De zogeheten ‘energiedrankjes’, zoals Red Bull en Rockst*r, beweren de mentale en fysieke prestaties te verhogen, maar uit recent onderzoek blijkt dat ze misschien meer kwaad dan goed doen.

Het populaire energiedrankje Red Bull wordt aangeprezen met de slogan ‘geeft je vleuuuugels’. Dat zouden wel eens engelenvleugels kunnen blijken, want het drankje geeft ook het risico van een hartaanval of beroerte een flinke impuls.

Zo bleek uit een Australische onderzoek onder dertig studenten in de leeftijd van 20 tot 24 jaar, dat al na één suikervrij blikje van 250 ml Red Bull de ‘kleverigheid’ van de bloedplaatjes toenam, waardoor het risico van stolselvorming toeneemt1.

In de krant The Australian werd hoofdonderzoeker Scott Willoughby geciteerd die deze resultaten alarmerend noemde: ‘Een uur na het drinken van Red Bull was [het hartvaatstelsel van de proefpersonen] niet meer normaal, maar abnormaal op een manier zoals we die kennen van een patiënt met een hartvaatziekte.

’ Zijn advies aan iedereen die een hartvaatziekte in de voorgeschiedenis heeft, is dan ook zich twee keer te bedenken voordat hij of zij het cafeïnehoudende energiedrankje nuttigt, aangezien het potentieel dodelijke gevolgen kan hebben.

Dit is trouwens niet de eerste keer dat er een verband wordt gevonden tussen Red Bull, en soortgelijke energiedrankjes, en ernstige bijwerkingen. In 2007 werd in een klein Amerikaans onderzoek ontdekt dat energiedrankjes de pols en bloeddruk deden stijgen bij gezonde vrijwillige proefpersonen.

Binnen vier uur nadat zij twee blikjes van 250 ml van zo’n drankje hadden genuttigd, met daarin 80 mg cafeïne en 1000 mg taurine, nam de polssnelheid toe met 5 tot 7 slagen per minuut en steeg de systolische bloeddruk (of bovendruk) met 10 mmHg. Het is duidelijk: iedereen met een hartaandoening of hoge bloeddruk zou zo’n drankje niet moeten consumeren2.

Maar er kunnen nog ernstigere bijwerkingen optreden. In een publicatie over energiedrankjes van het Duitse Rijksinstituut voor Risicobepaling (BfR) worden hartritmestoornissen, toevallen, nierfalen en overlijden genoemd als gevolgen van energiedrankjes3. Zo kreeg een gezonde man van 25 jaar twee maal een ‘gegeneraliseerd herseninsult’ nadat hij met een lege maag een energiedrankje had gedronken.

Hij had nooit eerder dergelijke symptomen gehad en ze kwamen ook niet meer terug in de zes maanden daarna waarin hij de drankjes niet meer gebruikte. De BfR vermeldde tevens dat er bij het National Poisons Information Centre in Ierland (NPIC) in de jaren 1999-2005 zeventien gevallen zijn geregistreerd van verwardheid, tachycardie (versnelde pols) en insulten door de consumptie van energiedrankjes, waaronder twee met dodelijke afloop. .

Net als koffie?

De bijwerkingen van energiedrankjes worden meestal toegeschreven aan hun cafeïnegehalte, dat 80 tot wel 300 mg kan bedragen4. Liefhebbers van de energiedrankjes werpen daartegenin dat een blikje van bijvoorbeeld Red Bull niet meer cafeïne bevat dan een gemiddeld kopje koffie. Maar, anders dan een hete kop koffie, die genipt wordt, worden energiedrankjes koud geserveerd en kunnen ze in grotere hoeveelheden geconsumeerd worden, en ook sneller. Daardoor krijgt het lichaam een snelle opeenvolging, of rush, van effecten van cafeïne te verduren, die na het drinken van een kop koffie niet optreden.

Daarbij worden er vaak andere stimulerende middelen zoals guarine en taurine aan de drankjes toegevoegd, die het effect van cafeïne nog verhogen. Guarana is chemisch verwant aan cafeïne en heeft hetzelfde stimulerende effect. Het Ierse Stimulant Drinks Committee merkt op dat 1 g guarana evenveel cafeïne bevat als een kop koffie met gemiddelde sterkte (40 mg)5.

Taurine bevat geen cafeïne, zoals het stimulerende guarana, maar het heeft wel een direct effect op de hartfunctie en de bloeddruk2. Energiedrankjes bevatten verder vaak een hoog gehalte suiker en/of zoetstoffen, met zo hun eigen gezondheidsrisico’s.

Het combinatie-effect van al deze ingrediënten op het lichaam is tot op heden niet geheel duidelijk. Maar in sommige landen, zoals Frankrijk en Duitsland, zijn om veiligheidsredenen al strenge regels ingevoerd voor de verkoop van deze middelen.

Joanna Evans

BRONNEN:
1Heart Lung Circ, 2008; 17 [suppl 3]: S23-24
2Circulation, 2007; 116: II_831
3www.bfr.bund.de/em/245/new_human_data_on_the_assessement_of_energy_drinks.pdf
4J Am Pharm Assoc (2003), 2008; 48: e55-63
5www.safefoodonline.com/safefood/Uploads/health_effects.pdf