DOOR JESSICA ORTNER

Zoals zoveel vrouwen die zich schamen voor hun lichaam en gewicht, was ik een heimelijke emotie-eter. Het begon op mijn zevende, toen ik een schaal vol koekjes zag staan. Ik ging op de bank zitten en at de hele schaal leeg, terwijl ik nauwlettend luisterde of mijn moeder niet de trap afkwam. Zelfs op die leeftijd was ik er al van overtuigd dat ik me moest schamen voor wat ik deed.
Die schaal met koekjes was het begin van een jarenlange haat-liefdeverhouding met chocola en andere zoete en hartige lekkernijen. Hoe komt het toch dat hoe graag ik ook wilde afvallen, alle pogingen daartoe tekortschoten? Wat geeft uiteindelijk de doorslag, in een wereld waarin je voortdurend overspoeld wordt door tegenstrijdige informatie over bewegen en voeding?

Dwingende emoties
Het antwoord is: emoties. Zij beheersen je overtuigingen over jezelf, je gewicht en je eigenwaarde. Ze zijn ook de drijvende kracht achter je gedrag. Ook al weet je precies wat je ‘hoort’ te doen, je doet het niet, omdat je emoties je op een dwaalspoor zetten. Emoties zoals woede, angst, rancune en schuldgevoel beroven je niet alleen van je goede bedoelingen, maar ze beïnvloeden ook je biologische toestand.
Mijn hunkering naar eten was een reële lichamelijke sensatie die sterker was dan mijn gezonde verstand en mijn herinnering aan hoe misselijk ik de vorige keer was. De eetlust kwam plotseling opzetten en voelde als een lichamelijke behoefte die ik moest bevredigen.
In de puberteit had ik er nog steeds last van: ik werd zwaarder, raakte vervolgens in paniek en deed wanhopige pogingen om af te vallen. Maar zodra ik een paar kilo kwijt was, begon ik te ontspannen. En alsof ik aan geheugenverlies leed, greep ik weer naar voedsel. Ik heb zo mijn best gedaan, dit is mijn beloning, maakte ik mezelf wijs. Ik ben zo gestrest, laat me even iets eten. Het duurde niet lang voordat ik mijn spiegelbeeld opnieuw verafschuwde. Ik voelde me verslagen, teleurgesteld en boos.

Van stress bevrijd
In 2004 leerde ik Emotional Freedom Techniques (EFT) kennen: een techniek om stress te verminderen door het kloppen op meridiaanpunten. Dat zijn punten op de energiebanen in ons lichaam die ook bij acupunctuur worden gebruikt. Toen ik het voor het eerst probeerde, was ik verbijsterd over het snelle resultaat. Ik lag al twee dagen flink verkouden op bed, maar na tien minuten kloppen was mijn verstopte neus compleet verdwenen. Het was een klein wonder: eerst klopte ik mijn lichamelijke symptomen weg, vervolgens mijn stress en frustratie over de problemen op mijn werk. Voor het eerst ontdekte ik hoezeer ik de impact van emoties en stress op het lichaam onderschat had.
Ik begon te kijken naar mijn relatie met mijn lichaam, voeding en lichaamsbeweging, en ook seksuele intimiteit, plezier en perfectie. Ik ontdekte dat ik helemaal geen wrak was; ik was alleen gaan geloven dat het leven ondraaglijk was als ik geen troost kon zoeken in voedsel.
Maar juist omdat ik me steeds op mijn buitenkant had gericht, had ik mijzelf de mogelijkheid ontnomen om tevreden te zijn met mezelf en mijn lichaam. Ik had zelf de stress gecreëerd die mijn gewichtsverlies en mijn geluk in de weg stond.
Kloppen haalde de scherpe kantjes eraf, zodat ik de gevoelens en overtuigingen kon aanpakken die me zo lang in hun greep hadden gehouden. Ik werd bevrijd van mijn stress en emotionele ballast, en ik kon eindelijk voelen wat mijn lichaam nodig had om gezond te worden. Het was bevrijdend om voedingsmiddelen te kiezen die aan mijn gezondheid en welzijn bijdroegen – en ze nog lekker te vinden ook. En voor het eerst in mijn leven had ik zin om te bewegen. Hoe vaker ik dat deed, hoe gemakkelijker ik gewicht kwijtraakte. Door af te vallen krijg je niet meer zelfvertrouwen, maar meer zelfvertrouwen leidt wel tot afvallen en een sterker, gezonder lichaam.

Wetenschappelijk bewijs
Peta Stapleton is klinisch psycholoog in Australië en houdt zich al twintig jaar bezig met de behandeling van eetstoornissen en onderzoek naar eetgedrag. Ze bestudeerde ook het effect van EFT op eetbuien en afvallen.
In haar onderzoek hadden alle 89 deelnemende vrouwen tussen de 31 en 56 jaar ernstig overgewicht. Acht weken lang pasten ze twee uur per week EFT toe: gemiddeld vijftien minuten kloppen per dag. Alleen al door het kloppen – dus zonder dieet of extra lichaamsbeweging – waren ze aan het eind van die periode gemiddeld ruim zeven kilo afgevallen. Bovendien bleven ze tot minstens een halfjaar na afloop van het onderzoek op hun nieuwe gewicht, dus nadat ze waren gestopt met kloppen.
Om te begrijpen hoe kloppen in zo’n korte tijd voor zo’n gigantisch en blijvend gewichtsverlies kan zorgen, is het belangrijk te weten hoe stress het lichaam beïnvloedt.

Stress in het brein
Ons lichaam is een hormoonfabriek. Het maakt voortdurend hormonen en andere stoffen aan die we nodig hebben om goed te functioneren. Helaas nemen veel mensen dagelijks een middel tot zich dat – in grote hoeveelheden – gewichtstoename veroorzaakt: stress.
Stress begint in de amygdala, de ‘rookmelder’ van ons lichaam: een amandelvormig klompje zenuwcellen in de hersenen. Als er gevaar dreigt, geeft de amygdala een seintje aan onze hersenen om de vecht-of-vluchtreactie te starten. Dat leidt tot de productie van cortisol (stresshormoon), dat invloed heeft op ons hongergevoel, trek in suiker en de opslag van buikvet. Zelfs lichte stress, zoals zorgen over een te strakke broek of dat buikje dat u maar niet kwijtraakt, kunnen genoeg zijn om ons lichaam in de vecht-of-vluchtmodus te krijgen. Ook gewone negatieve emoties zoals boosheid, angst en schuldgevoel lokken deze stressreactie uit.
Als ons lichaam zich voorbereidt op vechten of vluchten, spannen de spieren zich aan en stijgen onze bloeddruk, ons hartritme en de bloedsuikerspiegel. Minder essentiële lichaamsfuncties – zoals de spijsvertering – verlopen trager of worden volledig stilgelegd. Maar als we ons voedsel minder goed en efficiënt kunnen verteren, heeft dat een negatieve invloed op onze stofwisseling en verhindert dat de opname van belangrijke voedingsstoffen. Omdat ons lichaam behoefte heeft aan bepaalde voedingsstoffen, ontstaat er een hongergevoel. Dat is dus niet omdat het lichaam meer voeding nodig heeft, maar omdat stress het onmogelijk heeft gemaakt het voedsel dat er is, goed te verteren.

Kloppen geeft rust
Kloppen verstoort de vecht-of-vluchtreactie, waardoor het lichaam snel kan terugkeren naar een meer ontspannen toestand. Dan kan het weer beter voedsel verteren en opnemen, en verloopt de stofwisseling sneller.
In een gerandomiseerde, gecontroleerde studie werden de veranderingen in de cortisolspiegel bij 83 personen onderzocht. De groep werd in drieën gedeeld: één groep kreeg een uur lang EFT, de tweede groep kreeg een uur gesprekstherapie en de derde (controle)groep kreeg helemaal geen behandeling. Bij de controlegroep en de groep die gesprekstherapie kreeg, daalde het cortisolgehalte in het bloed met 14 procent. Bij de EFT-groep daalde het stresshormoon cortisol met gemiddeld 24 procent, met uitschieters naar 50 procent.
Deze resultaten kwamen overeen met een eerder onderzoek van de medische faculteit van Harvard. Daaruit bleek dat het stimuleren van bepaalde meridiaanpunten, de activiteit in de amygdala remt, en ook in andere hersengebieden die samenhangen met emoties. Op MRI-scans was te zien dat deze hersengebieden rustiger werden als de meridiaanpunten werden gestimuleerd. Hoewel in het Harvard-onderzoek acupunctuurnaalden waren gebruikt, ontdekte een ander dubbelblind onderzoek hetzelfde zonder naalden te gebruiken, zoals bij het kloppen op de meridiaanpunten.

Andere reactie op koekjes
Als uw hersenen geleerd hebben om op stress te reageren door een pak koekjes leeg te eten, is dat waarschijnlijk waar u na een lange dag werken naar verlangt. Omdat kloppen direct de vecht-of-vluchtreactie stopt en het cortisolgehalte laat dalen, kunt u met kloppen de reactie van uw hersenen op stress en koekjes veranderen. U krijgt de tijd om na te denken of koekjes echt het juiste hulpmiddel zijn om te ontspannen.
Het lijkt misschien onhaalbaar om op het moment dat u ontzettend naar snoep hunkert, eerst even na te denken of u wel echt behoefte hebt aan snacks. Op die momenten – waarop u het gevoel hebt dat u zult doodgaan als u niets eet – bent u overgeleverd aan een reactie die u uw hersenen waarschijnlijk jarenlang hebt ingeprent. Maar de hersenen zijn flexibel en het is mogelijk om ze een nieuwe reactie aan te leren.
Door bij een specifieke emotie of situatie – bijvoorbeeld uw woede of schaamte over uw spiegelbeeld – te kloppen, kunnen er nog meer herinneringen of gevoelens opkomen. Dat is goed nieuws. Blijf kloppen terwijl deze problemen naar boven komen. Op die manier ‘pelt u de ui’ en legt de ene laag na de andere bloot. Zo zult u langzaam maar zeker een nieuwe relatie opbouwen met uzelf en uw lichaam.

Dit artikel komt uit het onlangs verschenen boek van Jessica Ortner: The tapping solution for weight loss & body confidence (Carlsbad, CA: Hay House, 2014).

Hoe gaat kloppen in zijn werk?
1. Bepaal het probleem
Ook al is uw belangrijkste doel om af te vallen, toch is het belangrijk om een concreet probleem aan te wijzen, bijvoorbeeld: ik heb last van stress op mijn werk; ik ben gefrustreerd over mijn gewicht; ik heb flinke koppijn. Wees zo concreet mogelijk. Als uw werk momenteel de meeste stress oplevert, vraag u dan af waarom. Wordt u niet gewaardeerd door uw leidinggevende? Komt u niet door de stapels werk heen?
Door details te benoemen, zoomt u nauwkeuriger in op wat u voelt en ervaart. Daardoor bent u beter in staat de reactie van uw hersenen op de oorzaak van de stress te veranderen. Bijvoorbeeld: Ik ben boos op mezelf om hoe ik er op die foto uitzie. Waar voel ik die boosheid in mijn lichaam? In mijn maag; ik word al misselijk als ik eraan denk.

2. Formuleer een herinneringszin
De herinneringszin moet tijdens het kloppen uw probleem oproepen, en bestaat slechts uit een paar woorden. U spreekt deze woorden hardop of in uw hoofd uit bij elk van de acht opeenvolgende meridiaanpunten (stap 6). Als uw probleem met boosheid samenhangt, kunt u bijvoorbeeld zeggen: Deze boosheid. Deze boosheid. Deze boosheid. Andere voorbeelden van herinneringszinnen zijn: De eenzaamheid die ik voel. Of: Deze frustratie.
Als u gewend raakt aan kloppen, kunt u uw herinneringszin bij elk punt aanpassen. U zegt bijvoorbeeld: Deze boosheid. Deze woede. Ik voel haar in mijn maag. Ik voel me zo vernederd. Let erop dat het zinnetje bij elk punt concreter wordt.

3. Geef uw stress een cijfer
Geef uw probleem een cijfer op de SUD-schaal (Subjective Units of Distress Scale), een schaal van 1 tot 10. Denk aan uw probleem en voel wat dit oproept in uw lichaam. Welk cijfer geeft u de stress die u voelt? Een 10 is de ergste stress die u zich kunt voorstellen. Een 0 is helemaal geen stress. Als het gevoel hevig is, geef het dan een 8 of 9. Om de verandering te kunnen meten, kunt u het best beginnen met een 5 of hoger.

4. Bedenk uw opstartzin
De opstartzin, die u gebruikt aan het begin van de klopronde, luidt in beginsel zo: Ook al… [vul hier uw probleem in], toch accepteer ik mezelf en hou ik van mezelf. U kunt dus bijvoorbeeld zeggen: Ook al schaam ik me voor mijn spiegelbeeld, toch accepteer ik mezelf en hou ik van mezelf. Of: Ook al bonkt mijn hoofd, toch accepteer ik mezelf en hou ik van mezelf. Een opstartzin die ik zelf vaak gebruik, is: Ook al voel ik me… [vul in], toch accepteer ik mijn emoties en hou ik van mezelf zoals ik ben.
U kunt ook stelling nemen tegen uw emoties door uw opstartzin te eindigen met: ik kies ervoor… Als u zich bijvoorbeeld overstuur voelt, gebruikt u de opstartzin: Ook al voel ik me overstuur, ik kies ervoor kalm en vol vertrouwen te blijven.

5. Klop op het karatepunt
U begint een klopronde door op het karatepunt te kloppen (op de zijkant van uw hand tussen pink en pols, zie afbeelding), terwijl u uw opstartzin drie keer uitspreekt. Aan beide kanten van uw lichaam bevinden zich dezelfde meridianen, dus kies gewoon de kant die voor u het prettigst voelt.

6. Klop op alle meridiaanpunten
Vervolgens klopt u achtereenvolgens op alle acht meridiaanpunten (zie afbeelding), terwijl u bij elk punt uw herinneringszin uitspreekt. Deze punten zijn: uw wenkbrauw, de zijkant van uw oog, onder uw oog, onder uw neus, uw kin, uw sleutelbeen, onder uw arm en boven op uw hoofd. Klop ongeveer vijf tot zeven keer op elk meridiaanpunt. U hoeft niet precies te tellen, het gaat erom dat u genoeg tijd besteedt aan elk punt om uw herinneringszin uit te kunnen spreken en te laten bezinken.

7. Controleer het resultaat
Nadat u een hele klopronde voltooid hebt, zucht u een keer diep. Voel uw lichaam en let op wat er gebeurt. Stel uzelf de vraag: is er een verandering merkbaar? Welke gedachtes kwamen bij u op tijdens het kloppen? Welk cijfer geeft u de stress nu op een schaal van 1 tot 10?
Denk opnieuw na over uw probleem. Bekijk hoe het nu voor u voelt. Welk cijfer geeft u eraan? Als het een 0 is, bent u klaar. Maar het kan ook zijn dat de intensiteit van uw emoties is afgenomen, maar nog geen 0 is. In dat geval kunt u nog één of meer kloprondes uitvoeren terwijl u dezelfde zinnen gebruikt en zo uw probleem helemaal oplost.

8. Schakel over op het positieve
Het belangrijkste doel van kloppen is de stress over bepaalde gedachtes te verminderen. Als u voelt dat de intensiteit van die stress minder dan 5 is, kunt u een nieuw doel toevoegen, namelijk hoe u zich wél graag wilt voelen. Maar gebruik zulke positieve gedachtes alleen als u het gevoel hebt dat ze waar zijn. Als u weerstand voelt tegen een bepaalde krachtige gedachte, richt dan uw aandacht op hoe u zich werkelijk voelt en ga door met kloppen.
Bedenk dat kloppen een kalmerend signaal naar de hersenen stuurt en deze laat weten dat het veilig is om te ontspannen. Als het u lukt om u bij een negatieve gedachte te ontspannen, is het eenvoudiger om uw emoties te verwerken en aan iets anders te denken. Ontspanning maakt het bovendien gemakkelijker om de positieve gedachtes te accepteren die u prettig en ontspannen laten voelen.

Wees concreet
• Een voorbeeld van een algemene opstartzin: Ik ben heel gestrest over mijn gewicht.
• Een meer gedetailleerde opstartzin is bijvoorbeeld: Ik ben heel gestrest over mijn gewicht omdat ik pas een foto van mezelf heb gezien.
• Een nog preciezere opstartzin zou kunnen zijn: Ik ben heel gestrest over mijn gewicht, omdat ik pas een foto van mezelf heb gezien en boos op mezelf ben over hoe dik ik eruitzie.