Soms zijn de eenvoudigste oplossingen de beste
De ecologische geneeskunde onderzoekt de rol van omgevingsfactoren en voeding bij ziektes. Ik verdiepte mij er voor het eerst in toen mijn dochter Ruth geboren werd. Als baby leed ze aan ernstige kolieken en projectielbraken. Het gevolg was dat ze niet kon slapen en dag en nacht huilde. Vooraf dacht ik dat ik een perfecte moeder zou worden die haar kind borstvoeding gaf, maar ik had het gevoel dat ik al bij de eerste moeilijkheid onderuit ging. Wat ik ook probeerde, niets leek te helpen.
Ik herinner me niet meer waarom, maar op een dag besloot ik om alle zuivelproducten uit mijn dieet te schrappen. Wat volgde was een medisch wonder. Mijn dochters darmproblemen verdwenen meteen. Ze was opgewekt en sliep ’s nachts door.
Een keer dronk ik onbedoeld wat koemelk, wat alweer een vreselijke nacht met een huilende Ruth tot gevolg had.. Ruth was duidelijk allergisch voor koemelk, en dat is ze nog steeds.
Het is echter verbazingwekkend dat het verband tussen een zuivelallergie, projectielbraken en krampen nergens beschreven staat in medische handboeken. Maar dit klinische inzicht kwam me gedurende mijn hele medische carrière nog van pas.
Tien jaar later verhuisde ik naar de grens met Wale, waar ik als plaatsvervangend huisarts werkte. Ik werd op visite gevraagd bij Nina, een tien weken oude baby die sinds haar geboorte leed aan ernstige krampen. Toen ik daar aankwam hoorde ik Nina al huilen. Ik herkende het krijsen en de witte slijmerige vlek op de schouder van haar moeder meteen.
Maar het verhaal dat Ann, Nina’s moeder, me vertelde was nog zorgwekkender dan het mijne. Nina had al alle mogelijke soorten geneesmiddelen gebruikt op advies van haar huisarts en de arts van het consultatiebureau. Een daarvan was een vloeistof met alcohol als belangrijkste bestanddeel. Uit nieuwsgierigheid nam ik een slokje ervan en voelde me meteen bedwelmd – er zat meer alcohol in dan in een cocktail.
Uit wanhoop hadden de ouders ermee ingestemd om Nina te laten opnemen in het ziekenhuis voor verder onderzoek. De conclusie hiervan was dat Nina klachten had ten gevolge van spanningen tussen haar vader en moeder. De oplossing zou zijn dat de ouders in therapie gingen. Het gebeurt niet vaak dat ik te maken heb met een bron van zowel vermaak als horror, maar dit was een van die gelegenheden.
Toen ik Ann vertelde dat het echte probleem volgens mij een koemelkallergie was, geloofde ze niets van mijn diagnose. ‘De artsen in het ziekenhuis zouden dit ongetwijfeld gezien hebben,’ zei ze. Dus reed ik naar de plaatselijke supermarkt en kwam terug met een blik soja babymelkpoeder. Ik gaf haar het advies om het poeder met flessenwater aan te maken en liet het verder aan Ann over.
Toen ik twee dagen later terugkwam was het stil in huis en Ann lachte. De therapiesessies voor de ouders waren niet meer nodig, maar de reputatie van de kinderarts was wel om zeep.
Een zuivelallergie komt vaak voor. Opvallend is dat als doorgegaan wordt met het gebruiken van zuivelproducten het aangedane orgaan verandert. De baby kan over de kolieken heen groeien (meestal rond de dertien weken), maar dan raakt een ander systeem verstoord. Dan kan een peuter diarree krijgen of een chronische ontsteking van de slijmvliezen die te herkennen valt aan een loopneus of een oor waar stroperig vocht uit komt. Later zien we eczeem, astma en herhaaldelijke ontstekingen van de amandelen. De tiener krijgt migraine of het prikkelbaredarmsyndroom (IBS). De volwassene krijgt artritis. De arme patiënt wordt van de ene ziekenhuisafdeling naar de andere gestuurd en nergens wordt een echte diagnose gesteld. Dat wil zeggen dat geen oorzaak ontdekt wordt, alleen maar symptomen worden bestreden of nonsensdiagnoses worden verzonnen, zoals groeipijnen, migraine of een ‘zwak kind’. En wat nog erger is: soms worden medicijnen voorgeschreven die potentieel gevaarlijke symptomen onderdrukken.
Zuivelproducten zijn gevaarlijke voedingsstoffen. Naast het ontwikkelen van allergieën is de consumptie van zuivelproducten een risicofactor voor het krijgen van kanker, hartziektes, osteoporose en auto-immuunziektes. Terwijl melk essentieel is om pasgeboren zoogdieren snel te laten groeien, is het een ramp voor volwassen zoogdieren.
Toen men haar uit de tent probeerde te lokken met de vraag ‘Zijn zuivelproducten geen natuurlijke voedingsmiddelen?,’ antwoordde de Amerikaanse wetenschapper Loran Cordain, die al jarenlang voorstander is van het paleodieet: ‘Heeft u ooit geprobeerd een wilde bizon te melken?’
Mijn persoonlijke interesse gaat uit naar het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS). Ik schat dat een vijfde van de patiënten die eerst een zuivelallergie hadden, vervolgens besmet worden met het Epstein-Barr-virus (EBV, ook wel klierkoorts of “mono” genoemd) en tenslotte een postviraal CVS ontwikkelen.
Allergische reacties vormen een verspilling van energie, en mijn CVS-patiënten kunnen zich dat niet permitteren. Eigenlijk kan niemand van ons het zich permitteren om energie te verspillen. Het woord allergie is afgeleid van het Grieks allos (anders, vreemd) en érgon (inspanning of energie), en zodoende is een allergie het besteden van energie aan andere dingen dan nodig is.
Naarmate ik ouder word, en misschien ook wijzer, wordt de geneeskunde voor mij simpeler. Een eenvoudig iets kan je een heel eind op weg helpen. Een aangepast dieet zou centraal moeten staan bij de behandeling van alle aandoeningen. Daarom beveel ik mijn patiënten een evolutionair verantwoord paleo-ketogeen dieet aan.