Artsen weten vaak niet goed hoe ze osteoporose moeten voorkomen. Maar er is een eenvoudige manier om uw botten sterk te houden, hoe oud u ook bent, zegt natuurgeneeskundige en osteopaat Harald Gaier
V: Ik heb een vrij makkelijke overgang achter de rug en doe mijn best mijn botten sterk te houden en osteoporose te voorkomen. Ik ga drie keer per week naar fitness om anderhalf uur lang mijn botten te belasten, ik slik calcium- en vitamine D-supplementen en ik eet supergezond. Dat zou toch allemaal genoeg moeten zijn om mijn botten gezond te houden. Maar ik heb in de afgelopen tien maanden drie keer iets gebroken. Hoe kan dat? En wat doe ik verkeerd?
F.G. via e-mail

A: U hebt alles heel goed gedaan! Maar er ontbreekt één belangrijk aspect aan uw inspanningen om botontkalking of osteoporose voor te blijven. Dat kon u overigens niet weten, want het gaat om een nieuwe ‘oplossing’ die onlangs ontdekt is. Het boeiende van deze ontdekking voor broze botten is dat deze helemaal op het terrein van de natuurlijke geneeskunde ligt.

Slopers en bouwers
Osteoporose ontwikkelt zich langzaam maar gestaag via een dynamisch proces dat al kan beginnen als u in de dertig bent. Bij vrouwen versnelt dat proces meestal tijdens of na de overgang.
Botten worden voortdurend afgebroken door cellen die oud en beschadigd botweefsel opruimen. Dat proces heet botresorptie en de cellen die het weefsel afbreken heten osteoclasten: de ‘slopers’. Andere cellen, namelijk osteoblasten en osteocyten, zijn de ‘bouwers’. Die vormen nieuw botweefsel door een fijnmazige microstructuur aan te leggen – de organische botmatrix – waarin mineralen worden afgezet om de botten hun dichtheid en stevigheid te geven.
Naarmate we ouder worden, wordt er geleidelijk steeds meer bot afgebroken dan er nieuw bot wordt gevormd, waardoor we netto steeds wat minder botweefsel overhouden. Door deze sluipende afname van de botvorming wordt de constructie van de botmatrix steeds zwakker.
Het heeft dan geen zin om alleen maar meer mineralen via voeding of supplementen te gaan slikken, wat veel mensen doen. Dat leidt namelijk tot mineralisatie en verharding van de zwakke botmatrix, waardoor de botten paradoxaal genoeg makkelijker breken.
Het is zelfs zo dat de medicijnen die de conventionele geneeskunde heeft ontwikkeld om osteoporose te voorkomen, namelijk bisfosfonaten, juist tot fracturen en andere botproblemen kunnen leiden.1

Kwaliteit versus dichtheid
Dat betekent dat de stevigheid van botten niet alleen samenhangt met de botdichtheid, maar ook met de kwaliteit van de botstructuur, en het proces van botvernieuwing. Er is een natuurlijke prikkel nodig die ervoor zorgt dat de fijnmazige microstructuur waaruit de botmatrix bestaat, weer volledig wordt opgebouwd. Helaas kunnen calciumsupplementen noch bisfosfonaten die klus klaren.
Het proces van botvernieuwing is afhankelijk van onze genen, voedingsgewoonten, leeftijd en bepaalde medicatie (zoals corticosteroïden). Het wordt nadelig beïnvloed door ongezonde leefgewoonten, zoals onvoldoende beweging, roken en te veel drinken. Ook de staat van onze andere orgaanstelsels en lichaamsfuncties en onze algehele gezondheidstoestand spelen een rol. Ontstekings- of infectieziekten, een verstoorde bijschildklierfunctie, insuline gerelateerde aandoeningen (zoals diabetes) en overtollig lichaamsvet maken het ons lichaam allemaal moeilijker om weer een gezonde botstructuur op te bouwen.
Maar er is ook goed nieuws: uit recent onderzoek blijkt dat kruiden en ook bepaalde vitaminen, zoals vitamine D een positieve invloed op de botvernieuwing kunnen hebben.

Berberine
Uit onderzoek blijkt dat berberine botafbraak of botresorptie tegengaat.2 Berberine is een gele stof, die wordt gewonnen uit de wortels en schors van verschillende planten en bomen, zoals de kurkboom (Phellodendron amurense). In een dierstudie – die misschien niet van toepassing is op mensen – voorkwamen berberinesupplementen een afname van de botdichtheid in de lendenwervels. Dat wijst erop dat berberine botafbraak door osteoclasten kan tegengaan, althans bij ratten.3 Er zijn zelfs aanwijzingen dat berberine de vorming van osteoblasten (de bouwers) bevordert.4
Verder blijkt berberine remmend te werken op zeventien bacteriesoorten, zeven schimmelsoorten en allerlei andere organismen die een negatieve invloed hebben op u en uw botten, zoals amoeben, rickettsiae, Leishmania, mycobacteriën, Chlamydia en Xanthomonas.5
Berberine staat erom bekend dat het niet giftig is.6 Toch kunnen vrouwen die al op jonge leeftijd willen beginnen met het tegengaan van osteoporose, dit kruid beter niet tijdens de zwangerschap gebruiken.

Vitamine D
Het lichaam heeft vitamine D niet alleen nodig voor de opname van calcium, de vitamine speelt ook een rol bij botvernieuwing. Een tekort aan deze belangrijke vitamine, dat vaak voorkomt bij ouderen en vrouwen na de overgang, is in verband gebracht met een verhoogd risico op osteoporose en fracturen.7
Als u supplementen met vitamine D gaat slikken, kies dan voor D3: de natuurlijke vorm.

Vitamine K
Vitamine K levert een belangrijke bijdrage aan de stofwisseling van boteiwitten en is essentieel voor de botkwaliteit, gezonde botten en de botmassa bij zowel mannen als vrouwen. Regelmatige inname van vitamine K (met name K2) blijkt verband te houden met een hogere botdichtheid. Uit onderzoek blijkt dat de dagelijkse inname van vitamine K-supplementen u kan beschermen tegen leeftijd gerelateerde botbreuken Ook kan het invloed hebben op andere factoren, zoals veranderingen in de botstructuur (botvernieuwing).8
Eén waarschuwing: vitamine K heeft invloed op de bloedstolling. Dus als u bloedverdunners slikt of aanleg hebt voor de vorming van bloedstolsels, overleg dan eerst met uw arts voordat u met vitamine K-supplementen begint. Vitamine K bevordert namelijk juist de bloedstolling.

Er zijn producten verkrijgbaar die een combinatie van bovenstaande voedingssupplementen bevatten.
 Als u een dergelijk supplement slikt, helpt u uw lichaam daadwerkelijk weer botweefsel op te bouwen, in plaats van alleen maar de dichtheid te verhogen van het uitgeputte restant van uw botten.

Literatuur
1 www.drugwatch.com/fosamax/
2 Eur J Pharmacol, 2008; 580: 70–9
3 Biol Pharm Bull, 1999; 22: 391–6
4 J Bone Miner Res, 2008; 23: 1227–37
5 Pizzorno JE, Murray MT. A Textbook of Natural Medicine, vol 1. Seattle, WA: John Bastyr College Publications, 1987: V. Hydras-1-4