Dommer door fluoride

Het grootste onderzoek tot nu toe naar fluoride heeft aangetoond dat het IQ van kinderen er lager door wordt.

In Nederland is de fluoridering van drinkwater sinds 1973 verboden, met als achterliggende gedachte dat de burger zelf de keuze moet kunnen hebben over zijn gebruik van fluoride. Toch is het water hier lang niet altijd fluorvrij (zie kader) en is het genoemde onderzoek interessant voor wie twijfelt over het gebruik van tandpasta met of zonder fluoride, en voor Nederlanders die als kind fluoridesupplementen (‘fluortabletjes’) hebben gekregen of zelfs gefluorideerd drinkwater. In veel landen, waaronder Engeland, is fluoridering van drinkwater nog steeds actueel. Het blijkt echter schadelijk te zijn voor de hersenontwikkeling van kinderen. Hoe hoger de blootstelling, des te lager het IQ, zo concludeert het eerste overzichtsonderzoek waarin alle beschikbare publicaties over dit onderwerp zijn meegenomen.

Het onderzoek is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de Harvard School of Public Health en de China Medical University in Senyang (China). De conclusie was dat kinderen die in een streek wonen waar veel fluoride in het water zit, significant lager scoren bij IQ-tests dan kinderen in streken waar dat niet zo is 1.

Het Chinees-Harvardse team verzamelde de onderzoeksresultaten van 27 studies en analyseerden de cijfers. Onder de studies bevonden zich onderzoeken onder Chinese populaties waarin het effect van fluorideblootstelling via water en kolenverbranding op de hersenontwikkeling van kinderen werd bepaald. De metingen werden gedaan op basis van een aantal tests van het intelligentiequotiënt (IQ). Uit de onderzoeken die enkel keken naar de blootstelling aan fluoride via drinkwater, bleek volgens het overzichtsonderzoek dat hoe hoger de blootstelling des te lager de scores op de IQ-tests. Hoewel het gemiddelde verschil tussen kinderen met en zonder blootstelling klein was –slechts 0,45 punt lager op het totale IQ – kan deze kleine afname bij twee soorten kinderen van enorme impact zijn: kinderen die hoogbegaafd zijn en kinderen die juist op het randje zitten voor speciaal onderwijs, zoals bij leerstoornis, aandachttekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) en autisme.

Jonge hersenen
Chinese kinderen lopen een veel hoger blootstellingsrisico dan kinderen in Nederland of zelfs in de Verenigde Staten of Groot-Brittannië. In 2008 maakte het Chinese ministerie van volksgezondheid bekend dat fluorose − overdosering van fluoride met als gevolg vlekken op de tanden − in 28 Chinese provincies onder de 92 miljoen inwoners aldaar op grote schaal optreedt. Maar op de hersenen zijn al zeer subtiele veranderingen waarneembaar bij een veel lager fluoridegehalte, zo blijkt uit dit laatste onderzoek. De onderzoekers van Harvard merkten op dat andere zogeheten neurotoxinen, zoals lood en kwik, bij kinderen al schade kunnen berokkenen bij een bloedgehalte van zo’n 10 nmol/liter. Maar de toegestane waarden voor fluoride in water in de VS en het VK leiden tot een gehalte in het bloed dat wel duizend keer zo hoog kan worden als die 10 nmol/l.

In de Chinese onderzoeken bleek zelfs een lage blootstelling aan fluoride in water (0,24 tot 2,84 mg/l) – concentraties die in de VS en GB gelden als veilig – significant negatieve effecten op de intelligentie van een kind te hebben 2. Fluoride blijkt de hippocampus aan te tasten. Dat is een onderdeel van de hersenen dat betrokken is bij het leren en het geheugen. Uit een onderzoek van de Amerikaanse National Research Council (NRC) bleek dat de neuronen van de hippocampus van proefratten, bij blootstelling in een laboratoriumsituatie aan verschillende concentraties natriumfluoride, tekenen van vergiftiging gingen vertonen.

Bovendien kan door fluoride de hersenstructuur veranderen: de hersenen van ratten die een jaar lang tot de helft van het toegestane gehalte fluoride in hun water kregen, vertoonden daadwerkelijk vormveranderingen, evenals een verhoogd aluminiumgehalte 3.
Al deze onderzoeken tonen aan dat de blootstelling aan fluoride bij veel lagere concentraties dan de concentraties die voor volwassenen gelden al schadelijk is voor hersenen in ontwikkeling 4.

De meeste van de Chinese onderzoeken konden plaatsvinden dankzij een natuurlijk geologisch verschijnsel in vele landelijke regio’s in China, waardoor sommige gebieden veel fluoridevervuiling in het drinkwater hebben en andere niet, ook al liggen ze dicht bij elkaar. Daardoor kunnen onderzoekers hier gemakkelijk het IQ meten bij populaties die geheel gelijk zijn aan elkaar, op het gebruikte drinkwater na. Bovendien kan de concentratie fluoride in deze Chinese regio’s oplopen tot 11 mg/liter, terwijl dat in de geïndustrialiseerde landen meestal niet meer dan 1 mg/liter is. Door zo’n extreem hoge blootstelling kunnen problemen zich veel duidelijker aftekenen.

Ten halve gekeerd
De onthullingen van het Harvardse onderzoek komen tegelijk met de recente berichten van het Amerikaanse Department of Health and Human Services (DHHS), dat het toegestane gehalte fluoride in water verlaagd zal worden tot bijna de helft, naar aanleiding van een groot overzichtsonderzoek van de NRC uit 2006 naar de mogelijke effecten op intelligentie5. Het DHHS kondigde aan dat het concentraties fluoride in drinkwater nog tot maximaal 0,7 mg/liter zal gaan toestaan, wat lager is dan de huidige aanbeveling van maximaal 1,2 mg/liter. Ook het EPA (Environmental Protection Agency) is de huidige toegestane maxima voor fluoride aan het herzien. Deze staan momenteel op 4 mg/l.
Dat betekent een grote ommekeer bij deze instanties, die tot nu toe steeds volhielden dat fluoride in water bij de aanbevolen concentraties niet alleen veilig, maar ook zeer heilzaam tegen tandbederf was. De norm in het Nederlandse Waterleidingbesluit uit 2001 is 1,1 mg/liter en zou dus eigenlijk ook naar beneden moeten worden bijgesteld.

Hoewel het Harvard-onderzoek naar de invloed van fluoride op het IQ tot op heden het meest grondige is, was al langer bekend dat fluoride in de zwangerschap de placenta kan passeren, waardoor het in het bloed van de foetus komt. Doordat hersenen in hun ontwikkelingsfase veel kwetsbaarder zijn dan een uitgegroeid brein, groeit terecht de zorg dat fluorideblootstelling op jonge leeftijd tot blijvende schade kan leiden. Het Harvard-onderzoek gaf nog eens te meer opschudding doordat het vlak na een verslag van de NRC kwam waarin werd gewaarschuwd dat zelfs de heilzame effecten van fluoride bij het voorkomen van tandbederf volledig ongestaafd zijn. Dit jongste overzichtsonderzoek noopt dan ook instanties als de Wereldgezondheidsorganisatie en andere, nationale instanties – die zich lange tijd blindgestaard hebben op de zogenaamde voordelen van fluoride – om ook eens naar de mogelijke gevaren te gaan kijken.

Lynne McTaggart

1Environ Health Perspect, 2012; 120:1362-1368
2J Haz Mat, 2011; 186: 1942-1946
3Brain Res, 1998; 784: 284-298
4Am J Ind Med, 1982; 3: 227-236
5www.nap.edu/openbook.php?record_id=11571&page=205

Fluoride nu ook bij u in de buurt!
In Nederland is fluoridering van water verboden, dus lijkt het logisch dat ons ministerie van VROM er niet op controleert1. Er is echter wel degelijk een norm voor het maximale fluoridegehalte volgens het Waterleidingbesluit van 2001, van 1,1 mg/liter2. Afgaande op de informatie in dit hoofdartikel is die norm inmiddels aan de hoge kant.

Wie wil weten of en hoe veel fluoride er in het drinkwater uit zijn eigen kraan zit, wende zich beter tot de website van zijn eigen waterleidingbedrijf. Ga naar de homepage en zoek de pagina over kwaliteit/samenstelling van het geleverde drinkwater. De meeste bedrijven melden een fluoridegehalte van 0,05 tot 0,25 mg/l. Alleen in Noord-Holland is het drinkwater werkelijk fluorvrij.

Hieronder staan een aantal URL’s van websites waarop waterbedrijven de samenstelling van hun drinkwater rapporteren:

www.brabantwater.nl/NL/Gezondheid/WaterEnKwaliteit/Pages/WaterkwaliteitsgegevensNieuw.aspx
www.evides.nl/drinkwater/Documents/Waterkwaliteit/Tabel%20Drinkwaters.htm
www.oasen.nl/drinkwater-thuis/paginas/watersamenstelling-artikel.aspx
www.dunea.nl/drinkwater/samenstelling
www.waternet.nl/media/407425/waterkwaliteit%20kwartaal%201%202012.pdf
www.wmd.nl/over_water/waterkwaliteit/Samenstelling_drinkwater.html
www.lenntech.nl/samenstelling.htm
www.waterbedrijfgroningen.nl/nl/water-thuis/Klantenservice/veelgestelde-vragen/waterkwaliteit/Documents/Sellingen.pdf
www.vitens.nl/zakelijk/solutions/Documents/Methodeinformatie.pdf
www.pwn.nl/SiteCollectionDocuments/Water/waterkwaliteitscijfers/VROM_kwaliteit_drinkwater_Nederland_2008.pdf
www.evides.nl/drinkwater/Documents/de-kwaliteit-van-het-drinkwater-in-nederland-in-2009.pdf
www.lenntech.nl/elementen-en-water/vergelijking-drinkwaternormen.htm

Kijk uit voor verborgen fluoride
Fluoride zit niet alleen in het water. Vrijwel elk groot merk tandpasta bevat fluoride met een concentratie van ongeveer 1000-1500 ppm (parts per million). Verder zit het vaak in mondwater, flosdraad en vitaminepreparaten. In combinatie met de fluoride die van nature in voeding en water kan zitten (thee, fruit, groente) kan de blootstelling van een kind vanzelf toch te hoog worden.

Extra maatregelen om een kind minder bloot te stellen.
• Koop tandpasta zonder fluor, bijvoorbeeld van Weleda of een ander natuurmerk. Kijk echter goed op het etiket, omdat niet alle merken in de natuurvoedingswinkel ook fluorvrij zijn.
• Koop flosdraad en mondwater ook zonder fluor.
• Gebruik je toch (kinder)tandpasta met fluor, zie er dan op toe dat je kind er weinig van gebruikt en al jong leert uitspuwen in plaats van inslikken.
• Vraag de tandarts zo veel mogelijk gebruik te maken van producten zonder fluor.
• Gebruik een waterfiltersysteem dat fluoride uit het water haalt.
• Koop geen ingeblikte voeding uit landen met veel fluor in het water (zoals Amerika).
• Gebruik bepaalde geneesmiddelen met veel fluor niet (zoals Prozac en flucloxacilline).

Drinkwater in Nederland is lang niet altijd fluorvrij
De norm van het Nederlandse Waterleidingbesluit 2001 is aan de hoge kant

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Lynne McTaggart

Voorwoord: De waarheid bestaat niet

Reflectie: Mediteren tegen Alzheimer

Voorwoord: Gekke vrouwen

Voorwoord: Het einde van allergieën

Op de Vloer

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Lynne McTaggart avatar

Over de auteur

What Doctor’s Don’t Tell You, het moederblad van Medisch Dossier is eind 1998 opgericht door Lynne McTaggart samen met haar man Bryan Hubbard. Daarnaast is McTaggart toonaangevend wetenschapsjournalist en auteur van meerdere succesvolle boeken. Ook is zij woordvoerder op het gebied van bewustzijn, kwantumfysica en geneeskunde.
Lees meer artikelen van Lynne McTaggart