Nul doden door vitaminen en mineralen… Maar de toezichthouders nemen beperkende maatregelen. 

De Ieren boffen maar! Nou ja… het is maar wat je boffen noemt. De Ierse toezichthouder op voedselveiligheid vond dat Ierland lang genoeg op de EU had gewacht.  De EU dubt al jaren over de maximale doseringen vitaminen en andere supplementen die mensen veilig kunnen innemen. Ondertussen is de Ierse markt voor voedingssupplementen de afgelopen tien jaar verdrievoudigd. De Irish Food Safety Authority was het wachten zat en besloot dat het de hoogste tijd was om zelf in actie te komen.  

De voedselwaakhond stelde onlangs voor 21 vitaminen en mineralen de veilige maximumgehalten vast. ‘We maken ons zorgen over de veiligheid van kwetsbare groepen binnen de Ierse bevolking, zoals kinderen, zwangere vrouwen en ouderen’, zei Pamela Byrne, directeur van de Ierse toezichthouder. Haar zorgen werden gedeeld door de voorzitter van de wetenschappelijke commissie van de toezichthouder, hoogleraar Albert Flynn. Hij zei: ‘Er kunnen schadelijke gezondheidseffecten optreden als mensen te veel van bepaalde vitaminen of mineralen slikken.’1 

Er zullen wel cijfers zijn waarop Flynn zijn zorgen baseert, toch? Laten we eens te rade gaan bij de American Association of Poison Control Centers, die uit alle gifcentra in de VS gegevens verzamelt over sterfgevallen en bijwerkingen van medicijnen, illegale drugs, chemische stoffen, huishoudelijke producten, cosmetica, vitaminen en mineralen, die ook als gif beschouwd worden.  

Volgens haar rapport uit 2017 was het aantal doden door een overdosis vitamine A, C, E, niacine, pyridoxine of een andere B-vitamine… nul. Oké, hoe zit het dan met mineralen? Het aantal doden door een overdosis aan calcium, magnesium, chroom, zink, colloïdaal zilver, selenium, ijzer of een mineralencomplex was… ook nul. Er waren ook geen sterfgevallen als gevolg van aminozuren, creatine, blauwgroene alg, glucosamine of chondroïtine. 

Maar dan waren er toch zeker wel een paar doden door kruiden? Het aantal slachtoffers van middelen als zilverkaars, echinacea, ginkgo, ginseng, kava kava, sint-janskruid, valeriaan, ma huang (of Ephedra), kolanoot, yerba mate was… jawel: nul. Er waren natuurlijk ook geen doden door homeopathische middelen, want zoals de sceptici ons graag inpeperen: dat zijn alleen maar wateroplossingen met een placebo-effect. En er is ook niemand doodgegaan door ayurvedische geneesmiddelen. 

Er was wel iemand overleden door een ‘onbekend enkelvoudig plantaardig ingrediënt’. En een ‘onbekende energydrink’ hield op de een of andere manier verband met een ander sterfgeval, maar ‘de overduidelijke onzekerheid van zulke vermeldingen verzwakt elke aanspraak op de geldigheid ervan’, zei Andrew Saul, redacteur van Orthomolecular Medicine News Service, die over de fatale lijst schreef. 

Er was ook één mogelijk slachtoffer door het slikken van vitamine D. Maar de vitamine was ‘medeverantwoordelijk’. Dat kan betekenen dat de persoon is overleden – zoals mensen doen – en toevallig in die periode ook vitamine D slikte. 

Als het om receptengeneesmiddelen gaat, zijn er beduidend minder grijze gebieden. Analgetica (of pijnstillers) vormden de giftigste middelen die bij de gifcentra werden gemeld: ze waren verantwoordelijk voor ongeveer 288.000 bijwerkingen of sterfgevallen. Sedativa (kalmerende middelen) en antipsychotica stonden op de tweede plaats, met ongeveer 150.000 slachtoffers, gevolgd door antidepressiva, met 131.000 bijwerkingen. 

Al deze gevallen werden gerapporteerd als vergiftiging, omdat de medicijnen ‘niet op de juiste manier’ waren ingenomen. Mensen slikten bijvoorbeeld per ongeluk te veel, ze pakten per abuis medicijnen van een ander of namen doses te snel op elkaar. 

En hoe zit het met sterfgevallen door receptgeneesmiddelen die wél op de juiste manier zijn ingenomen? Amerikaanse overheidsinstanties houden het aantal sterfgevallen door medicijnen niet bij. Maar Thomas Moore, wetenschapper bij het Institute for Safe Medication Practices, wilde er een beter van beeld krijgen en daarom zette hij een systeem op om de sterfgevallen in ziekenhuizen te monitoren.  

Ervan uitgaand dat mensen een ziekenhuis bezoeken als ze last van een bijwerking hebben, schat Moore dat elk jaar 128.000 Amerikanen overlijden door een medicijn dat ze op recept slikken, in de juiste dosering en frequentie. Dat cijfer komt overeen met schattingen van Thomas Light, hoogleraar aan de faculteit voor Osteopathie van de Rowan Universiteit. Hij schreef een artikel met de onomwonden titel: ‘Institutionele corruptie van de farmaceutische sector en de mythe van veilige en effectieve medicijnen’.3  

In zijn artikel schat Light dat er elke week ongeveer 2460 Amerikanen overlijden door een geneesmiddel dat ze op de juiste manier gebruiken. En dat zijn nog voorzichtige cijfers. In studies naar de veiligheid en effectiviteit van medicijnen worden bijwerkingen vaak helemaal niet vermeld. Dat ontdekten de onderzoekers van de Universiteit van York in Engeland: in slechts 38 procent van de 1376 reviews die ze analyseerden, werden bijwerkingen vermeld.4 

Maar de Ierse toezichthouder is er vast en zeker mee bezig.

BRONNEN

1 Irish Times, June 5, 2018
2 U.S. News & World Report, September 27, 2016
3 J Law Med Ethics, 2013; 41: 590-600
4 J Clin Epidemiol, 2019; 108: 95-101