Ik ben nu bijna zeventig en sinds ik gestopt ben met een hormoontherapie, die ik tien jaar heb gehad, heb ik last van een droge vagina: veel jeuk en een branderig gevoel, van binnen en aan de buitenkant. Mijn huisarts heeft Canesten en Vagifen (pessarium) voorgeschreven, maar dat heeft niet veel geholpen. Ik ben bij een gynaecoloog geweest, maar die kon niets vinden en gaf mij vaginale ringen met estradiol (Estring) en een vocht inbrengende crème. De crème is goed voor uitwendig gebruik, maar niet inwendig. De ringen, die ik nu al twee jaar gebruik, geven ook bijwerkingen: hoofdpijn, zweten en vaginale afscheiding. Van seks is natuurlijk geen sprake, dat zal duidelijk zijn. IS ER MISSCHIEN EEN ALTERNATIEVE BEHANDELING DIE HELPT? – SJS, Swindon
Een droge vagina kan heel vervelend zijn na de menopauze, want het lichaam produceert dan minder oestrogeen. Oestrogeen is het hormoon dat grotendeels verantwoordelijk is voor een goed functionerende vagina: het houdt de bekleding van de vaginawand stevig en soepel en stuurt de vochtproductie vanuit de baarmoederhals. Dit betekent dat er normaal gesproken heel langzaam vocht door de vagina stroomt, dat bijdraagt aan het schoonhouden van de vagina door dode cellen en ander afval rustig naar buiten te spoelen. Een lichte afscheiding is dan ook normaal: zo’n twee gram dode cellen en drie gram slijm per dag. Na de menopauze komt dit hele proces in gevaar.
Oestrogeen controleert ook de klieren die de vagina vochtig maken bij seksuele opwinding. De Amerikaanse onderzoekers Masters en Johnson vonden dat jonge vrouwen soms al in een paar seconden voldoende opgewonden raakten om seksuele penetratie te kunnen hebben, maar dat vrouwen in de menopauze daarvoor misschien wel vijf minuten of meer nodig hadden.
In dit licht wekt het nauwelijks verbazing dat het probleem van een droge vagina vrij veel voorkomt na de menopauze en dat minstens een op de vier vrouwen daar last van heeft. Vervelender nog is dat er door droogte in de vagina een vicieuze cirkel kan ontstaan. Omdat er minder vocht is, zijn er minder ‘vriendelijke’ bacteriën die de zuurgraad van de vagina in stand helpen houden. Wanneer de vagina minder zuur wordt, kunnen er infecties zoals spruw ontstaan, wat nog meer irritatie en ongemak geeft. De bevochtiging van de vagina kan worden verbeterd met hormoontherapie, maar zoals onze lezers maar al te goed weten, brengt dat ernstige risico’s met zich mee.
Wat zijn de alternatieven? Sommige artsen schrijven een vaginaalring met estradiol voor, verkrijgbaar onder de merknaam Nuvaring. Deze wordt in de vagina aangebracht en zorgt ervoor dat er geleidelijk oestrogeen vrijkomt, dat plaatselijk de vochtigheid van de vagina beïnvloedt. De ring moet elke maand worden uitgenomen en opnieuw worden ingebracht en geadviseerd wordt om hem niet langer dan twee jaar te gebruiken.
Naast de genoemde bijwerkingen is men ook bang dat er misschien oestrogeen in de bloedbaan terechtkomt, waardoor een vaginaalring niet van hormoontherapie zou verschillen wat betreft de potentiële gevaren voor de gezondheid, zoals baarmoederhalskanker en borstkanker. Gelukkig kunt u verschillende dingen doen die niet schadelijk zijn en mogelijk wel helpen. Allereerst preventie. Gebruik geen ‘intieme’ deodorant. Vermijd het gebruik van bruistabletten, droge zeep en geparfumeerde zeepproducten in bad. Was uw haar niet onder de douche, voor het geval er haren in de vagina komen. Draag katoenen ondergoed en was dat met een middel voor een ‘gevoelige huid’. Draag zo min mogelijk een broek. Als u overdag een panty draagt, compenseer dat dan ‘s nachts met een nachtjapon zonder broek zodat het lichaam goed kan ademen.
Probeer eens een paar vaginale glijmiddelen. Kies wel een middel op waterbasis, want middelen op basis van olieproducten (zoals vaseline) kunnen de natuurlijke afscheiding verstoren en een mogelijke bron van infecties zijn. Een veel gebruikt middel in Nederland is KY jelly, gewoon verkrijgbaar bij de drogist. Een goede vaginale bevochtigingsgel is Replens (www.replens.nl). Zestra (www.zestra.nu) wordt aangeprezen als een volledig natuurlijke stimulerende massageolie.
Voor jeuk aan de vagina (pruritus) helpt mogelijk tea tree olie, eventueel in een zetpil zoals Femigel (www.garden.co.uk). Van Femigel wordt beweerd dat het de natuurlijke schimmel- en bacteriecultuur en de vochtigheid in de vagina herstelt, waardoor irritatie afneemt. Tea tree olie blijkt zeer effectief in het bestrijden van candida (schimmel) in de vagina (weliswaar bij ratten)1. Als het probleem aanhoudt, laat dan onderzoeken of u misschien aan een huidaandoening lijdt die lichen wordt genoemd, een chronische ontsteking die voornamelijk bij de vaginamond en in het gebied tussen vagina en anus wordt aangetroffen.