Scherp blijven tot het einde
Vroeger werd aangenomen dat het onvermijdelijk was dat iemand naarmate hij ouder werd, cognitief steeds slechter ging presteren. Met de gedachte dat het ‘de ouderdom’ was, moesten velen machteloos toezien hoe hun geliefde ouders of grootouders veranderden en mentaal aftakelden. Onderzoeken van de laatste jaren lijken het idee echter onderuit te halen dat dementie en cognitieve achteruitgang bij het natuurlijke verouderingsproces horen. Het lijkt er zelfs op dat ze tot op zekere hoogte te voorkomen zijn.
– Stapeling van giftige metalen geven oxidatieve schade waardoor het hersenweefsel wordt beschadigd met dementie als gevolg1. Alzheimerpatiënten blijken vaak hun leven lang voeding gebruikt te hebben met veel aluminiumbevattende conserveringsmiddelen (bepaalde graanproducten, kant-en-klare desserts, kaas, chocoladepudding, chocoladedrankjes, zout en bepaalde kauwgums)2. Ook een leven lang aluminium bevattende deodorants gebruiken is een risicofactor3, evenals aluminium in het drinkwater. In gebieden waar het gehalte aan aluminium in het water hoog is, kan Alzheimer wel 46 procent vaker voorkomen dan normaal4.
– Kwik is een even potente gifstof voor de hersencellen. Uit Amerikaanse onderzoeken lijkt naar voren te komen dat mensen met de ziekte van Alzheimer abnormaal veel kwik in hun hersenen hebben5, 6. De meest voorkomende bron van kwikvergiftiging vormen amalgaamvullingen. Laat deze zo mogelijk weghalen en eet geen vis die besmet kan zijn (zie hierna). Eet voedingsmiddelen met veel selenium (paranoten, kalkoen, kip, tongvis, platvis, tarwekiemen, bruine rijst en haver) of neem supplementen met selenium.
– Bescherm uw lever. Een slecht functionerende lever kan de immuniteit aantasten. Gebruik niet te veel alcohol en verzadigde vetten. Een vezelrijk dieet helpt het lichaam te zuiveren van giftige stoffen en voedingsmiddelen met veel zwavel, zoals uien en knoflook, zijn goed voor de lever.
– De plaques die bij atherosclerose optreden in de bloedvaten kunnen de circulatie van het bloed verstoren zodat er onvoldoende zuurstof aan de weefsels wordt geleverd. Dit zijn beide risicofactoren voor dementie7. Bij een onderzoek is gebleken dat mensen met erfelijke aanleg voor dementie een twintig keer zo groot risico liepen Alzheimer te krijgen als ze tevens atherosclerose hadden8. Om dat verhoogde risico tegen te gaan kunt u de bloedvaten soepel houden door vitamine C en bioflavonoïden te nemen in een verhouding van 1:0,7 eenheden9.
– Ginkgo biloba extract verbetert de bloedvoorziening naar de hersenen en andere organen. Ook beschermt het de zenuwcellen tegen korte perioden met minder zuurstof. Ginkgo biloba kan tevens de functie van receptoren en neurotransmitters van de zenuwen verbeteren10. Streef naar 120-240 mg per dag.
– Stop met roken. Uit onderzoek blijkt dat door die gewoonte het risico van dementie verdubbelt11.
– Eet regelmatig vis. Door minstens eens per week vis te eten blijkt het risico op dementie of Alzheimer met respectievelijk 34 en 31 procent te dalen12. De keerzijde is dat veel vissoorten kwik bevatten. Om veilig vis te eten kunt u het beste niet te veel vissoorten eten met een hoge kans op kwik (haai en zwaardvis), bijvoorbeeld niet vaker dan eens per maand. Kleinere vis- en schelpsoorten die minder vervuild zijn, zoals garnalen, koolvis, zalm, kabeljauw, meerval, mosselen, platvis, krab en sint-jakobsschelpen, kunt u vaker eten.
– Kijk eens naar supplementen met DHEA (dehydro-epiandrosteron). Uit enkele onderzoeken blijkt dat mensen met Alzheimer een lager gehalte van het bijnierhormoon DHEA hebben dan anderen13, 14. Een dosis van 100 mg/dag kan nuttig zijn.

1 Med Hypoth, 1999; 53: 3, 175-176; Lancet, 1997; 349: 1189-90
2 Age Ageing, 1999; 28: 205-209
3 J Clin Epidemiol, 1990; 43: 35-44
4 Lancet, 1991; 338: 390
5 Neurotoxicology, 1988; 9: 1-8
6 Brain Res, 1990; 533: 125-131
7 Int J Geriatr Psychiatry, 1999; 14: 1050-1061
8 Haemostasis, 1998; 28: 167-173
9 J Am Diet Assoc, 1994; 94: 779-781
10 N Carolina Med J, 2000; 61: 393-395
11 Lancet, 1998; 351: 1840-1843
12 BMJ, 2002; 325: 932-933
13 Biol Psychiatry, 2000; 47: 161-163
14 Biol Psychiatry, 1991; 30: 684-690
 

Kader 1
Rust roest, ook in uw hoofd
Een gezonde geest is een geest die actief is. Dat is de conclusie van een recent Amerikaans onderzoek dat 21 jaar duurde. Daaruit bleek dat wie regelmatig boeken leest, kaartspeelt en andere gezelschapsspelen doet en kruiswoordraadsels maakt, daarmee zijn risico verlaagt van Alzheimer en andere vormen van dementie1. Die bevinding ondersteunt een reeds eerder onderzoek waaruit viel op te maken dat een hogere opleiding2 en de gewoonte nieuwe dingen te blijven leren een beschermende invloed hebben op de hersenen3.
Ook kan uw sociale omgeving een grote rol spelen bij het instandhouden van een gezonde geest. Uit onderzoek blijkt dat onder mensen met de minste sociale interacties de incidentie van dementie het hoogst is4.

1 N Engl J Med, 2003; 348: 2508-2516
2 Neurology, 1994; 44: 2073-2080
3 West Ind Med J, 2002; 51: 143-147
4 Lancet, 2000; 355: 1315-1319
 

Kader 2
Supplementen kunnen helpen
– Supplementen met antioxidanten gaan stapeling van gifstoffen tegen en houden de bloedvaten soepel (zie hoofdtekst). Er zijn aanwijzingen dat mensen die vitamine C en E slikken, een lager risico hebben van Alzheimer dan wie dat niet doet1. Vooral een hoge dosering extra vitamine E (2000 IE per dag) kan de ziekte vertragen en ervoor zorgen dat mensen met een lichte vorm van Alzheimer beter functioneren in hun dagelijkse bezigheden2.
– Vitamine B1 (thiamine) is van belang voor een optimale neurologische transmissie in de hersendelen waar de ziekte van Alzheimer aangrijpt. Men heeft ontdekt dat bij lijders aan de ziekte de activiteit van enzymen in de hersenen die afhankelijk zijn van vitamine B1, verstoord is3. Er zijn kleine maar significante verbeteringen gemeten bij Alzheimerpatiënten die dagelijks 3 gram vitamine B1 namen ten opzichte van patiënten die een placebo kregen4, 5.
– Phosphatidylserine (PS), een stof verwant aan lecithine, kan de neurologische functie verbeteren. Hoewel de stof de ziekte niet geneest, is wel aangetoond dat de mentale functies van Alzheimerpatiënten die 300-400 gram per dag nemen, beter functioneren: patiënten onthouden namen beter en vinden dingen terug die vaak op de verkeerde plaats staan6, 7, 8. Er zijn echter aanwijzingen dat dit supplement alleen bij zeer ernstige gevallen helpt9.

1 Alzheimer Dis Assoc Disord, 1998; 12: 121-126
2 N Engl J Med, 1997; 336: 1216-1222
3 Arch Neurol, 1988; 45: 836-840
4 J Geriatr Psychiatry Neurol, 1993; 6: 222-229
5 Arch Neurol, 1988; 45: 833-835
6 Psychopharmacol Bull, 1992; 28: 61-66
7 Dementia, 1994; 5: 88-98
8 Am J Health Syst Pharm, 1999; 56: 2036-2044
9 Psychopharmacol Bull, 1988; 24: 130-134