Ik heb inmiddels een leeftijd bereikt waarop ik moet toegeven dat mijn ogen niet meer zo best zijn. Ik heb moeite van dichtbij op voorwerpen te focussen. Binnenkort worden mijn ogen getest en ik wil graag weten of de Bates-methode ook echt werkt. Zijn er nog andere dingen die ik kan proberen(zoals laseren) om de achteruitgang van mijn gezichtsvermogen een halt toe te roepen? – BG, via email

De Bates-methode

Voor yogabeoefenaars is het idee van oogoefeningen niet nieuw; en het idee is ook niet met dr. William Horatio Bates begonnen. Niettemin lag de Bates-methode zwaar onder vuur tijdens het aanhoudend debat tussen patiënten die beweerden dat de methode werkte en artsen die volhielden dat de methode onmogelijk kon werken.

Bates was een gerespecteerde Amerikaanse oogarts die steeds ontevredener werd over de heersende opvatting dat de kromming van de ooglens bepaalt hoe het oog focust, en dat de starheid van de lens slechtziendheid veroorzaakt. Hij hield vol dat deze opvatting noch bijziendheid noch verziendheid verklaarde.

Nadat hij de gevestigde theorie een aantal jaren in twijfel had getrokken, gaf Bates zijn lucratieve praktijk in New York op en ging hij ‘terug naar school’ (de universiteit van Columbia) waar hij de gebruikte handboeken in een hoek smeet en zelf ging uitzoeken hoe ogen zich gedragen.

Zijn onderzoek overtuigde hem ervan dat de werking van het oog, behalve door de fysieke conditie, beïnvloed kan worden door enkele ‘emotionele’ factoren, zoals depressie, onwil om naar bepaalde aspecten van ons leven ‘te kijken’, spanning en stress.

Naar aanleiding hiervan ontwikkelde hij de Bates-methode, een techniek waarmee je met oefeningen slechtziendheid kunt corrigeren. De methode is gebaseerd op het idee dat contactlenzen en brillen oogspieren ondersteunen waardoor deze in de loop der tijd verslappen.

Bates claimt dat je met een reeks oefeningen die de oogspieren ontspannen en kalmeren het gezichtsvermogen kunt herstellen – net zoals we lichamelijke spanningen in ons lijf kunnen wegmasseren. Door de ogen in ontspannen toestand opnieuw te trainen leren ze weer effectief te focussen. De trainingsoefeningen blijken simpel en makkelijk inpasbaar in onze dagelijkse routine.

Volgens de Britse woordvoerder van Bates, Kevin Wooding, die de Bates-methode doceert en de website van de Bates Association beheert, (www.seeing.org.uk), kreeg Bates ‘iedereen over zich heen, maar stonden de mensen op het toppunt van zijn populariteit wel in de rij om uit te vinden wat hij precies doceerde’.

Ooggetuigen

In Californië werd in de jaren veertig een door Bates geschoolde docent, Margaret Corbett, twee keer voor de rechter gedaagd (ze zou de zaak bedriegen) omdat ze ‘de geneeskunst zonder vergunning beoefende’. Beide keren werd ze vrijgesproken. ‘Er kwamen driehonderd getuigen opdagen die bevestigden dat ze persoonlijk verbetering hadden ervaren. Ze dromden de rechtszaal binnen en vertelden over de genezing van vrijwel elke in de oogheelkundige praktijk bekende oogaandoening, zonder dat er medicijnen aan te pas kwamen of een bril nodig was geweest,’ aldus Wooding.

De getuigenis van auteur Aldous Huxley kreeg speciale aandacht. Hij demonstreerde dat hij zonder bril kon lezen, hoewel hij, voordat hij de oefeningen van Corbett deed, aan één oog volslagen blind was en slechts 20 procent zicht had met het andere.1

Onderzoek

Volgens Wooding werkt de Bates-methode zowel bij bijziendheid als verziendheid. Toch is de methode om diverse redenen, zoals te weinig geld, nooit aan grootschalige, gecontroleerde experimenten onderworpen. ‘Ik ben hier in Oxford met oogartsen bezig meer proefonderzoeken te starten en een wetenschappelijk gestaafd, longitudinaal onderzoek, dat ongeveer over een jaar resultaten zal opleveren,’ vertelt hij. Sommige oogoefeningen werden in kleinschalige experimenten bestudeerd, en er werden verbeteringen van het gezichtsvermogen opgemerkt.2

Laserbehandeling

Dan uw vraag over ooglaserbehandeling. Hoewel verziendheid ermee kan worden behandeld, wordt de therapie door veel oogheelkundigen nog steeds als experimenteel beschouwd. Ze wordt vooral aanbevolen bij myopie (bijziendheid), maculadegeneratie en glaucoom (groene staar), ze kan littekens op het hoornvlies veroorzaken en achteruitgang van het gezichtsvermogen.

Er is ook geen garantie dat uw gezichtsvermogen na de operatie niet verder achteruitgaat.3  Tot slot heeft ooglaserbehandeling meer resultaat bij jongeren van wie het gezichtsvermogen nog niet al te veel verslechterd is.

Wat kunt u doen?

Net als de meeste andere lichaamsdelen dient u uw ogen voortdurende te onderhouden zodat ze naar behoren functioneren. De gezondheid van de ogen hangt samen met de staat van de bloedvaten. Als u dus manieren zoekt om de gezondheid van uw ogen te verbeteren, overweeg dan naast zaken die met name goed zijn voor de ogen, ook remedies die in het algemeen goed zijn voor uw vaatstelsel.

Bovendien kunnen alcohol, sigaretten en verschillende medicijnen op recept, zoals diazepam en steroïden, tot oogkwalen leiden. Achteruitgang van het gezichtsvermogen kan ook een secundair effect zijn van aandoeningen als diabetes.

Hoewel een ogentest meer aanwijzingen zou moeten geven over uw huidige gezichtsvermogen, kunt u nu al uw voeding aanpassen. Van alle vitaminensupplementen is vitamine A de meest essentiële voor gezonde ogen. Deze vitamine wordt door alcohol afgebroken, en de opname ervan hangt mede af van de aanwezigheid van andere vitaminen zoals E en lecithine.4

Stress kan ook problemen met het zicht veroorzaken. Dit komt niet alleen doordat mensen die gestrest zijn, meestal weinig aandacht aan hun voeding besteden, maar ook doordat stress belangrijke vitaminen B aan het lichaam onttrekt.

Wat kruidentherapie voor de ogen betreft, het meeste onderzoek is verricht naar bosbessen (Vaccinium myrtillus). Afwijkingen als glaucoom en diabetische retinopathie verbeteren aantoonbaar bij inname van bosbessen. Bosbes bevat flavonoïdeverbindingen ofwel anthocyanosiden: krachtige antioxidanten waarvan we weten dat ze de microcirculatie in het lichaam stimuleren en de visuele reikwijdte van het oog beïnvloeden. Een effectieve dosering is 160-480 mg/dag, gestandaardiseerd op een anthocyanidinegehalte van 25 procent.5

Bosbessen, puur of in combinatie met eenmaal daags 20 mg bètacaroteen,6 kunnen zowel het zicht overdag als ’s nachts verbeteren en de visuele reikwijdte vergroten. Driemaal daags 40 mg Ginkgo biloba (gestandaardiseerd op 24 procent ginkgoflavoglycoside) kan ook helpen.

In een onderzoek onder oudere patiënten met chronische retinale insufficiëntie bracht een Ginkgo-preparaat van 160 mg/dag, vier weken achtereen, aanzienlijke verbetering van stoornissen van het gezichtsveld.7

BRONNEN:

1 Goodrich J, Natural Vision Improvement, Berkeley, CA; Celestial Arts, 1985: 184-5
2 Am J Optom Physiol Opt, 1986: 63: 487-96; Percept Mot Skill, 1990; 71: 1055-8
3 Am J Ophthalmol, 1995: 119: 263-74
4 Arch Ophthalmol, 1994: 112: 222-7
5 J Klin Monatsbl Augenheilkd, 1981; 178: 386-9; Atti Accad Fisiocrit Siena [ Med Fis], 1968; 17: 1470-88
6 Altern Med Rev, 2000: 5: 164-73; J Ann Ottal Clin Acul, 1965; 91: 371-86
7 J Klin Monatsbl Augenheilkd, 1991: 199: 432-8