testen met tabun op gevangenen in Auschwitz. Na de Tweede Wereldoorlog werden deze stoffen ingezet als zeer sterke insecticiden. Tegenwoordig worden ze vaak aangetroffen op onze voedingsmiddelen en in veel andere non-foodproducten zoals anti-muggenspray.
Dat ze ook bruikbaar zijn om mensen te vergiftigen, zijn we niet vergeten. Ze worden nog steeds ingezet als zeer effectieve chemische massavernietigingswapens door terroristen en soortgelijke groepen, meestal in de vorm van sarin, tabun, soman of VX. Tabun en sarin werden onder andere tegen de Koerden gebruikt door de Irakese regering van Saddam Hoessein; sarin werd gebruikt bij de terroristische aanslag op de metro van Tokio in 1995. Diegenen die in Tokio niet omkwamen (evenals de hulpverleners), kregen door de blootstelling aan deze stoffen langetermijn-geheugenverlies: hoe hoger de blootstelling, des te ernstiger het geheugenverlies.
Onlangs zijn er 47 merken insecticiden van de markt gehaald vanwege de vrees dat ze kanker veroorzaken. Daaronder bevonden zich middelen tegen vliegen, motten, wespen en kakkerlakken. Die beslissing viel na een advies van de Advisory Committee on Pesticides (ACP), waarin hij aangaf niet uit te kunnen sluiten dat er een risico van kanker bestond bij dichlorvos, dat in al die producten zit. Er klinken zorgwekkende geluiden dat langdurige blootstelling aan deze stof samenhangt met kanker van de huid, de lever en de borsten. Dichlorvos is ook een van de organische fosfaten waarvan wordt gezegd dat ze verband houden met zenuwaandoeningen.
Oplosmiddelen zijn zeer goed in vet oplosbare vloeistoffen, waarvan er sommige veel gebruikt worden bij anesthesie, hebben een krachtige geestveranderende werking en vertonen grote samenhang met de ziekte van Alzheimer. Bij een onderzoek door dr. Walter Kukull, directeur van het National Alzheimer’s Coordinaint Center van de universiteit van Washington in Seattle, bleek dat mensen die hadden gewerkt met een organisch oplosmiddel als benzeen, tolueen, fenolen, alcoholen en ketonen een groter risico liepen Alzheimer te krijgen1.
 

Depressie
Matige tot ernstige depressie is een van de meest voorkomende aandoeningen van deze tijd. Bijna 3 procent van de westerse bevolking zoekt er medische hulp voor. Aangenomen wordt dat deze ziekte ontstaat door een onbalans in de concentraties stemmingsbevorderende neurotransmitters, zoals catecholaminen en serotonine.
Bijna 90 procent van de meest voorkomende soorten gifstoffen in onze voeding en ons milieu kan de concentratie catecholaminen en/of serotonine veranderen. Een manier om dat verband te illustreren is te kijken naar mensen die regelmatig chemicaliën gebruiken, zoals boeren en mensen die met bestrijdingsmiddelen werken. Onder deze groep komen niet alleen vaker depressies voor, maar ook een verhoogd risico van zelfmoord2,3.
Maar niet alleen mensen in de bestrijdingsindustrie lopen een verhoogd risico. In Amerika is van 1994 tot 1996 twee jaar lang door bestrijdingsuitvoerders zonder de juiste papieren het organische fosfaat methylparathion gespoten in meer dan 1500 huizen en kantoren, hoewel dit verboden was voor gebruik binnenshuis. Behalve de dood van vele huisdieren en veel gerelateerde gezondheidsproblemen bij de bewoners, meldde meer dan de helft van de slachtoffers depressieve symptomen. Deze waren zodanig dat ze waarschijnlijk onder klinische depressie vallen4.
Zware metalen als kwik, lood en vanadium kunnen ook tot een depressie leiden. Zo hadden mensen met een kwikvergiftiging door amalgaamvullingen meer dan gemiddeld last van mentale stress en depressie5. Bij een ander onderzoek bleek dat bij 70 procent van een groep mensen met kwikgerelateerde problemen de gezondheid, inclusief depressies, verbeterde, wanneer bij hen de kwikvullingen werden verwijderd6.
Het verband tussen lood en depressies is duidelijk te zien bij werkers in de metaalgieterij die regelmatig aan lood worden blootgesteld. Bij een meting van hun bloedgehalte aan lood bleek duidelijk dat hoe hoger dit gehalte, des te groter de kans dat iemand gedeprimeerd was. Ook hadden degenen met een hoger loodgehalte meer stemmingsgerelateerde problemen7.
Oplosmiddelen zijn stemmingsveranderende stoffen waar we allemaal dagelijks mee te maken hebben. Alcohol is daarvan waarschijnlijk de bekendste. Onder mensen die door hun werk veel blootgesteld waren aan oplosmiddelen, had 50 procent een stemmingsstoornis, waaronder depressies8. Maar niet alleen de mensen die met chemicaliën werken, bevinden zich in de gevarenzone. Ook van het insectenwerende oplosmiddel DEET (N,N-di-ethylmetatoluamide) is bekend dat het manisch-depressiviteit kan oproepen9.
Vroege opsporing is bij deze schade cruciaal. Hoe eerder de juiste behandeling wordt ingezet, des te kleiner het risico dat problemen als geheugenverlies doorzetten tot een ziekte als dementie. Zelfs als de ziekte zich reeds ontwikkeld heeft, kan het mogelijk zijn de progressie af te remmen en zelfs de ergste symptomen te verlichten door een juiste combinatie van supplementen.
Dr. Paula Baillie-Hamilton
Dit is een uittreksel uit het boek Stop the 21st Century Killing You (Random House, 2005) van dr. Baillie-Hamilton, expert op het gebied van toxische chemicaliën en hun invloed op de gezondheid.

1Med Clin North Am, 2002; 86: 573-590
2Environ Health Perspect, 2001; 109: 839-844
3Forensic Sci Int, 1996; 79: 53-63
4Health Soc Work, 2000; 25: 33-40
5Int J Hyg Environ Health, 2001; 204: 223-229
6Neuroendocrinol Lett, 2002; 23: 459-482
7Acta Psychiatr Scand Suppl, 1983; 303: 38-48
8Appl Neuropsychol, 2001; 8: 65-73
9J Toxicol Clin Toxicol, 1986; 24: 429-439
 

kader 1
Voortekenen en symptomen
Er zijn vele voortekenen en symptomen die kunnen ontstaan door gifstoffen die de hersenen beschadigen. Voorbeelden:
Hoofdpijn
Paniekaanvallen
Migraine
Leerproblemen
Depressie
Spraakproblemen
Concentratietekort
Verlies van handvaardigheid
Geheugenstoornissen
Verminderde intelligentie
Zelfmoordneigingen
(Epileptische) insulten
Inzinkingen
Bewegingsproblemen
Gedragsproblemen
Verlamming
Slapende ledematen
Duizeligheid
Verdoofde huid
Evenwichtsproblemen
Algehele zwakte en vermoeidheid
Doofheid en gezichtsverlies
Angstproblemen

kader 2
Hersenvoedsel
Wanneer mensen met een chemische vergiftiging voedingssupplementen krijgen, merken ze vaak dat hun brain fog (mistig brein) optrekt en dat de depressie verdwijnt. Daarnaast blijkt hun scherpheid van geest grotendeels terug te komen. Als een voedingstekort het probleem is, valt er in enkele weken al een significante verbetering te behalen. Door uzelf minder aan gifstoffen bloot te stellen en een geschikt ontgiftingsprogramma te starten kunt u uw steentje bijdragen aan het ‘ontgiften’ van uw hersenen en uw kansen verlagen op een ernstiger geheugenprobleem in de toekomst. Probeer het volgende:
• Eet geen bewerkte voeding meer (vooral die met veel bewerkte koolhydraten en suikers).
• Breng uw bloedsuiker op peil en neem geen overmaat aan geraffineerde suiker.
• Gebruik geen stimulerende middelen (zoals thee, koffie, chocola, cola, energiedrankjes, sigaretten en alcohol).
• Ga na of u intolerant bent voor granen en zuivel.
• Eet meer groenten, volkorenproducten en peulvruchten.
• Gebruik geen drugs of overbodige geneesmiddelen, maar overleg hierover eerst met uw huisarts.
• Ga na of u voedselintoleranties heeft en zo ja, elimineer die voedingstoffen uit uw dieet.
• Neem antioxidanten. Geheugenproblemen kunnen ook ontstaan door een hoge oxidatieve stress: te veel vrije radicalen door gifstoffen en ziekten. Antioxidanten als vitamine C en E, selenium, het kruid Ginkgo Biloba, alfa-liponzuur (Solgar), glutathion en N-acetyl-cysteïne (NAC) kunnen hersenschade door gifstoffen voorkomen en tevens het risico van Alzheimer en andere vormen van dementie verlagen.
• Gebruik meer B-vitaminen, met name B6, B12 en foliumzuur. Een tekort aan die vitaminen blijkt samen te hangen met een hogere kans op vaatziekten en licht geheugenverlies, leeftijdgerelateerd geheugenverlies, vasculaire dementie en ziekte van Alzheimer1.
• Neem voedingssupplementen met vitamine D, inositol, zink, ijzer, calcium, magnesium, koper, mangaan en chroom, allemaal stoffen die helpen bij depressie.
• Zorg dat u voldoende ‘goede vetten’ eet, waaronder omega-3-vetzuren, visolie en lijnzaadolie.

1Altern Med Rev, 2003; 8: 7-19