Kijk bij bezuinigingsmaatregelen eens naar nutteloze medische procedures.
In deze barre tijden zijn niet alleen het Amerikaanse Congres van president Obama maar ook alle Europese regeringen naarstig op zoek naar mogelijkheden om hun stijgende schuldenlast te verminderen. Toch schijnt niemand zijn vingers te willen branden aan bezuiniging op de geneeskundige zorg.
In Groot-Brittannië is premier David Cameron al met de stofkam door de begroting gegaan op zoek naar bezuiniging vanwege een begrotingstekort van 156 miljard pond. (Ter vergelijking: in Nederland is het begrotingstekort 29 miljard euro en streeft men op dit moment naar een bezuiniging van 18 miljard euro.) Maar de National Health Service (NHS) blijft buiten schot en krijgt zelfs meer. En naar verwachting gaat dat budget tijdens Camerons regeerperiode jaarlijks omhoog vanwege stijgende uitgaven plus inflatiecorrectie.
De NHS kost de belastingbetaler ieder jaar 100 miljard pond (ruim 120 miljard euro). Omgerekend is dat ongeveer tienmaal zoveel als bij de start van de NHS in 1948, met een toenmalig budget van 437 miljoen (een waarde die nu overeenkomt met 9 miljard pond). Bovendien heeft de NHS de laatste tijd haar financiële grenzen ruimschoots overschreden en heeft vermoedelijk een schuldenlast van 7 miljard.
De oorzaak daarvan is ten dele toe te schrijven aan de modernisering die is doorgevoerd. Maar volgens de NHS wordt een vijfde van het totale budget – 20 miljard pond – besteed aan receptgeneesmiddelen. En van het totaalbudget van 100 miljard pond wordt 12 procent (12 miljard) besteed aan nieuwe medicijnen, waarvan vele slechts een (zoveelste) variant van bestaande geneesmiddelen zijn.
In de VS wordt jaarlijks zo’n 2 biljoen dollar (1,5 biljoen euro) gespendeerd aan alle vormen van gezondheidszorg tezamen. Dat is meer dan de totale schuld van de hele derde wereld. Zodra het gezondheidsprogramma van Obama van kracht is geworden wordt dit jaarlijkse bedrag nog 700 miljard dollar hoger.
‘Gezondheidszorg voor iedereen’ is een veelgekoesterd ideaal en de plannen van Cameron en de regering-Obama verdienen alle lof. Het probleem is dan ook niet het principe, maar wel de vraag waaraan dit geld wordt uitgegeven.
In het artikel in Dossier Gezondheidszorg van dit nummer schrijft Bryan Hubbard dat zelfs dokters momenteel klagen over het enorme aantal kostbare behandelingen en medicijnen die overbodig zijn, gevaarlijk, of beide. Deskundigen in de Verenigde Staten hebben artsen gevraagd om een top-vijf op te stellen van nutteloze behandelingen en sommige artsen blijken zo’n lijst nog te kort te vinden om alles op te noemen.
Bovenaan de lijst staat een breed scala van veelvoorgeschreven medicijnen voor de meest uiteenlopende ziektes, van gewrichtspijn tot ADHD. Ondanks de gezondheidsclaims en de onveranderlijk hoge prijs die ze gemeen hebben blijken deze medicijnen niet veilig en is de werkzaamheid nooit bewezen. En niet alleen is het nut van sommige van de meest geavanceerde ingrepen (waar vooral specialisten bij zweren) nooit aangetoond maar erger nog, ze kunnen zelfs dodelijk zijn.
Een voorbeeld daarvan is angioplastiek (dotteren). Daarnaast is de kostbare diagnostiek met behulp van een mammogram, biopsie, elektrocardiogram (ECG) en röntgenonderzoek in de meeste gevallen te onnauwkeurig om ziekte op te sporen. En soms is zo’n procedure zelfs de oorzaak van kanker en verspreiding van kankercellen.
Het probleem is niet alleen de verspilling van geld en levens. Om de aangerichte schade te herstellen blijkt alleen al in de VS nog eens een bedrag van 77 miljard dollar per jaar nodig, aldus het rapport van de American Medical Association uit 2007. Maar het idee van gezondheidszorg voor allen is een heilig huisje en elke politicus blijft daarvan af.
Daarom wordt de gezondheidszorg nooit ter verantwoording geroepen vanwege de uitgaven. En de controlerende instanties stellen zich nooit de vraag of de patiënt er inderdaad beter van is geworden.
Toch zouden Cameron en Obama door het stellen van die simpele vraag (en daar vervolgens naar te handelen) wel eens een pijnloze bezuiniging op het spoor kunnen zijn.
Lynne McTaggart