22-08-2010

Dossier Kanker: De geschiedenis van kankermicroben

Tot 1920 stond de geneeskunde open voor de theorie dat kanker werd veroorzaakt door een microbe. Al in 1772 veronderstelden artsen – weliswaar ten onrechte, zoals later bleek– dat de bacteriële ziekteverwekker Mycobacterium tuberculosis, die de oorzaak was van tuberculose, ook kanker veroorzaakte. Pas in 1890 werd er enig ondersteunend bewijs gevonden voor de theorie dat er een kankermicrobe bestond.

Dat bewijs kwam van William Russell, patholoog bij het Royal Infirmary in Edinburgh. Hij vertelde op een wetenschappelijke bijeenkomst in december 1890 dat hij een ‘organisme dat karakteristiek was voor kanker’ had ontdekt bij microscopische bestudering van tumorweefsel van kankerpatiënten.

Russel had in feite hetzelfde fenomeen gezien dat wetenschappers vandaag de dag rapporteren; deze organismen waren parasieten die zowel binnen als buiten cellen te zien zijn. De afmetingen liepen uiteen van ternauwernood zichtbaar tot ‘anderhalf keer zo groot als een rood bloedlichaampje’. De grootste leken op een schimmel- of gistachtige parasiet.

Hoewel zijn theorie met veel scepsis werd ontvangen werd deze in 1901 bevestigd door Harvey Gaylord van het New York State Pathology Laboratory die in alle gevallen van kanker die hij onderzocht ‘Russell lichaampjes’ aantrof1.

Ondanks deze ontdekkingen negeerde de Amerikaanse patholoog James Ewing de theorie en hij was de oorzaak dat de medische opinie een andere richting uitging. Hij schreef in 1919 dat ‘maar weinig competente waarnemers dit als een mogelijke verklaring van kanker beschouwen2. Ewing geloofde niet dat kanker het gevolg was van een infectie die mensen konden oplopen. En zo groot was zijn autoriteit dat praktisch al het onderzoek naar de theorie van de kankermicrobe stopte.

Bronnen:

1:Am J Med Sci, 1901; 121: 501-539
2:Ewing J. Neoplastic Diseases. Philadelphia, PA: WB Saunders Co., 1919

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere archief artikelen

Het Laatste woord ;De illusie van de goochelaar

De ‘relatieve risicoverhouding’: zij stimuleert de verkoop van nieuwe medicijnen - waar een groot deel van de winst van Big Pharma wordt gemaakt - en geeft de massame-dia hun content. Zij laat het lijken alsof we allemaal heel erg bezig zijn met briljant zijn en het...

Uitgelezen: Menokilo’s

De boodschap die Leen Steyaert in dit boek aan vrouwen in de overgang wil geven, is dat je het streven naar je ideale gewicht moet loslaten. Zij leert je dat het belangrijker is om fit en gezond te zijn, dan het hebben van een paar kilo’s meer. In het eerste deel van...

Medicatie is vaak geen genezing

In 2020 kwam het boek Studeerden wij medicijnen of geneeskunde? van huisarts Lieneke van de Griendt uit. Een moedige daad: als huisarts collega’s uitnodigen te reflecteren op de uitoefening van hun vak, en nog een stap verder: ze aan te moedigen zichzelf af te vragen:...

Genetische manipulatie; Synthetisch voedsel weet wat je eet

Via de achterdeur komen talloze soorten genetisch gemodificeerde en gemanipuleerde voedingsmiddelen de voedselketen binnen. Veel mensen eten deze producten zonder dat ze dit weten of er een keuze in hebben. Cate Montana bespreekt in het laboratorium gekweekte...

Van ziekte en zorg naar gezond gedrag

Trainen van gezond gedrag en mentale fitheidAls kind genas Heidi Stiegelis van lymfeklierkanker. Sindsdien wilde ze de wereld op het gebied van zorg en leefstijl veranderen. En zo geschiedde. Vanuit haar psychologiepraktijk traint zij nu (zorg)professionals in het...