[Dossier: Plastische chirurgie]

De gevaren van borstimplantaten

Uit nieuw onderzoek blijkt dat het silicone uit borstimplantaten zich door uw hele lichaam verspreidt.

Door: Lynne McTaggart

Annelies (niet haar echte naam) besloot dat ze niet tevergeefs wilde doodgaan. Ze had jarenlang pijn geleden en een hele reeks vreemde, niet te verklaren klachten gehad, totdat ze borstkanker kreeg. Daaraan zou ze uiteindelijk overlijden.
Voor haar dood op 56-jarige leeftijd in 2008, besloot Annelies dat ze haar lichaam ter beschikking zou stellen aan de medische wetenschap. Die zou de waarheid kunnen achterhalen over de oorzaak van haar kanker. Ruth Kappel, plastisch chirurg in Zwolle, gaf leiding aan het pathologische team dat de autopsie verrichtte.
Met behulp van licht- en elektronenmicroscopie, en een r??ntgenanalyse van de organen en het zenuwweefsel, werd de oorzaak van Annelies’ lijden blootgelegd. Ze had 17 jaar daarvoor borstimplantaten gekregen, en tijdens de sectie op haar lichaam bleek klip en klaar dat het silicone door haar hele lichaam was gaan zwerven. Zelfs in haar eierstokken, schildklier, blaas en ruggenmerg werd silicone aangetroffen. Eigenlijk zat het silicone overal, in elk weefsel dat werd onderzocht – en meestal in grote hoeveelheden.1
Mede door beroemdheden als Katie Price en Kim Kardashian, die op de sociale media heel open zijn over hun operaties om er mooier uit te zien, is borstvergroting in de westerse wereld een van de populairste vormen van plastische chirurgie. Van de 14 miljoen cosmetische operaties die de Amerikanen jaarlijks ondergaan, is ongeveer 300.000 een borstcorrectie. In het Verenigd Koninkrijk werden borstimplantaten minder populair nadat beroemdheden zoals Victoria Beckham openlijk besloten hun implantaten te laten verwijderen om er natuurlijker uit te zien.
In Nederland is borstvergroting nooit zo populair geweest als in veel andere landen, maar in 2011 waren er toch ruim 9000 Nederlandse vrouwen die een borstvergroting ondergingen. 2 Over de laatste jaren zijn geen cijfers bekend, maar waarschijnlijk is het totale aantal cosmetische ingrepen als gevolg van de crisis gedaald.
De medische wereld experimenteert al meer dan een eeuw met borstvergroting. Er werd paraffine of dierlijk vet in borsten ingebracht, totdat men na de Tweede Wereldoorlog overstapte op het direct injecteren van silicone in de borsten van Japanse vrouwen – zodat ze meer aan het Amerikaanse ideaal voldeden. Maar pas in 1962 werd het eerste siliconenimplantaat geproduceerd. Het werd getest op één enkele hond, waarna het product veilig genoeg werd bevonden om bij een Zuid-Amerikaanse vrouw te worden ingebracht.
Het is ongelooflijk maar waar: een ingreep die jaarlijks bij 5 tot 10 miljoen vrouwen over de hele wereld wordt uitgevoerd, is nooit goed, langdurig en onafhankelijk op veiligheid getest (zie kader). Ondertussen worden de bijwerkingen steevast onder het tapijt geveegd en wordt zonder blikken of blozen verkondigd dat de ingreep volkomen veilig is.
Er zijn twee schandalen geweest met borstimplantaten. De eerste vond plaats aan het eind van de vorige eeuw, toen drie Amerikaanse fabrikanten van silicone borstimplantaten 3,7 miljard dollar moesten betalen aan vrouwen die zeiden schade te hebben opgelopen door borstimplantaten. Het was het hoogste bedrag dat ooit in een collectief proces was uitgekeerd.
Het tweede schandaal dateert van 2010, toen er protest ontstond nadat bekend werd dat de Franse producent Poly Implant Prothese (PIP) zijn producten had gevuld met siliconengel die voor de industrie was bedoeld: voor matrassen in plaats van voor medische doeleinden. Toen dit aan het licht kwam, waren de implantaten al bij veel vrouwen in heel Europa ingebracht. Bij acht vrouwen waren de PIP-implantaten gescheurd; ze hadden een zeldzame vorm van lymfoom gekregen en waren daaraan overleden.
Maar de rust keerde terug en de belangrijkste vraag bleef onbeantwoord: hoe veilig zijn implantaten eigenlijk? Of vormen ze gewoon een nieuwe vorm van een langzame vergiftiging? Hoe groot is de kans dat ze lekken?
Daar is Kappel heel duidelijk over:
‘Lekkage van siliconengel is een verschijnsel dat bij alle soorten borstimplantaten voorkomt, of ze nu zacht en rond zijn of hard en anatomisch gevormd’, concluderen zij en haar collega’s van de Radboud Universiteit van Nijmegen. De vraag is niet of, maar alleen wanneer. Door de barrierelaag in de nieuwste modellen wordt het lekken vertraagd, maar niet opgelost.
Momenteel zijn er twee typen implantaten: het nieuwste ‘lekkagevertragende’ siliconenimplantaat heeft een siliconenomhulsel gevuld met een ‘gomachtige’, gelachtige vorm van silicone. De zoutwatervariant heeft ook een siliconenomhulsel, maar wordt van tevoren met een zoutoplossing (of zout water) gevuld. Of het implantaat wordt leeg ingebracht en later, tijdens een aparte ingreep, via een buisje met de zoutoplossing gevuld.
Overweegt u uw borsten te laten vergroten? Lees dan eerst wat we al weten:
Complicaties zijn heel gewoon. De Amerikaanse Mayo-kliniek heeft een grote studie uitgevoerd onder 749 vrouwen uit Minnesota die tussen 1964 en 1991 borstimplantaten kregen. Bij 178 van hen, dus 24 procent, ontstonden complicaties en dit betrof 19 procent van de implantaten.
De problemen waren onder andere ‘overmatige kapselvorming’ (als littekenweefsel rond het implantaat gaat samentrekken, waardoor het hard en pijnlijk wordt), scheuring, hematoom (ophoping van bloed onder de huid) en wondinfectie.3
Alle implantaten gaan uiteindelijk scheuren. Het mislukken van een borstcorrectie met siliconenimplantaat kan ontstaan door contractuur (samentrekken), ruptuur (scheuren), zichtbare vervormingen of een complete breuk. Uit een onderzoek van de Universiteit van Maryland bleek dat 64 procent van de implantaten binnen 25 jaar gaat scheuren of lekken.
In de praktijk kunnen bijna alle patiënten ervan uitgaan dat hun implantaten na acht jaar nog intact zijn, maar na twaalf jaar is dat nog maar bij de helft van de patiënten het geval, en na twintig jaar bij nog slechts vijf procent. Daarom raadt de FDA (de Amerikaanse Voedsel- en Warenautoriteit) mensen tegenwoordig aan binnen acht jaar hun implantaten te laten weghalen.4 Maar ze vertellen er niet bij dat bij het verwijderen van littekenweefsel ook vaak natuurlijk borstweefsel wordt weggehaald. In een onderzoek onder 100 vrouwen die van hun siliconenimplantaten af wilden, had 57 procent al een ruptuur of lekkage.5
In het Verenigd Koninkrijk heet een ruptuur tegenwoordig ‘het Jordan-syndroom’. Het aantal rupturen is er vervijfvoudigd tot 1500 gevallen in 2012 en 2013, aldus plastisch chirurg Douglas McGeorge, doordat vrouwen gigantische borsten willen om het glamourmodel Katie ‘Jordan’ Price te imiteren. Ze liet haar borsten vergroten tot cupmaat J.
Blootstelling aan silicone houdt verband met auto-immuunziekten, zoals systemische lupus erythematodes (SLE), reumatoïde artritis, systemische sclerosedermie en vasculitis. Maar omdat dit door de officiële instanties steeds wordt gebagatelliseerd, krijgen vrouwen die deze reactie vertonen te horen dat ze aan het ‘silicone implant incompatibility syndrome’ (SIIS) of het ‘autoimmune/inflammatory syndrome’ (ASIA) lijden.
In een studie onder 32 vrouwen bleken ze alle 32 verschijnselen van SIIS te hebben: 17 van hen hadden een systemische auto-immuunziekte (d.w.z. een ziekte die het hele lichaam treft) en 15 hadden letsel dat verband houdt met afweergerelateerde antilichamen, eiwitten en antimicrobiële moleculen.6
Bij drie zussen die alle drie siliconenimplantaten hadden en last hadden van gewrichtspijn, spierpijn en slaapstoornissen, verbeterden deze klachten toen hun borstimplantaten waren vervangen door gels zonder silicone.7
Verlies van seksuele gevoeligheid. In de hiervoor genoemde studie met 100 vrouwen rapporteerde 75 procent dat hun tepels minder gevoelig waren na de borstvergroting. Bij meer dan een derde van die vrouwen was de gevoeligheid zelfs compleet verdwenen.5
In implantaten met een zoutoplossing kunnen bacteriën en schimmels groeien. Het siliconenomhulsel van deze implantaten is deels doorlaatbaar. Uit onderzoeken blijkt dat met name de implantaten met een klep, waardoor de zoutoplossing werd geïnjecteerd, gevaarlijke bacteriën kunnen bevatten zoals de Staphylococcus aureus¬†en Escherichia coli, en schimmels als de Aspergillus flavus, die schadelijk zijn voor de gezondheid.8
Soms maakt een implantaat borstvoeding onmogelijk, maar dat hangt af van de manier van opereren. Uit een onderzoek in Texas bleek dat 64 procent van de vrouwen met borstimplantaten te weinig melk had om borstvoeding te geven. Bij vrouwen zonder borstimplantaten was dit slechts 7 procent.9 Meestal werd het probleem veroorzaakt door incisies rond de tepel, hoewel ook andere incisies het beduidend moeilijker maakten voor de vrouwen om borstvoeding te geven.
Implantaten kunnen schade toebrengen aan uw baby. Een onderzoek van het Schneider Kinderziekenhuis in New York laat zien dat de baby’s van vrouwen die een borstvergroting hebben gehad, meer kans hebben op auto-immuunziekten.
Van de 11 kinderen (variërend in leeftijd van 1,5 tot 13 jaar) met langdurige buikpijn hadden er zes borstvoeding gehad van een moeder met een siliconenimplantaat. Deze kinderen hadden nog allerlei andere symptomen, zoals herhaaldelijk braken, slikproblemen en het prikkelbaredarmsyndroom. Sommige hadden gewrichtspijn en regelmatig terugkerende uitslag, maar ze hadden allemaal een verstoorde functie van de slokdarm.10
Implantaten kunnen kanker veroorzaken. Het Franse Kankerinstituut waarschuwde tegen implantaten nadat er een verband was ontdekt met anaplastisch grootcellig lymfoom (ALCL), een zeldzame vorm van non-Hodgkin-lymfoom, dat meestal de lymfeklieren, weke delen en lever treft. Dit werd bevestigd door een Europees onderzoek: daarin werden 71 gevallen van deze zeldzame kanker gevonden die verband hielden met borstimplantaten.11 De Amerikaanse FDA erkent dat het risico weliswaar ‘zeer laag’ is, maar wel verhoogd.
Implantaten kunnen de kans op zelfmoord verhogen. Uit een literatuurstudie naar alle beschikbare onderzoeken tot 2014 bleek dat vrouwen nadat ze borstimplantaten hebben gehad, tot 12 keer zo vaak zelfmoord plegen. En vrouwen die een implantaat kregen vanwege een borstamputatie pleegden 10 keer zo vaak zelfmoord als vrouwen die geen reconstructieve chirurgie hadden gehad. Geen van de vrouwen in deze studies was voor de operatie bekend met psychische problemen.12
De schandalige waarheid is dat silicone borstimplantaten vijftig jaar lang bij miljoenen vrouwen zijn gebruikt zonder dat hun veiligheid is onderzocht. En tot op heden zijn er nog steeds geen onafhankelijke langetermijnstudies uitgevoerd.

Literatuur
1 Clin Med Rev Case Rep, 2016; 3: 087
2 www.isaps.org
3 N Engl J Med, 1997; 336: 677–82
4 Lancet, 1997; 350: 1531–7
5 Ann Plast Surg, 1997; 39: 9–19
6 Immunol Res, 2013; 56: 293–8
7 Clin Exp Rheumatol, 2014; 32: 256–8
8 Plast Reconstr Surg, 1997; 100: 182–96; J Plast Reconstr Aesthet Surg, 2006; 59: 1118–21
9 Obstet Gynecol, 1996; 87: 30–4
10 JAMA, 1994; 271: 213–6
11 Mutat Res Rev Mutat Res, 2014; 762: 123–32
12 Womens Health Issues, 2016; pii: S1049-3867(16)00031-1

Gebrek aan regelgeving
1967
De eerste implantaten worden gemaakt door een ‘omhulsel’ van silicone te vullen met een zoutoplossing of zout water. Maar al snel worden siliconenimplantaten hét materiaal waar plastisch chirurgen mee werken.
1976
De FDA wordt de regelgevende instantie voor implantaten in de VS. Aangezien ze al negen jaar lang bij duizenden vrouwen zijn gebruikt zonder dat daar toezicht op was, maakt de FDA een uitzondering: de implantaten worden ‘gedoogd’ zonder op veiligheid te zijn getest.
1992
Na duizenden op elkaar lijkende auto-immuunreacties besluit de FDA het gebruik van siliconenimplantaten te beperken tot patiënten die borstreconstructie nodig hebben (dus na borstamputatie). Vrouwen die een borstvergroting willen, kunnen alleen een siliconenimplantaat krijgen als ze toestemming geven voor een klinische trial.
1998
Dow Corning, Bristol-Myers Squibb en Baxter Healthcare gaan akkoord met een schikking van 3,7 miljard dollar aan 170.000 vrouwen die gezondheidsschade hebben opgelopen door implantaten. Fabrikant Dow betaalde 3,2 miljard van deze rekening.
1999
Het Amerikaanse Instituut voor Geneeskunde, een onafhankelijke wetenschappelijke organisatie, brengt een rapport uit waarin staat dat er onvoldoende bewijs is dat borstimplantaten met silicone of een zoutoplossing ‘systemische gezondheidsefecten’ veroorzaken (d.w.z. door het hele lichaam).
2003
De FDA keurt, op basis van veiligheidsinformatie van één jaar, de borstimplantaten met zoutoplossing van Inamed (tegenwoordig Allergan) goed. Ze worden aangeprezen als veiliger dan de siliconenimplantaten van het bedrijf: die krijgen geen goedkeuring.
2005
Een adviespanel van de FDA adviseert goedkeuring van de siliconenimplantaten van MENTOR, maar niet die van Inamed. Toch keurt de FDA ze allebei goed.
2010
Het Franse bedrijf Poly Implant Prothese (PIP) geeft toe zijn producten met industriële in plaats van medische silicone te hebben gevuld, nadat acht vrouwen aan kanker zijn overleden door scheuren in hun implantaten.