Weer een nagel aan de doodskist van het voedingsadviesorgaan van de Britse overheid, aldus Rob Verkerk.

Het is hopelijk geen geval van ijdele hoop dat er opnieuw een dikke nagel is geslagen in de doodskist van het systeem dat jarenlang valse voedingsinformatie aan het publiek heeft verstrekt. Niet zomaar een beetje een verkeerd advies, nee deze adviezen hebben bij velen een premature dood veroorzaakt.

Het gaat in het bijzonder over de spiraal aan chronische ziekten zoals cardiovasculaire aandoeningen, obesitas en diabetes type 2. Niet alleen hebben deze aandoeningen onnodig miljoenen families getroffen, ze hebben het westerse zorgsysteem tot een breekpunt gebracht. En ja, u leest het goed: onnodig!

De ‘nagel’ waar we het hier over hebben komt in de vorm van een artikel van de hand van professor John Ioannidis van de Stanford University, gepubliceerd in het invloedrijke medische tijdschrift The Journal of the American Medical Association.1

Ionannidis staat al meer dan twintig jaar op de bres voor transparantie op het gebied van moderne research. Zijn eerste internationaal vergaarde roem betrof het melden aan de wetenschap dat de meeste gepubliceerde onderzoeksrapporten vals zijn.2 Zijn analyse staat nog steeds als een huis.

Nu heeft Ioannidis zijn aandacht gericht op de twee belangrijkste typen of studies die de belangrijkste basis vormen voor publieke gezondheidsadviezen: prospectief cohortonderzoek en gerandomiseerde, gecontroleerde onderzoeken. Beide zijn gedoemd om weinig relevante uitkomsten op te leveren.

Ioannidis richt zich op een kleine, maar zeer invloedrijke groep van epidemiologen die op het gebied van voedingsonderzoek het leeuwendeel aan fondsen opeisen, om het publiek aan te zetten tot de gezondste voedingswijze.

Anonieme onderzoekers in dienst van overheidsinstanties in Engeland, de Verenigde Staten en westerse landen beschikken doorgaans over te weinig kennis om de nieuwste rapporten op hun waarde de schatten. Ze slikken de inhoud voor zoete koek. Of nog erger: ze accepteren de interpretatie door de nationale media, die –zoals we weten – gevoed worden door Big Food en Big Farma.

Het resultaat is dat overheidsinstanties op basis van ‘het beste wetenschappelijke bewijs’ adviezen uitvaardigen die in feite dodelijk zijn. Dit is precies wat in de afgelopen dertig jaar gebeurde met vetarme dieetadviezen, waarbij mensen meer afhankelijk werden gemaakt van suikers en andere geraffineerde koolhydraten.

Ioannidis klaagde dat de desbetreffende wetenschappers vaak statistische associaties verwarden met oorzaken. Het mag niet bijzonder belangrijk klinken, maar laten we zeggen dat mensen die meer groenten en fruit consumeren langer en gezonder leven. Iets wat niet noodzakelijkerwijs betekent dat de typen fruit en groente die zij eten, hun gezondheid bevorderen. Mogelijk consumeren ze door hun bewuste eetpatroon minder ongezonde voeding zoals bewerkte en door pesticiden vervuild voedsel. Hierop wordt niet onderzocht. Omgekeerd zou het eten van rood vlees niet specifiek de oorzaak hoeven te zijn van slechte gezondheidsperspectieven. Er is genoeg bewijs dat aantoont dat de manier waarop vee gehouden en gevoed wordt en de wijze waarop het vlees bereid wordt, onze gezondheid ingrijpend kan beïnvloeden.

Ongaar vlees verhoogt het risico op bacteriële infecties en onder hoge temperaturen gegaard vlees, zoals bij grillen en frituren, verhoogt het risico op kanker.

Op Ioannidis’ klachtenlijst staat ook de foute veronderstelling dat het gevaar voor onze gezondheid vooral schuilt in de producten waar we veel van binnen krijgen, zoals koolhydraten en vetten. Hiermee wordt geïmpliceerd dat de dingen die we in kleine hoeveelheden binnen krijgen, zoals additieven en pesticiden, onbelangrijk zouden zijn. Verdieping in de wetenschappelijke onderzoeken over de invloed van kankerverwekkende stoffen in voeding vertelt ons een ander verhaal.

Ook hier geldt dat onderzoeken vaak gebaseerd zijn op inadequate enquêtes. De gebundelde onderzoeken zijn niet meer dan een smeltkroes van heel verschillende data, die uiteindelijk niet meer oplevert dan een gemiddelde mening van de experts. Deze vorm van desktop onderzoek staat totaal los van de klinische realiteit.

De Amerikaanse en Engelse voedingsadviesstandaard adviseert nog steeds om niet meer dan 35 procent van onze energie uit vetten te halen, en 55 procent uit koolhydraten. Een advies dat ondersteund werd door een recente cohortstudie die kopte dat degenen die koolhydraatarm eten, voortijdig sterven.3

De realiteit is dat er geen enkel bewijs is voor deze stelling. Weer een klassiek voorbeeld van misleiding die de raderen van de farmaceutische en voedingsindustrie soepel laat draaien.

Dit is nou precies het soort onderzoek met bijkomende media-aandacht waartegen Ioannidis en een groeiend aantal wetenschappers, clinici en consumenten zich verzetten. Maar laten we niet opgeven: het is slechts een kwestie van tijd voordat de zuivere wetenschap overwint.

Literatuur
1. JAMA, 2018; 320: 969–70
2. PLoS Med, 2005; 2: e124
3. Lancet Public Health, 2018; 3: e419–28